Ο συμβολισμός των αμερικανικών πλοίων

Στο παρόν κείμενο οι συμβολισμοί αυτοί (συντομογραφία) αναφέρονται συνήθως μετά από το όνομα των πλοίων.

ΒΒ = Battleship

CV = Aircraft Carrier (Carrier Vessel)

CVL = Carrier Vessel Light

CA = Cruiser Heavy

CL = Cruiser Light

DD = Destroyer

DE = Destroyer Escort

SS = Submarine

APA = Attack Transport

LST = Landing ship, Tank

LCT = Landing Craft, Tank

LCI = Landing Craft, Infantry

LCVP = Landing Craft, Vehicles, Personnel

YO = Yard Oiler κ.λπ.

Στο ναυάγιο του αεροπλανοφόρου Saratoga

Στην πρώτη εξόρμηση καταδυθήκαμε στο βυθισμένο αεροπλανοφόρο USS «Saratoga» CV-3 (USS = United States Ship, CV = Carrier Vessel) . Ο Tim, ο επικεφαλής της βάσης των καταδύσεων, μας ενημέρωσε για το σχέδιο της κατάδυσης και μας έδειξε σε σκίτσο του πλοίου ποια μέρη θα επισκεπτόμασταν. Λόγω του τεράστιου μεγέθους του, δεν προλαβαίνει να το επισκεφθεί κάποιος σε μία φορά. Χρειάζονται επανειλημμένες καταδύσεις.

Για τον εύκολο εντοπισμό του ναυαγίου είχαν τοποθετήσει 3 σημαδούρες (τη μια στην πλώρη, την άλλη στην πρύμη και την τελευταία κοντά στη μέση του σκάφους). Εμείς θα καταδυόμασταν εκείνη τη μέρα στην κεντρική σημαδούρα.

Ο πυργίσκος του αεροπλανοφόρου βρισκόταν αρκετά ψηλά (άρχιζε σε βάθος 15 μ. περίπου) και ήταν ευδιάκριτος από την επιφάνεια με μάσκα. Καθώς καταδυόμουν διέκρινα σιγά-σιγά ολόκληρη τη σιλουέτα του πελώριου πλοίου και με κατέλαβε δέος. Αυτό το υπερήφανο πλοίο επί δύο δεκαετίες αποτελούσε το φόβο και τρόμο των ωκεανών. Ίσως και να ήταν άδικο που κατέληξε στα γεράματά του να γίνει "πειραματόζωο" για τις δοκιμές των νέων οπλικών συστημάτων του ολέθρου.

Κολυμπώντας μπήκαμε στη γέφυρα του σκάφους. Εκεί διατηρούνταν ακόμη σε πολύ καλή κατάσταση διάφορα όργανα. Επάνω στο ταχύμετρο ήταν ευδιάκριτη η λέξη Knots (=κόμβοι).

Προχωρήσαμε στην εξερεύνηση του ναυαγίου. Το κυρίως κατάστρωμα, όπου προσνηώνονταν τα αεροπλάνα (flight deck), βρισκόταν σε βάθος 30 μέτρων. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό ήταν ένα ζεύγος κανονιών πολύ μεγάλου διαμετρήματος. Αυτό έχει πλέον γίνει το σύμβολο του Bikini και του βυθισμένου «Στόλου των Φαντασμάτων»! Περάσαμε μέσα από μπουκαπόρτες, με εξαιρετικά μεγάλη προσοχή, για να μην μπλέξουν κάπου οι ελαστικοί σωλήνες που μετέφεραν τον αέρα από τη φιάλη στους 2 ρυθμιστές και στο μανόμετρο ή κάποιο άλλο όργανο ή εξάρτημα του πολύπλοκου εξοπλισμού μας. Οι ισχυρές δέσμες των υποβρύχιων προβολέων μας διέσχιζαν το πυκνό σκοτάδι και φώτιζαν τα τοιχώματα και τα διάφορα αντικείμενα. Παντού μέσα στο εσωτερικό του πλοίου υπήρχαν σωληνώσεις, καλώδια και προεξοχές, που θα μπορούσαν ν' αποτελέσουν θανάσιμη παγίδα για κάθε επισκέπτη, ο οποίος προερχόταν από τον… επάνω κόσμο.

Βγαίνοντας από τα ενδότερα του πλοίου προχωρήσαμε, ακολουθώντας ένα εξωτερικό σκεπαστό διάδρομο που προχωρούσε κατά μήκος του πλοίου. Στο πλάι μας υπήρχε η κουπαστή και κάθε μερικά μέτρα κατακόρυφα όρθια στηρίγματα. Σε όλη αυτή την περιοχή είχαν "φυτρώσει" εκατοντάδες μαστιγωτά κοράλλια (whip corals), τα οποία υπενθυμίζω ότι είναι ζώα.

Ανάδυση στον επάνω κόσμο

Δυστυχώς, ο χρόνος στο βυθό περνάει φοβερά γρήγορα. Είχαμε προ πολλού υπερβεί το όριο, δηλαδή τη διαβόητη για τους δύτες «ώρα μηδέν» (η τελευταία στιγμή, που ο δύτης επιτρέπεται να κάνει αργή ανάδυση, χωρίς να χρειάζεται ενδιαμέσως στάσεις αποσυμπίεσης). Η πρώτη μας στάση, διάρκειας δύο λεπτών, έγινε στον πυργίσκο του αεροπλανοφόρου. Η ανάπαυλα αυτή ήταν πολύ ευχάριστη, γιατί την ώρα που περιμέναμε είχαμε ένα σωρό ενδιαφέροντα πράγματα για να χαζεύουμε. Αντιθέτως, σε άλλες στάσεις (όπου συνήθως ο δύτης αιωρείται σε σταθερό βάθος καταμεσής του ωκεανού), ο χρόνος κυλάει με απελπιστικά βραδύ ρυθμό. Κοιτάζεις μια το ρολόι σου, μια το μανόμετρο και μια τα κομπιούτερ και συγκρίνεις τις ενδείξεις μεταξύ τους. Μετά κοιτάζεις ολόγυρα, μήπως εμφανιστεί κανένα πελαγίσιο ψάρι ή κανένα κήτος. Κατόπιν αρχίζεις ξανά από την αρχή, για να περάσεις την ώρα σου. Αυτή η τόσο βαρετή αναμονή παροτρύνει μερικούς να τη συντομεύουν, δηλαδή δεν τηρούν τους καταδυτικούς πίνακες και παραβιάζουν τις ενδείξεις των οργάνων, παραβαίνοντας έτσι τους κανόνες ασφαλείας (ενίοτε δε με τραγικές συνέπειες).

Η επόμενη στάση μας ήταν στα 12 μέτρα. Από το σκάφος είχαν ήδη κρεμάσει τις τρεις χαλύβδινες οριζόντιες «μπάρες αποσυμπίεσης», μήκους έξι μέτρων ο καθένας, σε βάθη 9, 6 και 3 μέτρων, όπου θα κάναμε τις τρεις τελευταίες στάσεις. Εκεί μας περίμεναν ρυθμιστές, οι οποίοι συνδέονταν με μακριούς σωλήνες με το σκάφος. Από τις τεράστιες ειδικές δεξαμενές του μας τροφοδοτούσαν με το μείγμα αερίων (άζωτο εμπλουτισμένο με πάρα πολύ οξυγόνο). Αυτό διευκόλυνε και επιτάχυνε την απαγωγή του αζώτου, ώστε να μη δημιουργηθούν φυσαλίδες μέσα στους ιστούς του σώματος των δυτών κατά την ανάδυση. Αυτή η ειδική, πολυδάπανη υποδομή για την παραγωγή, μεταφορά και αποθήκευση μείγματος αερίων, που εγώ δεν είχα ξανασυναντήσει τόσο μεγάλη σε κανένα άλλο μέρος, είχε εγκατασταθεί επειδή οι καταδύσεις στο Bikini είναι ιδιαιτέρως βαθιές και μεγάλης διάρκειας και συνεπώς εξαιρετικά επικίνδυνες.

Φθάνοντας στην μπάρα των 9 μέτρων βάθους, βγάλαμε το δικό μας ρυθμιστή (που μας έδινε αέρα από τη φιάλη μας) από το στόμα και "αρπάξαμε" έναν από τους ρυθμιστές, που μας περίμεναν εκεί. Μετά από αυτές τις τόσο ανιαρές στάσεις, τις οποίες τηρούσαμε απαρεγκλίτως, με… θρησκευτική ευλάβεια, ανεβήκαμε επιτέλους στο σκάφος μας. Ήμουν κυριολεκτικά ενθουσιασμένος από το θέαμα που απόλαυσα και την εμπειρία που έζησα. Ήταν η πρώτη μου κατάδυση σε αεροπλανοφόρο!

Όσο διάστημα βρισκόμασταν στο βυθό, ο καιρός είχε αλλάξει τελείως. Φυσούσε δυνατός άνεμος κι έβρεχε καταρρακτωδώς. Οι στολές μας, όμως, μας προφύλασσαν από τον ψυχρό άνεμο. Η θάλασσα φουρτούνιασε και το σκάφος μας σκαμπανέβαζε σαν καρυδότσουφλο. Τα κύματα και το ανεμοβρόχι το μαστίγωναν αλύπητα. Καθώς ήμασταν ήδη βρεγμένοι, το μόνο που δεν μας ένοιαζε ήταν η βροχή….

Το βραδινό φαγητό ήταν πολύ λιτό, αλλά εμένα μου φάνηκε νοστιμότατο, γιατί πεινούσα σαν λύκος. Φυσικά, όλα τα τρόφιμα ήταν εισαγόμενα, γιατί στο νησί δεν παράγεται απολύτως τίποτε. Ήταν μια πολύ-πολύ μεγάλη μέρα. Αυτή η πρώτη κατάδυση ήταν μια "πρόβα τζενεράλε" (check-out dive στη διεθνή γλώσσα των καταδύσεων) και γι' αυτό σχετικά… εύκολη!

Κοιμήθηκα πολύ νωρίς, αλλά τη νύχτα ξύπνησα τελείως αναπάντεχα γύρω στις 3:00 η ώρα. Από το ταβάνι της καλύβας έσταζαν επάνω μου χοντρές σταγόνες νερού! Ήταν αποτέλεσμα της καταρρακτώδους τροπικής βροχής, που δεν έλεγε να σταματήσει. Έπρεπε κάτι να κάνω για να απαλλαγώ από αυτό το "μαρτύριο της σταγόνας", που θύμιζε μεσαιωνικά βασανιστήρια. Ευτυχώς, το διπλανό κρεβάτι του δωματίου μου ήταν στεγνό κι έτσι μετακόμισα εκεί. Το ταβάνι, όμως, έσταζε και σε άλλα σημεία. Μερικά από τα πράγματά μου είχαν ήδη βραχεί. Για τα ρούχα δεν υπήρχε πρόβλημα, για τα βιβλία και τα χαρτιά μου όμως… Έψαξα όλο το δωμάτιο, για να βρω κάποιο τελείως στεγνό μέρος και τα μετέφερα εκεί, ώστε να είναι ασφαλή. Κατόπιν επιχείρησα να ξανακοιμηθώ, αλλά είχα πλέον χάσει τον ύπνο μου για τα καλά…

Φοβερή θαλασσοταραχή

Πέμπτη, 2.9.2004

Μετά το πρωινό ακολούθησε η ενημέρωση για την προσεχή κατάδυση, αλλά και για τα ιστορικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στην περιοχή. Εκείνη τη μέρα επρόκειτο να καταδυθούμε στο αμερικανικό αντιτορπιλικό USS «Lamson» DD-367. Θα κατεβαίναμε στα 50 μέτρα βάθος και ο συνολικός χρόνος βυθού, μαζί με τις στάσεις, θα ήταν 1 ώρα και 15 λεπτά.

Για το USS «Lamson» DD-367 έμαθα ότι είχε χρησιμοποιηθεί το 1937 για αναζήτηση της διάσημης Αμερικανίδας αεροπόρου Amelia Erhart, που χάθηκε ανάμεσα στα νησιά Gilbert και Marshall, ενώ έκανε τον γύρο της υδρογείου με το αεροπλάνο της. Οι φήμες λένε ότι κατασκόπευε τους Ιάπωνες (και εκείνοι φαίνεται, ότι την "περιποιήθηκαν" αναλόγως…). Το αεροπλάνο και το πτώμα της δεν βρέθηκαν ποτέ, ούτε κάποια πληροφορία από τα ιαπωνικά αρχεία μετά τη λήξη του πολέμου. Έτσι, το μυστήριο της εξαφάνισής της παραμένει άλυτο μέχρι σήμερα. Το αντιτορπιλικό βυθίστηκε από την έκρηξη Able και κατέληξε αναποδογυρισμένο στο βυθό. Μία επόμενη πυρηνική έκρηξη το ανέτρεψε και το έφερε σε όρθια θέση!

Όταν φθάσαμε στο σημείο όπου βρίσκεται το ναυάγιο και δέσαμε το σκάφος μας στη σημαδούρα του μόνιμου αγκυροβόλιου, κάναμε μία εκτίμηση της κατάστασης. Δυστυχώς, ο καιρός είχε χειροτερέψει αισθητά και υπήρχε βάσιμος κίνδυνος να χαλάσει ακόμη περισσότερο. Τα κύματα ήταν ήδη πελώρια.

Στην κατάδυση θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε πρόσθετα σοβαρά προβλήματα:

α) Στις επάνω στάσεις αποσυμπίεσης (6 και 3 μέτρα βάθος) το κύμα θα ήταν ιδιαιτέρως αισθητό, με αποτέλεσμα οι μπάρες, που ήταν αναρτημένες από το σκάφος, να σκαμπανεβάζουν ασταμάτητα. Η πρώτη δυσάρεστη συνέπεια αυτού ήταν ότι το βάθος κατά τις στάσεις θα μεταβαλλόταν συνεχώς κι αυτή η απότομη αλλαγή βάθους είναι κίνδυνος-θάνατος, γιατί μπορεί να προκαλέσει νόσο των δυτών.

β) Η δεύτερη δυσάρεστη συνέπεια θα ήταν ότι καθώς θα παραμέναμε γαντζωμένοι επάνω στις μετακινούμενες μπάρες επί πολλή ώρα, θα κινδυνεύαμε να πάθουμε ναυτία από τον ισχυρό κυματισμό. Έχω ήδη στο.. ενεργητικό μου μία τραυματική εμπειρία, όπου έκανα εμετό σε κατάδυση και όμως κατάφερα να επιβιώσω! Δεν θα επιθυμούσα με τίποτα να το ξαναρισκάρω.

γ) Μια άλλη δυσκολία ήταν το πώς θα ανεβαίναμε στο σκάφος μετά το τέλος της κατάδυσης. Διότι, όταν επικρατεί φοβερή θαλασσοταραχή και ο δύτης είναι φορτωμένος με τον ειδικό, βαρύτατο και πολύπλοκο εξοπλισμό της ναυαγιο-κατάδυσης, οι δυνατότητες κίνησης και ευελιξίας του περιορίζονται στο ελάχιστο και οι δυνάμεις που χρειάζονται για να ανέβει στο σκάφος είναι υπεράνθρωπες. Για όποιον τυχόν υποτιμάει αυτό τον κίνδυνο αναφέρω ότι δύο φίλοι μου, που περάσαμε μαζί τη σχολή εκπαίδευσης των καταδύσεων (πριν από 40 και πλέον χρόνια), δεν ζούνε πλέον: μετά το τέλος μιας κατάδυσης σ' ένα νησί των Κυκλάδων το 1976 τους χτύπησαν τα φοβερά κύματα επάνω στα βράχια, με μοιραίο δυστυχώς αποτέλεσμα…

Εκτιμώντας τις δυσκολίες και τους κινδύνους αποφασίσαμε, τελικά, να ματαιώσουμε την κατάδυση, αν και είχαμε προετοιμαστεί ψυχολογικά και είχαμε ήδη φορέσει ολόκληρο τον εξοπλισμό μας. «When in doubt, don't», λέει ένα σοφό καταδυτικό ρητό... Στις καταδύσεις, αν αμφιβάλλεις καλύτερα ν' αναβάλλεις.…

Γνωριμία με την ατόλη

Μια που επέστρεψα απροσδόκητα τόσο νωρίς στη βάση, αποφάσισα να κάνω μία εξερεύνηση στο Bikini, που δεν ήταν τόσο μικρό νησί όσο φανταζόμουν πριν το επισκεφθώ. Εξοπλίστηκα καταλλήλως και ξεκίνησα για να διασχίσω το νησί, όχι κατά μήκος αλλά εγκάρσια (στη μικρή του διάσταση), με σκοπό να βγω στην άλλη ακτή, που έβλεπε προς τον ωκεανό. Το έδαφος ήταν καλυμμένο από πυκνό, τροπικό δάσος - ζούγκλα κυριολεκτικά. Αν δεν είχε προηγουμένως διανοίξει δρόμο κάποιο μηχάνημα (ή κάποιο πολυμελές συνεργείο εκχέρσωσης), θα ήταν αδύνατο να προχωρήσεις μέσα στην οργιώδη βλάστηση. Ευτυχώς υπήρχε δρόμος, αλλά δυστυχώς υπήρχαν πολλές διακλαδώσεις. Έτσι βρέθηκα κάμποσες φορές σε δίλημμα ποιον "δρόμο" ν' ακολουθήσω (δεν φαντάζομαι να περίμενε κανείς να έχει πινακίδες στην άκρη της Γης;).

Το νησί ήταν γαλήνιο και όλο το περιβάλλον ειρηνικό. Τίποτε απολύτως δεν φανέρωνε το φοβερό παρελθόν της ατόλης. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη πια από τον πυρηνικό Αρμαγεδδώνα, που πέρασε (εκτός, βέβαια, από τον Στόλο των Φαντασμάτων). Τα δένδρα που επικρατούσαν ήταν οι κοκοφοίνικες, αλλά υπήρχαν και πολλά άλλα είδη τροπικής χλωρίδας, όπως το pandanus με τα μακρόστενα φύλλα. Προτίμησα να τα φωτογραφίζω παρά να πασχίζω να θυμηθώ όλες τις ονομασίες τους…

Σε κάποιο σημείο διέκρινα με δυσκολία ανάμεσα στις φυλλωσιές ένα μισοερειπωμένο γιαπωνέζικο πυροβολείο και διάφορα άλλα οχυρωματικά έργα, καλυμμένα όλα από το οργιώδες, πυκνό πράσινο. Κάθε φορά που αντικρίζω τη φοβερή βλάστηση στα νησιά του Ειρηνικού, αναλογίζομαι και πάλι πόσο τραγικά δύσκολο ήταν για τους Αμερικανούς στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να υπερνικήσουν τη λυσσώδη αντίσταση των Ιαπώνων, οι οποίοι ήταν οχυρωμένοι μέσα στη ζούγκλα και αποφασισμένοι να πεθάνουν μέχρις ενός. Παράδοση ενός πολεμιστή για την ιαπωνική νοοτροπία σήμαινε ατιμία και προδοσία, ακόμη και στην περίπτωση που η θυσία του μαχητή δεν θα είχε κανένα απολύτως νόημα… Στο Bikini οι Ιάπωνες είχαν εγκαταστήσει ένα παρατηρητήριο με μια μικρή φρουρά. Έχω διαβάσει ότι κατά την κατάληψη του Bikini κάποιοι Αμερικανοί στρατιώτες ανακάλυψαν ένα γιαπωνέζικο κρησφύγετο, με την καθοδήγηση ενός ντόπιου, γιατί, φυσικά, οι Μαρσαλλιανοί μισούσαν τους Ιάπωνες κατακτητές. Ήταν μία "αλεπότρυπα" καλυμμένη με κλαριά. Όταν πλησίασαν οι Αμερικανοί, οι 5 Ιάπωνες που ήταν μέσα έριξαν χειροβομβίδες και αυτοκτόνησαν!

Τo ωραιότερο θέαμα μέσα στο δάσος ήταν τα εκατοντάδες μικρά φοινικάκια, που είχαν αρχίσει να φυτρώνουν. Οι πάμπολλες καρύδες που πέφτουν στο έδαφος βγάζουν σιγά-σιγά ρίζες κι ένα βλαστάρι. Το μικρό φοινικάκι έχει ήδη γεννηθεί και προσπαθεί να ψηλώσει, για να φθάσει και να ξεπεράσει τα μεγάλα φοινικόδεντρα… Ήταν μια ωραιότατη εικόνα, που δεν τη βλέπεις ποτέ στις τουριστικά ανεπτυγμένες χώρες των τροπικών…

Σε κάποια στιγμή βρισκόμουν σε δίλημμα, ποια διαδρομή θα έπρεπε να ακολουθήσω. Δεν είχα βέβαια ούτε χάρτη ούτε έβλεπα κάποια ένδειξη στον ορίζοντα. Μέσα στην απόλυτη ησυχία αφουγκράστηκα και διέκρινα αμυδρά τον απόμακρο ρόγχο των κυμάτων, που έσκαγαν επάνω στα βράχια. Προσδιόρισα την κατεύθυνση από όπου προερχόταν ο ήχος και προχώρησα προς τα εκεί.

Στην παραλία υπήρχε μία υπέροχη αμμουδιά και αμέσως μετά άρχιζε μία πολύ ρηχή τιρκουάζ λιμνοθάλασσα. Πιο μακριά υπήρχαν μερικοί μεγάλοι βράχοι και ένα φράγμα από κοραλλιογενείς υφάλους. Εκεί επάνω έσκαγαν με μανία τα κύματα του Ειρηνικού, δημιουργώντας τεράστιες ποσότητες λευκών αφρών. Μέσα στη λιμνοθάλασσα επικρατούσε απόλυτη γαλήνη.

Προχώρησα κατά μήκος της ακτής. Επάνω στην αμμουδιά κυκλοφορούσαν λογής-λογής ζωντανά κοχύλια. Μόλις με έβλεπαν, σταματούσαν απότομα και τα ζωάκια χώνονταν μέσα στο καβούκι τους τρομαγμένα. Προσποιούνταν ότι ήταν ψόφια, για να γλιτώσουν. Μερικοί άλλοι κάτοικοι της ακροθαλασσιάς, που δεν διέθεταν σκληρό κέλυφος για να τους προστατεύει, βασίζονταν στην ταχύτητά τους για να επιβιώσουν. Έτρεχαν γρήγορα και εξαφανίζονταν μέσα σε βαθιές τρύπες στην άμμο ή χάνονταν μέσα στην πυκνή βλάστηση, η οποία υπήρχε κατά μήκος της ακτής. Τόση πολλή ζωντάνια της φύσης δεν βλέπει κανείς ποτέ σε ακτές των χωρών της Δύσης.

Στην επιστροφή μου δυσκολεύτηκα πολύ μέχρι να βρω το στενό πέρασμα από το οποίο είχα βγει στην ακτή. Η πυκνή, συνεχής, τροπική βλάστηση αποτελούσε ένα αδιαπέραστο, πράσινο φράγμα. Μετά από αρκετή ώρα ψάξιμο βρήκα, τελικά, τη στενή διάβαση. Δεν τόλμησα ν' ακολουθήσω άλλες διακλαδώσεις (παρ' όλο που η σαγήνη της περιέργειας και το ένστικτο της περιπέτειας μέσα μου με γαργαλούσαν να το κάνω), γιατί θα διακινδύνευα να χαθώ, ν' αργοπορήσω και να μην επιστρέψω εγκαίρως για την απογευματινή κατάδυση.

Διεισδύοντας μέσα στα αμπάρια του Saratοga

Το πρόγραμμα προέβλεπε μια νέα κατάδυση στο ναυάγιο του Saratoga. Όταν φθάσαμε επιτόπου διαπιστώσαμε ότι ο καιρός, δυστυχώς, μόνο ελάχιστα είχε βελτιωθεί. Η κατάσταση εξακολουθούσε να 'ναι πολύ δύσκολη. Στη σύσκεψη που κάναμε πήραμε την απόφαση να μη ματαιώσουμε και τη δεύτερη κατάδυση της ημέρας. Επειδή δε κάθε χαμένη κατάδυση δεν μπορούσε ν' αναπληρωθεί άλλη μέρα, αποφασίσαμε να περιορίσουμε τη διάρκειά της και να επισκεφθούμε μόνο τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του ναυαγίου.

Έτσι, η ανάγκη για στάσεις αποσυμπίεσης με φοβερό κυματισμό θα περιοριζόταν στο ελάχιστο. Όσο για την προβληματική επάνοδό μου στο σκάφος ανέλαβε να με βοηθήσει ο divemaster (αρχηγός της κατάδυσης), που όχι μόνο είχε τη μισή ηλικία από μένα αλλά το σπουδαιότερο είχε υποβληθεί σε σκληρή στρατιωτική εκπαίδευση. Ο κύβος ερρίφθη… Σε ελάχιστο χρόνο βρεθήκαμε στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου. Χάρη στη μεγάλη πείρα μου και στο ότι δεν αντιμετωπίζω πρόβλημα με τις ισχυρές πιέσεις στα αφτιά μου, κατέβηκα με αστραπιαία ταχύτητα.

Στο κατάστρωμα υπήρχε ένα γιγαντιαίο τετράγωνο άνοιγμα, διαστάσεων 25 x 25 μέτρων περίπου. Εκεί λειτουργούσε κάποτε το ασανσέρ που ανεβοκατέβαζε τα αεροπλάνα από ή προς τα αμπάρια του πλοίου. Αυτό το πελώριο, θεοσκότεινο χάος προκαλούσε δέος. Αλλά δεν υπήρχε καθόλου χρόνος για τέτοιου είδους συναισθηματισμούς και ευαισθησίες... Τα δευτερόλεπτα που περνούσαν, μας ήταν πολύτιμα. Ορμήσαμε, λοιπόν, ακάθεκτοι μέσα στη σχεδόν απύθμενη τρύπα, κατευθυνόμενοι προς το hangar deck, όπου φυλάσσονταν τα αεροπλάνα. Οι αποστάσεις ήταν τόσο μεγάλες ώστε ακόμα και οι πολύ ισχυροί προβολείς που διαθέταμε αποδείχθηκαν ανίκανοι να φωτίσουν. Οι δέσμες φωτός χάνονταν μέσα στην απεραντοσύνη του χώρου. Καθώς προχωρούσαμε, τα μάτια μας συνήθισαν σιγά-σιγά στο σκοτάδι και όταν πια πλησιάσαμε κοντά στα αεροπλάνα που ήταν τοποθετημένα εκεί οι φακοί έκαναν το θαύμα τους. Εντυπωσιασμένος παρατηρούσα τις λεπτομέρειες των αεροπλάνων. Τα όργανά τους και το stick, δηλαδή το μπαστούνι-μοχλός του χειρισμού, ήταν όλα εκεί. Νόμιζες ότι περίμεναν τον πιλότο για να μπει μέσα στο cockpit (πιλοτήριο) και να πετάξει. Τα περισσότερα αεροπλάνα ήταν τύπου Helldiver και βρίσκονταν σε βάθος 40 μέτρων. Οι πτέρυγές τους ήταν πτυσσόμενες, ώστε να καταλαμβάνουν ελάχιστο χώρο. Δίπλωναν στα δύο και συγκρατούνταν από ισχυρούς μεντεσέδες. Πολύ εντυπωσιακές ήταν οι ανταλλακτικές έλικες και φοβερές στη θέα οι βόμβες. Όλα αυτά τα έβλεπα χωρίς να αγγίζω τίποτα, διότι ακόμη και μετά από πάρα πολλά χρόνια θα μπορούσαν να εκραγούν (έχουν συμβεί τέτοια δυστυχήματα).

Μετά το μοναδικό θέαμα της αποθήκης των αεροπλάνων, συνεχίσαμε την επίσκεψη σε άλλους χώρους, για να καταλήξουμε στη γέφυρα. Εκεί βρισκόμασταν στα 24 μέτρα βάθος (μόνο!) και άρχιζε βαθμιαία η αποσυμπίεση και η αποβολή του αζώτου από το αίμα μας. Τριγύρω στριφογύριζε ένα μεγάλο κοπάδι από μαύρα ψάρια, που είχαν κατά μήκος του σώματός τους μια γαλάζια φωσφορίζουσα ρίγα. Έμοιαζαν με μπαλέτο που χόρευε ολόγυρά μας, για να μας κρατάει συντροφιά την άχαρη ώρα της υποχρεωτικής ακινησίας και απραξίας.

Στη στάση των 12 μέτρων εμφανίστηκε κι ένας καρχαρίας, αλλά δεν έδειξε να ενδιαφέρεται καθόλου για μας. Κατά την έξοδο από τη θάλασσα με βοήθησε λίγο ο Tim, όπως είχαμε προσχεδιάσει. Τα κατάφερα να σκαρφαλώσω στην ανεμόσκαλα, που ανεβοκατέβαινε με φοβερή ορμή και ταχύτητα, διανύοντας απόσταση δύο ή τριών μέτρων σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Έφθασα αισίως επάνω στο σκάφος, χωρίς καθόλου να χτυπήσω και χωρίς άλλη βοήθεια κανενός. [Σ' αυτό, όμως, συνετέλεσε πολύ το είχα χάσει τουλάχιστον 5 κιλά από το βάρος μου πριν από το ταξίδι. Σε τέτοιες δύσκολες καταστάσεις τα παραπανιστά κιλά αποτελούν δυσβάστακτο φορτίο.] Κατόπιν, φροντίσαμε να πιούμε όλοι μας πάρα πολύ νερό, γιατί κάνει καλό στη νόσο των δυτών (αλλά… κακό στο θέμα της ναυτίας).

Ευτυχώς, από καταδυτική άποψη η μέρα δεν χάθηκε. Αντιθέτως, υπήρξε συναρπαστική!

Στο ναυάγιο του αμερικανικού θωρηκτού «Arkansas»

Παρασκευή, 3.9.2004

Η πρωινή κατάδυση έγινε στο USS «Arkansas» ΒΒ-33, αφού ο καιρός μάς το επέτρεψε. Το πλοίο ήταν ένα θωρηκτό 29.000 τόνων, που επιβίωσε και από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους! Ανήκε στην κλάση dreadnought. Λέγεται ότι η ονομασία αυτή προήλθε όταν η τότε βασίλισσα της Αγγλίας αντίκρισε το πρώτο πολεμικό τέτοιου μεγέθους και εξοπλισμού και αναφώνησε: «dread nought» (= φόβος μηδέν), δηλαδή ατρόμητο. Το 1912 το Arkansas είχε μεταφέρει τον πρόεδρο των ΗΠΑ William Taft στη διώρυγα του Παναμά, για να επιθεωρήσει τα έργα της διάνοιξής της. Συμμετείχε, εκτός των άλλων, στις ιστορικές αποβάσεις στη Νορμανδία, στην Iwo Zima και στην Okinawa. Είναι το παλαιότερο πλοίο από όσα βούλιαξαν στο Bikini. Είχε μήκος 170 μέτρα και βυθίστηκε από την έκρηξη Baker. Σήμερα βρίσκεται στον βυθό σε βάθος 57 μέτρων.

Όταν φθάσαμε στο σημείο όπου ήταν ο υγρός τάφος του, η θαλασσοταραχή είχε κάπως κοπάσει. Ετοιμαστήκαμε και πέσαμε στο νερό. Κατεβήκαμε ταχύτατα στο βυθό, για να κερδίσουμε χρόνο. Φθάσαμε σε βάθος 54 μέτρων, δηλαδή περίπου όσο 18 όροφοι! Απαραίτητη προϋπόθεση γι' αυτή την κάθοδο-αστραπή είναι η μεγάλη πείρα και πάρα πολύ καλή λειτουργία εξίσωσης πιέσεων, ώστε να μη σε πονάνε τα αφτιά σου.

Μου προξένησε φοβερή εντύπωση όταν αντίκρισα αυτό το τεράστιο πλοίο, το οποίο βρίσκεται αναποδογυρισμένο στο βυθό (τα περισσότερα πολεμικά άλλωστε αναπαύονται σε αυτή τη στάση). Καθώς στηριζόταν σε διάφορες προεξοχές του (κανόνια, βίντζια κ.λπ.) το κατάστρωμά του δεν ακουμπούσε στον βυθό, αλλά απείχε λίγο. Δεν αποτολμήσαμε, όμως, να διαβούμε από αυτό το στενό διάκενο και να περάσουμε κάτω από το κολοσσιαίο πλοίο.

Αυτό το είχα κάνει πριν από χρόνια στις Βερμούδες, στο ναυάγιο του ελληνικού πλοίου «Πεληναίον». Το πλοίο είχε σφηνωθεί λοξά, μεταξύ βυθού και κοραλλιογενών υφάλων. Τόλμησα να περάσω από το τριγωνικό κενό που υπήρχε από κάτω, δηλαδή ανάμεσα στην καρίνα του πλοίου και στον βραχώδη βυθό και στα σκληρά κοράλλια! Ήταν μία εμπειρία που κυριολεκτικά κόβει την ανάσα ακόμα κι όταν συλλογίζεσαι πόσοι τόνοι μετάλλων βρίσκονταν από πάνω σου! Όταν μετά από μερικά δευτερόλεπτα, που μου φάνηκαν αιώνες, βγήκα σώος από την άλλη μεριά, υποσχέθηκα στον εαυτό μου, να μην το ξανατολμήσω ποτέ πια!… Και το τήρησα!

Τα κανόνια των 12 ιντσών, που έχει το πλοίο είναι τεράστια. Με τους φακούς μας φωτίσαμε διάφορα σκοτεινά σημεία από ανοίγματα του σκάφους και τα επιθεωρήσαμε. Όταν κολυμπώντας στο βυθό φθάσαμε στην πλώρη του σκάφους και κοιτάξαμε από εκεί προς τα επάνω, αντικρίσαμε ένα εντυπωσιακό θέαμα. Η πλώρη υψώνεται τόσο πανύψηλη κι επιβλητική, που προξενεί δέος. Αρχίσαμε σιγά-σιγά να ανεβαίνουμε κατά μήκος της. Ο σημαντικός χρόνος παραμονής μας κοντά στον βυθό, σε βάθη άνω των 50 μέτρων, μάς είχε ήδη φορτώσει με πολύ άζωτο. Αρχίσαμε να κολυμπάμε επάνω από την αναποδογυρισμένη καρίνα του ναυάγιου. Σε κάποια περιοχή τα μέταλλα είχαν παραμορφωθεί έντονα από την έκρηξη. Σε πολλά σημεία ήταν προσκολλημένα λεπτά, μαστιγωτά κοράλλια, με μήκη που υπερέβαιναν ακόμα και τα δύο μέτρα! Φαίνεται ότι αυτό το είδος ευδοκιμεί ιδιαίτερα στην περιοχή.

Η υπερήφανη Ναυαρχίδα των Ιαπώνων

Η απογευματινή κατάδυση έγινε στο γιαπωνέζικο θωρηκτό «Nagato», που υπήρξε η ναυαρχίδα του ιαπωνικού στόλου. Τα πλοία της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου πριν από το όνομά τους έχουν τα χαρακτηριστικά HIJMS, που σημαίνουν: Ηis Imperial Japanese Majesty Ship (δηλαδή Πλοίο της Αυτής Αυτοκρατορικής Ιαπωνικής Μεγαλειότητας). To Nagato (η λέξη σημαίνει πύλη στα ιαπωνικά) ήταν 39.130 τόνων και είχε μήκος 708 ποδών (= 215 μέτρων). Κατασκευάστηκε στο διάστημα 1919 - 1920, πιθανότατα με αμερικανικό χάλυβα! Είχε 2 τιμόνια και κινείτο από 4 προπέλες, που του έδιναν ταχύτητα 25 κόμβων. Στις δεξαμενές του χωρούσαν 5.650 τόνοι πετρέλαιο που του έδιναν αυτονομία 8.650 ναυτικών μιλίων. Ήταν εξοπλισμένο με 8 υπερμεγέθη κανόνια των 16 ιντσών, αντιαεροπορικά, βόμβες βυθού κ.λπ. Υπήρξε το πρώτο πολεμικό στην υφήλιο που εξοπλίστηκε με τέτοια γιγαντιαία κανόνια, τα μεγαλύτερα που κατασκευάστηκαν ποτέ για πλοίο. Διέθετε, επίσης, και 4 ελαφρά αεροσκάφη, που χρησίμευαν ως αναγνωριστικά. Το 1944 εξοπλίστηκε και με radar. Τα ιαπωνικά βομβαρδιστικά είχαν τη δυνατότητα να μεταφέρουν από μία μόνο βόμβα, βάρους σχεδόν ενός τόνου, κατασκευασμένη από ένα βλήμα κανονιού των 16 ιντσών. Αυτή είχε την ικανότητα να προκαλέσει διάτρηση στην ισχυρή θωράκιση των αμερικανικών πολεμικών. Μια τέτοια βόμβα έπεσε στο κατάστρωμα του «Arizona» στο Pearl Harbor, το οποίο βούλιαξε συμπαρασύροντας στο θάνατο 1.200 μέλη του πληρώματος.

Από το πλοίο αυτό ο Ιάπωνας αρχιναύαρχος Isoroku Yamamοto, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων του αυτοκράτορα, έδωσε την εντολή επίθεσης στο Pearl Harbor με το κρυπτογραφημένο σύνθημα «Tora, tora, tora» (= τίγρη, τίγρη, τίγρη) που έμεινε ιστορικό. Λέγεται ότι αυτός ο ιδιοφυής αξιωματικός (ο οποίος είχε επισκεφθεί τις ΗΠΑ) είχε συνειδητοποιήσει τις δυσκολίες και τους κινδύνους ενός πολέμου εναντίον τους. Και γι' αυτό δεν συμφωνούσε να γίνει η επίθεση στο Pearl Harbor. Λέγεται επίσης, ότι αμέσως μετά είπε:

«Και τώρα ξυπνήσαμε ένα γίγαντα, ο οποίος κοιμόταν.»

Το Nagato υπήρξε το μόνο γιαπωνέζικο θωρηκτό που διασώθηκε στον πόλεμο και οδηγήθηκε στο Bikini για να χρησιμοποιηθεί ως "πειραματόζωο" στις πυρηνικές δοκιμές. Δεν βυθίστηκε από την πρώτη έκρηξη (Able), αλλά ούτε και από τη δεύτερη (Baker) αμέσως. Βυθίστηκε μερικές ώρες αργότερα και μάλιστα χάθηκε ξαφνικά μέσα στη νύχτα. Ήταν πολύ εντυπωσιακό το κύκνειο άσμα αυτού του ιστορικού πλοίου, που επονομάσθηκε «Βασίλισσα της Ιαπωνίας». Σήμερα αναπαύεται αναποδογυρισμένο στον βυθό σε βάθος 54 μέτρων.

Αρχηγός της ομάδας μας αυτή τη φορά ήταν ο Αμερικανός, ελληνικής καταγωγής, Jon Salas (o Tim δεν καταδύθηκε). Το Jon γράφεται χωρίς h, γιατί είναι υποκοριστικό του Jonathan. Ο Jon ήταν πολύ ευγενής και πολύ εξυπηρετικός μαζί μου, ίσως λόγω της κοινής καταγωγής μας ή ίσως επειδή ήμουν συνομήλικος με τον πατέρα του…

Στην αρχή της κατάδυσης και για αρκετά μέτρα δεν διακρινόταν καθόλου το ναυάγιο. Αυτό οφειλόταν στο μεγάλο βάθος που βρίσκεται και στην κακή ορατότητα, λόγω μεγάλης ποσότητας πλαγκτόν! Μετά τα 15 μέτρα αρχίσαμε να διακρίνουμε αχνά τον επιβλητικό όγκο του θωρηκτού. Σε ελάχιστο χρόνο φθάσαμε στο βυθό και αρχίσαμε να κολυμπάμε πλάι στο θεόρατο πλοίο. Τα φοβερά κανόνια των 16 ιντσών κάνουν τα κανόνια των 12 ιντσών που με είχαν εντυπωσιάσει το ίδιο πρωί στο Arkansas να φαίνονται σαν παιδικά παιχνίδια… Και αυτό γιατί το εμβαδόν της οπής των πρώτων είναι σχεδόν διπλάσιο! Πήγα ακριβώς μπροστά στη μπούκα ενός κανονιού, άπλωσα τα δάχτυλά μου ώστε να σχηματιστούν δύο πιθαμές, τις ένωσα στη σειρά και δεν κάλυψα το άνοιγμα! Τα μεγάλα κανόνια των γιαπωνέζικων πολεμικών ήταν βιδωμένα στο κατάστρωμα, ενώ τα αμερικάνικα συνήθως στέκονταν στη θέση τους λόγω του πολύ μεγάλου βάρους τους.

Περάσαμε στη συνέχεια μέσα από μια μεγάλη καταπακτή και μπήκαμε στο εσωτερικό ενός σκοτεινού αμπαριού. Εγώ ήμουν ο δεύτερος στην ομάδα των 4 δυτών. Προχωρώντας διακρίναμε στο βάθος το αμυδρό φως της ημέρας, που περνούσε από κάποια φινιστρίνια. Κατευθυνθήκαμε προς τα εκεί. Με τους προβολείς μας φωτίζαμε τον πελώριο χώρο. Υπήρχαν διάφορα αντικείμενα και εφόδια, μεταξύ των οποίων και ένα στροφείο (τύμπανο), όπου επάνω του ήταν τυλιγμένο ένα χοντρό καλώδιο. Συνεχίσαμε την πορεία μας και βγήκαμε έξω στην ελεύθερη θάλασσα από άλλο άνοιγμα. Αυτή η ιδιόρρυθμη "εκδρομή" δεν συνιστάται σε όσους υποφέρουν από κλειστοφοβία ή αισθάνονται άσχημα γνωρίζοντας ότι επάνω από το κεφάλι τους υπάρχουν πολλοί τόνοι μετάλλων… Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι τα μέταλλα κατατρώγονται από τη σκουριά, εξασθενίζουν από την πολύχρονη παραμονή τους στη θάλασσα και υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσουν, ιδίως όταν επικρατεί ισχυρή θαλασσοταραχή. Και τότε αλίμονο στους δύτες που τυχόν θα παγιδευτούν μέσα στο ναυάγιο…

Κατόπιν ανεβήκαμε επάνω στην καρίνα του πλοίου κοντά στην πρύμνη. Εκεί είδαμε τα δύο πηδάλια και τις τέσσερις θεόρατες τρίφυλλες προπέλες. Κάθε φύλλο τους έχει μήκος σαφώς μεγαλύτερο από το σώμα μου. Θα πρέπει να ξεπερνάει τα δύο μέτρα! Το θέαμα ήταν συγκλονιστικό. Οι έλικες του ναυαγίου βρίσκονταν σε βάθος 30 έως 35 μέτρων. Το computer μου έδειξε ότι είχαμε εδώ και αρκετή ώρα μπει στην περιοχή όπου απαιτείται αποσυμπίεση. Το μανόμετρό μου έδειξε ότι από τις 250 ατμόσφαιρες αέρος μού έχουν απομείνει μόνο εκατό. Είχε έρθει, λοιπόν, η ώρα για να αρχίσουμε να επιστρέφουμε. Η βραδεία άνοδός μας, μαζί με τις στάσεις, θα διαρκούσε συνολικά πολύ περισσότερο από μισή ώρα! Ενώ βρισκόμασταν στη στάση των 24 μέτρων βάθους, εμφανίστηκαν δύο μικροί καρχαρίες, οι οποίοι άρχισαν να στριφογυρίζουν τριγύρω μας και να μας παρακολουθούν με μεγάλη περιέργεια. Μας συντρόφεψαν μέχρι τη στάση των 12 μέτρων. Μετά φαίνεται ότι μας βαρέθηκαν κι έφυγαν μακριά…

Τα τελευταία λεπτά της αποσυμπίεσης ήταν τελείως βαρετά. Λες και ο χρόνος είχε σχεδόν σταματήσει και τα ρολόγια προχωρούσαν με απελπιστικά βραδύ ρυθμό. Για να κάνω υπομονή ξαναθυμήθηκα το ατύχημα που είχε συμβεί εκεί τρεις εβδομάδες πριν, με τη γιαπωνέζα δύτρια που έπαθε νόσο των δυτών και, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες όλων, η αεροπορική μεταφορά της σε νοσοκομείο έγινε μόνο μετά από δύο μέρες. Οι πιθανότητες θεραπείας της μετά από τόση καθυστέρηση ήταν ελάχιστες… Αυτό το τραγικό συμβάν απέκλεισε κάθε σκέψη για συντόμευση των στάσεων.

Όταν φθάσαμε στην επιφάνεια, η θάλασσα είχε πια καλμάρει κι έλαμπε ένας ζεστός ήλιος. Επιτέλους ο καιρός είχε βελτιωθεί. Καθώς ήμουν ο μοναδικός επισκέπτης στο νησί εκείνη την εβδομάδα, τα πάντα λειτουργούν για χάρη μου. Το σκάφος, οι δύτες, τα κομπρεσέρ, ο καπετάνιος και όλο το βοηθητικό προσωπικό εργάζονταν αποκλειστικά για μένα! Ήμουν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος για μια ολόκληρη εβδομάδα κι αυτό με έκανε να αισθάνομαι πολύ περίεργα… Αν έμενα περισσότερο, φοβάμαι ότι θα καλοσυνήθιζα!

Κάθε βράδυ μετά το φαγητό καθόμουν στη σκεπαστή βεράντα του δωματίου μου. Ξάπλωνα στην πολυθρόνα και απολάμβανα τον παφλασμό των κυμάτων, που έφθαναν με ορμή στην αμμουδιά, ακριβώς κάτω από τη βεράντα μου. Χαλάρωνα, ρέμβαζα και αναπολούσα τα γεμάτα ένταση συναρπαστικά συμβάντα της ημέρας και κατέστρωνα μελλοντικά σχέδια… Όταν, όμως, αποσυρόμουν για ύπνο, έπρεπε να κλείνω τα παράθυρα, γιατί ο θόρυβος των κυμάτων ακουγόταν τόσο έντονα που δεν με άφηνε να κοιμηθώ…

Η κατάδυση που είχε ματαιωθεί λόγω θαλασσοταραχής

Σάββατο, 4.9.2004

Το Σάββατο πραγματοποιήσαμε την κατάδυση στο USS «Lamson», που είχε ματαιωθεί την Πέμπτη. Ο καιρός έχει βελτιωθεί σημαντικά και η θάλασσα ήταν πια αρκετά ήρεμη.

Κατεβήκαμε ταχύτατα προς τα βαθιά. Φθάσαμε στα 46 μέτρα σε λιγότερο από 3 λεπτά! Εκεί μας "υποδέχθηκε" ένας δίμετρος καρχαρίας, που μάλλον έδειχνε ενοχλημένος από την παρουσία μας. Δεν μας θεώρησε εύκολη λεία και απομακρύνθηκε με αργές, νωχελικές κινήσεις. Το πλοίο στεκόταν απολύτως όρθιο και γι' αυτό ήταν πολύ εντυπωσιακό και επιβλητικό. Αρχίσαμε να κάνουμε τον γύρο του ναυαγίου, το οποίο έχει μήκος 103 μέτρα. Όλες οι υπερκατασκευές του σκάφους ήταν γεμάτες από κοπάδια αμέτρητων μικροσκοπικών ψαριών glass fish. Έχουν μήκος μέχρι ένα εκατοστό και μόλις τα φωτίζαμε με τους φακούς μας λαμπύριζαν υπέροχα, καθώς έχουν χρώμα ασημί. Ήταν, κυριολεκτικά, πολλά εκατομμύρια και τα κοπάδια τους τόσο πυκνά, που δυσκολευόμουν πολύ να διακρίνω τι υπήρχε από πίσω. Το θέαμα ήταν μεγαλειώδες.

Καθώς προχωρούσαμε και περιεργαζόμασταν το αντιτορπιλικό, είδαμε όλο το οπλοστάσιό του: βόμβες βυθού, κανόνια, πελώριες τορπίλες κ.λπ. Πολύ ενδιαφέρον παρουσίασαν οι μπρούτζινοι αεραγωγοί και οι σωλήνες εσωτερικής επικοινωνίας με το μηχανοστάσιο. Στη γέφυρα διασώζονταν πάρα πολλά όργανα, όπως πυξίδα, ταχύμετρο, χειριστήρια κ.λπ., για τα οποία οι διάφοροι συλλέκτες θα ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν μια περιουσία για να τα αποκτήσουν…

Μεταξύ των άλλων είδαμε και πολλά πιάτα και άλλα σκεύη από πορσελάνη. Στο αμερικανικό πολεμικό ναυτικό υπήρχε σαφής διάκριση μεταχείρισης μεταξύ των διαφόρων βαθμών του πληρώματος. Οι ναύτες, οι υπαξιωματικοί και οι αξιωματικοί έτρωγαν σε χωριστές τραπεζαρίες με διαφορετικά σκεύη, που είχαν αλλιώτικες παραστάσεις. Οι ανώτατοι αξιωματικοί, μάλιστα, είχαν τα δικά τους αποκλειστικά σκεύη. Ένα αυθεντικό πιάτο από πορσελάνη του θρυλικού Μακ Άρθουρ, διακοσμημένο με 4 αστέρια, στοιχίζει σήμερα μια ολόκληρη περιουσία.

Οι μετρήσεις της έντασης των εκρήξεων

Στο κατάστρωμα της πλώρης υπήρχε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αντικείμενο, ένας «πύργος μέτρησης εκρήξεων» (blast gauge tower). Τέτοιους πύργους είχαν κατασκευάσει ειδικά για τις δοκιμές των πυρηνικών όπλων, προκειμένου να μετρούν τη δύναμη του ωστικού κύματος που προκαλούσαν οι εκρήξεις των βομβών. Επρόκειτο για ένα βαρύ χαλύβδινο συμπαγή όγκο, στον οποίο είχαν κάνει κυκλικές οπές διαφόρων διαμέτρων. Στο πίσω μέρος κάθε οπής υπήρχε μία σχισμή, από την οποία είχαν περάσει μια ανθεκτική μεταλλική μεμβράνη, με την οποία είχαν καλύψει αυτή την κυκλική οπή. Κάθε ατομική έκρηξη προκαλούσε διάτρηση σε διάφορες μεμβράνες. Οι πιο ισχυρές κατόρθωναν να διατρυπήσουν τη μεμβράνη και στις πιο μικρές τρύπες. Έτσι μετρούσαν την ένταση της έκρηξης σε όλα τα σημεία που είχαν τοποθετήσει τέτοιους πύργους.

Γεννιέται, όμως, η απορία: και πώς μάθαιναν το αποτέλεσμα των μετρήσεων; Η απάντηση είναι απλή, αλλά απίστευτη: έστελναν προσωπικό στα πλοία και δύτες στα ναυάγια, για να δουν τα αποτελέσματα!!! Επιπλέον, έστελναν και πληρώματα στα πλοία που δεν είχαν βυθιστεί, για να τα μετακινήσουν!! Αλλά εκτός από αυτό είχαν εγκαταστήσει επάνω στα μικρά νησάκια της ατόλης, ολόγυρα στο lagoon όπου έριχναν τις βόμβες, παρατηρητήρια, σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το κέντρο της έκρηξης!!! Αυτά ήταν επανδρωμένα με στρατιωτικό προσωπικό, που παρατηρούσε, κατέγραφε, φωτογράφιζε και κινηματογραφούσε όλες τις φάσεις της κάθε έκρηξης! Σχεδόν όλοι όσοι βρέθηκαν πολύ κοντά ή πλησίασαν αμέσως μετά τις εκρήξεις είχαν, δυστυχώς, τραγικό τέλος…

Δεν είναι βέβαιο αν εκείνοι που τους διέταξαν να βρίσκονται τόσο κοντά αγνοούσαν το μέγεθος του κινδύνου ή αν αντιθέτως το γνώριζαν, αλλά προκειμένου να συγκεντρώσουν πολύτιμα στοιχεία, χρήσιμα για μελλοντικούς πολέμους, απλώς τους θυσίασαν, θεωρώντας τους παράπλευρες απώλειες (σύμφωνα με τον κυνικό νεολογισμό που επινόησαν οι αρμόδιοι στον πόλεμο του Κοσσόβου εναντίον των Σέρβων...).

Εκείνη την εποχή όλοι γνώριζαν την καταστρεπτική ισχύ των ατομικών όπλων, την οποία μετρούσαν με τόνους ΤΝΤ (τρινιτροτολουόλης). Δεν γνώριζαν, όμως, όλοι τις φοβερές συνέπειες και τη μεγάλη διάρκεια της ραδιενέργειας… Κάποιοι αφελείς, μάλιστα, νόμιζαν ότι το θαλασσινό νερό μπορεί να ξεπλύνει και να διαλύσει τη ραδιενεργή ακτινοβολία! Είδα φωτογραφίες της εποχής εκείνης, με παρατηρητές να κάθονται σε πολυθρόνες και να παρακολουθούν τις εκρήξεις, φορώντας μόνο σκούρα γυαλιά ηλίου, σαν να έκαναν… ηλιοθεραπεία!

Γεγονός, πάντως, είναι ότι αυτές οι τραγικές ιστορίες καταπνίγηκαν και αποσιωπήθηκαν. Συνθλίβηκαν ανάμεσα στο στρατιωτικό απόρρητο και στο εθνικό συμφέρον. Οι συνθήκες του ψυχρού πολέμου και ο αμείλικτος ανταγωνισμός μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων εκείνη την εποχή δεν άφηναν περιθώρια για διαμαρτυρίες, για έρευνες και για ανάλογες… ευαισθησίες.

Μετά από την τόσο ενδιαφέρουσα συσκευή μέτρησης της έντασης των εκρήξεων (που προφανώς μόνο στην περιοχή αυτή μπορεί κανείς να δει) συνεχίσαμε και συμπληρώσαμε ολόκληρο τον γύρο του ναυαγίου.

Η ανάδυσή μας διάρκεσε πάνω από μισή ώρα.

Στην πλώρη του θρυλικού Saratoga

Η απογευματινή μας κατάδυση έγινε και πάλι στο Saratoga, αλλά αυτή τη φορά κατεβήκαμε στην πλώρη του μεγάλου αεροπλανοφόρου. Τo Saratoga υπήρξε στην εποχή του το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο της υφηλίου. Συμμετέσχε στις πιο σημαντικές ναυμαχίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και επέζησε από δύο επιθέσεις με τορπίλες και πέντε επιθέσεις αεροπλάνων αυτοκτονίας kamikaze! Παρασημοφορήθηκε με 7 Αστέρες Μάχης και στη διάρκεια του πολέμου 7 φορές οι Ιάπωνες ανακοίνωσαν ότι το είχαν βυθίσει! Αυτή η επεισοδιακή ιστορία του το κατέστησε, δικαίως, θρυλικό. Με τη λήξη του πολέμου στο ταξίδι της επιστροφής στις Η.Π.Α. μετέφερε 30.000 βετεράνους στην πατρίδα τους!

Για λόγους ασφαλείας μεταξύ του τέλους της πρωινής και της αρχής της απογευματινής κατάδυσης αφήσαμε να περάσουν (όπως πάντα) τουλάχιστον 4 ώρες, ώστε να μειωθεί η ποσότητα του αζώτου στο αίμα μας.

Καθώς κατεβαίναμε ταχύτατα προς τα βαθιά εξίσωνα τις πιέσεις, για να μη με πονούν τα αφτιά μου. Κάτω χαμηλά διέκρινα ένα μεγάλο καρχαρία nurse shark, να κινείται κοντά στον πυθμένα. Αυτό το είδος συνήθως αιωρείται ακριβώς επάνω από το βυθό. Φθάσαμε στο κατάστρωμα της πλώρης, που βρισκόταν σε βάθος 30 μέτρων. Κολυμπούσαμε προς τα έξω, πλάι στο τοίχωμα όταν είδαμε την πελώρια αριστερή άγκυρα του πλοίου. Ακριβώς μπροστά στη μύτη της πλώρης έχασκε ένα τεράστιο σκοτεινό άνοιγμα, όπου ήταν η θέση της κεντρικής άγκυρας, που έχει πια χαθεί (το Saratoga είχε τρεις άγκυρες). Μέσα στην πελώρια οπή χωρούσαν να περάσουν, συγχρόνως, 3 δύτες μαζί με όλο τον εξοπλισμό τους!

Προχωρήσαμε προς τη δεξιά πλευρά του πλοίου και κατεβήκαμε στο βυθό. Τα βαθύμετρά μου έδειχναν 50 μέτρα! [Για ασφάλεια διέθετα 4: ένα το κανονικό (στην κονσόλα των οργάνων μαζί με το μανόμετρο), ένα ενσωματωμένο στο καταδυτικό ρολόι κι δύο στα computer]. Γύρισα προς τα πίσω και προς τα πάνω, οπότε αντίκρισα την επιβλητική, κολοσσιαία σιλουέτα της πλώρης, που διαγραφόταν καθαρά, κόντρα στο φως του ήλιου. Βρισκόταν 20 μέτρα ψηλότερα κι είχε το ύψος και το μέγεθος ενός μεγάλου κτηρίου! Μου προξένησε απίστευτο δέος! Καθώς τα τοιχώματα του πλοίου ανεβαίνουν προς τα επάνω και διευρύνονται, το σκάφος διαπλατύνεται πολύ. Στο τέλος γίνονται οριζόντια. Έτσι, στο ύψος του καταστρώματος δημιουργείται ένα είδος μπαλκονιού κατά μήκος του πλοίου και ιδίως κοντά στην πλώρη. Κάτω από αυτή την προεξοχή είχαν αναπτυχθεί πάρα πολλοί θαλάσσιοι οργανισμοί, ιδίως κοράλλια, γιατί τους εξασφάλιζε προστασία, όπως ακριβώς οι οροφές των υποθαλάσσιων σπηλαίων.

Τα πολυάριθμα μαστιγωτά κοράλλια, που ξεκινούσαν από τα τοιχώματα του πλοίου προς τα έξω, καθώς ήταν όλα παράλληλα μεταξύ τους και τόσο πυκνά, έμοιαζαν σαν να δημιουργούσαν μια παχιά "γούνα", που "έντυνε" το ναυάγιο, λες και ήθελαν να το προστατεύσουν από τα κρύα νερά.…

Στα κουφάρια των αεροπλάνων

Από το σημείο όπου βρισκόμασταν αρχίσαμε να κολυμπάμε παράλληλα με το βυθό, μακριά από το βυθισμένο πλοίο. Χρησιμοποιώντας τις πυξίδες μας, απομακρυνόμασταν από το ναυάγιο, με κατεύθυνση κάθετη προς αυτό. Κολυμπούσαμε όσο γινόταν γρηγορότερα, για να μειώσουμε κατά το δυνατόν το χρόνο παραμονής μας στο βάθος των 50 μέτρων. Είχα λαχανιάσει από την πολλή προσπάθεια και ρουφούσα με απληστία όσον αέρα μπορούσε να μου δώσει το επιστόμιο του ρυθμιστή μου. Αισθανόμουν ότι ίδρωνα μέσα από την ελαστική στολή που φορούσα, αν και βρισκόμουν μέσα στο νερό! Το σώμα μου προσπαθούσε να αποβάλει την περίσσεια θερμότητα με τον ιδρώτα.

Σε λίγο φθάσαμε στο κουφάρι ενός αεροπλάνου και λίγο πιο πέρα είδαμε και άλλα δύο. Ήταν δύο μονοκινητήρια βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης Helldiver του αμερικανικού ναυτικού, καθώς και ένα μονοκινητήριο τορπιλοβόλο βομβαρδιστικό τύπου Avenger. Αυτά τα δύο είδη αποτελούσαν τον βασικό εξοπλισμό της Αεροπορίας Ναυτικού των ΗΠΑ. Με πολλή συγκίνηση παρατήρησα τα ταμπλό με τα όργανα, τα οποία διακρίνονταν σε αρκετά καλή κατάσταση, παρά τα τόσα χρόνια που είχαν περάσει… Είδα την έλικα του ενός να είναι μισοχωμένη μέσα στην άμμο, ενώ ένα άλλο φτερό της υψωνόταν κατακόρυφα προς την επιφάνεια της θάλασσας, σαν σπαθί. Τα αεροπλάνα αυτά κατά τη στιγμή της έκρηξης της βόμβας Baker βρίσκονταν επάνω στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου. Το ισχυρότατο ωστικό κύμα της πυρηνικής βόμβας τα εκτόξευσε δεκάδες μέτρα μακριά. Αντιθέτως, όσα βρίσκονταν μέσα στα αμπάρια παρέμειναν εκεί, αλλά υπέστησαν σοβαρές βλάβες. Έριξα μερικές τελευταίες, φευγαλέες ματιές στα αεροπλάνα κι αμέσως μετά έκανα μεταβολή, γιατί το computer μου (δηλαδή ο καταδυτικός υπολογιστής) έδειχνε ότι είχαμε ήδη ξεπεράσει κατά πολύ την κρίσιμη «ώρα μηδέν».

Κολυμπήσαμε προς το πλοίο, ενώ συγχρόνως ανεβαίναμε σιγά-σιγά. Φθάσαμε στο κατάστρωμα, στα 30 μέτρα βάθος. Εκεί "επάνω" ο φωτισμός από το φως του ήλιου ήταν αισθητά καλύτερος. Προχωρήσαμε προς τον πυργίσκο, ο οποίος βρίσκεται σε όλα τα αεροπλανοφόρα τελείως στο πλάι, ώστε να αφήνει ελεύθερο ολόκληρο το κατάστρωμα για τις προσνηώσεις και απονηώσεις των αεροσκαφών.

Μέχρι τότε σε ολόκληρη την κατάδυση ήμουν παρέα με τον Tim. Στο σημείο αυτό, όμως, ο Tim μου έκανε νόημα ότι θα φύγει και μου είπε να μείνω παρέα με τον Edward, έναν πολύ συμπαθητικό divemaster, που καταγόταν μεν από το Bikini αλλά είχε γεννηθεί σε άλλο νησί, λόγω της υποχρεωτικής εξορίας όλων των κατοίκων του.

Η περιοχή του καταστρώματος με τις πολλές υπερκατασκευές φιλοξενούσε τεράστια πληθώρα ψαριών. Ήταν ο πλουσιότερος βυθός που συνάντησα στις καταδύσεις μου εκεί. Πολύ εντυπωσιακά ήταν τα υπερμεγέθη αγγελόψαρα (angel fish), τα οποία έχουν σώμα που μοιάζει με στρογγυλό δίσκο.

Μια φοβερή εμπειρία εκτός προγράμματος

Σε κάποια στιγμή διεισδύσαμε σ' ένα στενό άνοιγμα, όπου υπήρχε και μία μεταλλική σκάλα. Ο Edward μου έδειξε προς τα επάνω, μέσα στο σκοτεινό χώρο. Εκεί υπήρχαν κάτι σωλήνες και διάφορα εξαρτήματα και όργανα του πλοίου. Μου ξαναέδειξε προς τα επάνω, αλλά εγώ δεν διέκρινα τίποτε άλλο και του έγνεψα με το κεφάλι μου καταφατικά, εννοώντας ότι τα είδα. Και τότε έγινε η μεγάλη παρανόηση. Ο Eddy άρχισε ν' ανεβαίνει μέσα στο στενόχωρο στριφογυριστό κλιμακοστάσιο, επειδή νόμισε ότι του είχα γνέψει πως συμφωνώ να προχωρήσουμε. Κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, τον ακολούθησα μέσα στον σκοτεινό λαβύρινθο...

Ο χώρος ήταν εξαιρετικά στενός κι έπρεπε να κάνουμε αργές και πολύ προσεκτικές κινήσεις, για να μην μπλέξουμε κάπου και να μη σηκώσουμε την ιλύ, που έχει επικαθήσει με την πάροδο των ετών, γιατί τότε η θολούρα του νερού θα περιόριζε την ορατότητα στο μηδέν. Αν και μπήκα μέσα εκεί περίπου χωρίς να το θέλω, άναψα των προβολέα μου και άρχισα να παρατηρώ τα διάφορα αντικείμενα. Υπήρχαν καρέκλες, γραφεία, ποτήρια και πολυάριθμα άλλα πράγματα και σκεύη. Ο Eddy συνέχιζε να ανεβαίνει τους ορόφους κι εγώ τον ακολουθούσα, κολυμπώντας σε μικρή απόσταση. Το σκοτάδι ήταν απόλυτο. Άρχισα να μην αισθάνομαι καθόλου άνετα με τον ογκώδη εξοπλισμό που φορούσα, καθώς έπρεπε να ελίσσομαι μέσα σε πολύ περιορισμένους χώρους, παρ' όλο που δεν υποφέρω από κλειστοφοβία. Η μεγάλη πείρα μου από καταδύσεις σε πολλά σπήλαια και ναυάγια ήταν, βέβαια, πολύτιμη. Όμως, αυτή η αναπάντεχη, εκτός σχεδιασμού, περιπέτεια ήταν φοβερά συγκλονιστική και άλλο τόσο επικίνδυνη. Από τη μελέτη και ανάλυση διαφόρων παλιών καταδυτικών δυστυχημάτων γνωρίζω ότι η μη τήρηση του σχεδίου κατάδυσης συχνά έχει μοιραία κατάληξη… Και αυτό μ' έκανε ν' ανησυχώ.

Μπήκαμε σ' ένα στενόχωρο δωματιάκι, που ήταν το γραφείο του ασυρματιστή. Η συσκευή του ασύρματου σωζόταν σε αρκετά καλή κατάσταση. Πολύ ενδιαφέρον το θέαμα, αλλά η ανησυχία μου δεν με άφηνε να το απολαύσω. Ο Eddy συνέχισε να προχωρεί ακάθεκτος μέσα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους, στρίβοντας πότε δεξιά, πότε αριστερά και κατόπιν ανεβαίνοντας στον επόμενο όροφο. Ήθελα να κάνω μεταβολή, αλλά αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο μέσα σ' ένα χώρο όπου μόλις και μετά βίας χωρούσε να περάσει το σώμα και ο εξοπλισμός μου. Κάπου θα σφήνωνα ή θα έμπλεκα και τότε η κατάσταση από δύσκολη θα γινόταν τραγική… Αισθανόμουν σαν να βρισκόμουν μέσα σε ένα υγρό τάφο.

Την ώρα που είχα φθάσει πλέον στα όρια της απελπισίας κι ετοιμαζόμουν να πιάσω την άκρη του βατραχοπέδιλου του Eddy για να τον σταματήσω, διέκρινα από μακριά ένα αμυδρό φως να έρχεται από την κατεύθυνση που πηγαίναμε. Το πώς αισθάνθηκα δεν περιγράφεται με λόγια. Γιατί αν αισθάνεται κάποιος αγαλλίαση μόλις αντικρίσει λίγο φως στην άκρη κάποιου τούνελ, είναι αφάνταστο το τι αισθάνεται όποιος δει φως στην άκρη ενός στενού υγρού λαβύρινθου και μάλιστα στα βάθη της θάλασσας, όπου και τα δευτερόλεπτα ακόμη είναι πολύτιμα, γιατί ο αέρας τελειώνει. Ομολογώ ότι είχα φοβηθεί.

Όταν βγήκαμε έξω στο φως του ήλιου αισθάνθηκα αμέσως πολύ άνετα, παρ' όλο που βρισκόμουνα ακόμη στα βάθη της θάλασσας. Η ανακούφιση που βγήκα από τη σκοτεινή "φυλακή", μού έδωσε καινούργιες δυνάμεις. Αρχίσαμε την αργή, αλλά σταθερή, άνοδο μέχρι να φθάσουμε στην πρώτη στάση. Τριγύρω μας στριφογύριζαν ένα σωρό πολύχρωμα ψάρια, διαφόρων ειδών. Ήταν ένα ωραιότατο θέαμα και συγχρόνως υπέροχη συντροφιά, για να περνάμε ευχάριστα το χρόνο της αποσυμπίεσης.

Κατάδυση στη γέφυρα του ιστορικού θωρηκτού "Nagato"

Κυριακή, 5.9.2004

Την Κυριακή είχε πυκνή συννεφιά. Αυτό ήταν κακό, γιατί κάτω βαθιά στο βυθό θα έφθανε λιγοστό φως, αλλά και καλό, γιατί στην επιφάνεια δεν θα έκανε πολλή ζέστη.

Το πρωί κάναμε κατάδυση στο Nagato, για να επισκεφθούμε τη γέφυρα και τα διάφορα κανόνια του. Ως ναυαρχίδα του ιαπωνικού στόλου έφερε ακριβώς στη μύτη της πλώρης ένα σήμα-σύμβολο: ένα λουλούδι keiko (είδος χρυσάνθεμου), που ήταν επίχρυσο και είχε το μέγεθος μιας ανθρώπινης αγκαλιάς. Τέτοιο σήμα έφερε και το θωρηκτό Yamato, που αργότερα αντικατέστησε το Nagato, ως ναυαρχίδα. Το χρυσό σήμα του Nagato δεν βρέθηκε ποτέ. Είτε θα είχε αφαιρεθεί πριν από τις πυρηνικές εκρήξεις, είτε θ' αποσπάσθηκε και θα ανελκύστηκε από τον βυθό κατόπιν, από κάποιους πάρα πολύ ριψοκίνδυνους που θ' αψήφησαν τη ραδιενέργεια.

Η γέφυρα του πλοίου ήταν ψηλή, επιβλητική και στένευε λίγο προς τα επάνω σαν παγόδα. Είχε ύψος 30 μέτρων επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τότε ήταν πεσμένη ακριβώς στο πλάι του ναυαγίου, σε μικρή απόσταση απ' αυτό. Τα μεγάλα κανόνια των 16 ιντσών μπορούσαν να χτυπήσουν στόχους σε απόσταση 30 μιλίων και πλέον! Για να επιτευχθεί ακρίβεια στη στόχευση είχαν κατασκευάσει ειδικά συστήματα (gun directors), που εξουδετέρωναν τη θαλασσοταραχή και τους κραδασμούς με διάφορους τρόπους (γυροσκόπια κ.λπ.) και διατηρούσαν την ισορροπία. Οι κάνες των κανονιών έκλειναν με ειδικά καπάκια (sea spray covers), για να εμποδίζουν τις σταγόνες του θαλασσινού νερού να διεισδύουν στο εσωτερικό τους. Προς το τέλος του πολέμου το Nagato εξοπλίσθηκε και με, το προσφάτως ανακαλυφθέν τότε, ραντάρ.

Λόγω της πυκνής συννεφιάς, της κακής ορατότητας μέσα στο νερό (εξαιτίας του πλαγκτόν) και του μεγάλου βάθους, δεν βλέπαμε σχεδόν τίποτε μπροστά μας. Καταδυόμασταν στα τυφλά, ακολουθώντας το σκοινί του αγκυροβολίου. Μόνο όταν φθάσαμε σε πολύ μεγάλο βάθος αρχίσαμε να διακρίνουμε αμυδρά τον σκοτεινό όγκο του ναυαγίου. Σε κάποιο νορμάλ άνθρωπο όλη αυτή η κατάσταση θα του είχε φέρει ρίγη και μάλλον θα έκανε μεταβολή…

Περάσαμε πλάι από το σκάφος και κατεβήκαμε μέχρι τη γέφυρα-πυργίσκο, που αναπαύεται οριζοντιωμένη στο βυθό σε βάθος 52 μέτρων. Κάναμε ολόκληρο το γύρο της, παρατηρώντας το εσωτερικό της, όπου υπήρχαν ανοίγματα. Η στενή και ισχυρή δέσμη των φακών μάς επέτρεπε να βλέπουμε πολλές λεπτομέρειες.

Καθώς το πλοίο ήταν αναποδογυρισμένο, το κατάστρωμά του βρισκόταν αρκετά κοντά στον βυθό, αλλά δεν ακουμπούσε. Το κρατούσαν σε κάποια απόσταση τα πελώρια κανόνια που προεξείχαν. Μόνο αυτά έρχονταν σε επαφή με την άμμο και λειτουργούσαν ως στηρίγματα ή υποστυλώματα κάτω από το γιγαντιαίο ναυάγιο. Έτσι, μας άφηναν χώρο για να περάσουμε. Χωθήκαμε κάτω από το πλοίο και περάσαμε μέσα από το στενό διάδρομο που άφηναν μεταξύ τους δύο γειτονικές συστοιχίες κανονιών. Η άλλη πλευρά του πλοίου απείχε λιγότερο από το βυθό σε σύγκριση με εκείνη που μπήκαμε εμείς. Ανάμεσα στην κουπαστή της και στην άμμο υπήρχε ένα επίμηκες, στενό διάκενο, από όπου εισχωρούσε το αδύνατο φως της ημέρας. Αποφασίσαμε ότι θα ήταν επικίνδυνο να περάσουμε κι εμείς από αυτό το εξαιρετικά στενό άνοιγμα, κι έτσι δεν βγήκαμε από την άλλη πλευρά του πλοίου, αλλά επιστρέψαμε. Ανεβήκαμε λιγάκι πλάι στο τοίχωμα και μπήκαμε από ένα άνοιγμα στους θαλάμους των μικρότερων κανονιών. Αυτά τα κανόνια των 5 ιντσών δεν βρίσκονταν επάνω στο κατάστρωμα, αλλά στο εσωτερικό του πλοίου (μέσα σε κατάλληλες εσοχές). Τα βλήματά τους έφευγαν από ειδικά ανοίγματα που υπήρχαν στις πλευρές του πλοίου. Ένα τέτοιο άνοιγμα χρησιμοποιήσαμε κι εμείς για να διεισδύσουμε. Τα κανόνια αυτά είχαν μικρότερο βεληνεκές και χρησίμευαν σε ναυμαχίες "εκ του συστάδην". Περνώντας μέσα από διαδοχικές, στενές μπουκαπόρτες, μπήκαμε και στους επόμενους θαλάμους κανονιών. Ήταν εύκολο να φανταστώ ότι στη διάρκεια της μάχης αυτοί οι θάλαμοι μεταβάλλονταν σε κόλαση από τη ζέστη και τις αναθυμιάσεις και τα καυσαέρια των εκπυρσοκροτήσεων με τις συνεχείς βολές του πυροβολικού… Παρατηρώντας τα όργανα είδα ότι είχα ήδη συμπληρώσει στο βυθό 15 λεπτά της ώρας, σε βάθη γύρω στα 50 μέτρα. Είχα καταναλώσει 100 από τις 250 ατμόσφαιρες αέρος. Επομένως, ήταν καιρός ν' αρχίσουμε την άνοδο… Για την ασφαλή ανάδυση χρειαστήκαμε 45 λεπτά, δηλαδή πολύ περισσότερο από τον χρόνο παραμονής μας στο βυθό…

Με συντροφιά τους καρχαρίες!

Στην πρώτη στάση εμφανίστηκε ένας καρχαρίας, ο οποίος σύντομα απομακρύνθηκε. Ήλθε, είδε και…. απήλθε!

Λίγο αργότερα εμφανίστηκε ένας άλλος καρχαρίας, που ήταν πολύ πιο περίεργος. Έκοβε βόλτες στην περιοχή μας συνεχώς. Έτσι είχαμε κάτι για να ασχολούμαστε μέχρι να περάσει ο ατελείωτος χρόνος της αποσυμπίεσης. Δεν παριστάνω τον ατρόμητο, αλλά στη διάρκεια των 30 και πλέον χρόνων κατάδυσης έχω συναντήσει τόσα πολλά κήτη, σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, που σχεδόν δεν μου κάνουν πια εντύπωση. Οι νέοι και άπειροι δύτες, όμως, φοβούνται τη συνάντηση μ' αυτά τα κήτη, και εξαιτίας της φύσης τους και εξαιτίας της απαγόρευσης ανάδυσης λόγω του κινδύνου της νόσου των δυτών. Και χρειάζεται τεράστια ψυχραιμία και φοβερή αυτοπεποίθηση προκειμένου να μείνουν ακίνητοι, γιατί η φυσική αντίδραση είναι να "γίνουν ρουκέτα" με κατεύθυνση την επιφάνεια, με όλες τις τραγικές συνέπειες...

Όταν ο Tim μου είπε ότι η αποσυμπίεση συμπληρώθηκε κι ανέβηκε στο σκάφος, εγώ παρέμεινα ακόμη επί δύο λεπτά στο νερό (μαζί με τον καρχαρία), για να είμαι περισσότερο εξασφαλισμένος. Κάθε λογικός άνθρωπος ακούγοντας για κολύμπι πλάι σε πολλούς καρχαρίες και μάλιστα επί πολλή ώρα ανατριχιάζει. Και μόνο που το διαβάζει, ακόμη και ξαπλωμένος άνετα στην πολυθρόνα του, του κόβεται η ανάσα. Φανταστείτε, λοιπόν, να βρίσκεσαι στον βυθό μαζί τους και να στριφογυρίζουν ολόγυρα σου!

Οι περισσότεροι καρχαρίες είναι ακίνδυνοι. Άλλοι, όμως, είναι πολύ επικίνδυνοι όπως π.χ. ο καρχαρίας-τίγρης. Το είδος αυτό πήρε την ονομασία επειδή όταν βρίσκεται σε νεανική ηλικία έχει ρίγες, όπως οι τίγρεις της ξηράς. Και είναι εξίσου άγριος κι επιθετικός με τις επίγειες συνονόματές του! Βέβαια, οι πιο συγκλονιστικές συναντήσεις με καρχαρίες γίνονται όταν διοργανώνεται υποβρύχιο τάισμα καρχαριών, ώστε να πλησιάσουν πιο κοντά, για να τους φωτογραφίσουμε. Συγκεντρώνονται πολλοί και ορμούν με μανία επάνω στην τροφή. Τότε η αδρεναλίνη φθάνει στο ζενίθ. Έχω ζήσει τρεις τέτοιες συναρπαστικές εμπειρίες κάνοντας καταδύσεις: μια στο νησί Tulaghiri στις Μαλδίβες το 1984 και δύο στο Freeport - Lucaya στις Μπαχάμες το 1992!

Όταν ανέβηκα στο σκάφος έβρεχε. Πολύ μακριά στον ορίζοντα φαινόταν μία τροπική καταιγίδα. Ήταν ένα πλατύ, μαύρο σύννεφο και κάτω από το κεντρικό τμήμα του υπήρχε ένας σαφώς στενότερος κύλινδρος: επρόκειτο για μια δυνατή τροπική μπόρα. Το συνολικό σχήμα θύμιζε πελώριο μανιτάρι. Πού και πού κάτω από το μαύρο σύννεφο κάποια αστραπή φώτιζε λαμπρά την περιοχή και σε λιγάκι ακουγόταν ο εκκωφαντικός ήχος της βροντής. Όλο αυτό το θέαμα και ακρόαμα σε συνδυασμό με το ότι συνέβαινε στο Bikini, έδινε την ψευδαίσθηση ότι παρακολουθούσες από μακριά την έκρηξη μιας ακόμη ατομικής βόμβας!

Στα άδυτα του αεροπλανοφόρου

Δεδομένου ότι χρειάζονται πολλές εβδομάδες καταδύσεων για να εξερευνήσει κανείς αυτό το τεράστιο πλοίο, το απόγευμα καταδυθήκαμε και πάλι στο Saratoga, ή Sara όπως την αποκαλούσαν χαϊδευτικά οι χιλιάδες ναύτες και αξιωματικοί που υπηρέτησαν σ' αυτό, όσα χρόνια διέσχιζε τους ωκεανούς (οι οποίοι μάλιστα έχουν ιδρύσει και σύλλογο). Το γυναικείο όνομα προσφέρεται άλλωστε, αφού όλα τα πλοία στην αγγλική γλώσσα θεωρούνται θηλυκού γένους (και όχι ουδέτερου όπως στα Ελληνικά).

Η Sara, λοιπόν, έχει περίπου 100 στεγανά διαμερίσματα και σε μερικά δύσκολα μέρη της δεν έχει διεισδύσει μέχρι τώρα κανένας δύτης!

Την ημέρα εκείνη μπήκαμε βαθιά μέσα στα αμπάρια του ναυαγίου. Ο Tim είχε προβλέψει να κάνουμε μία διαδρομή αλέ-ρετούρ, εγώ όμως του ζήτησα να κάνουμε τη μία διαδρομή μόνο (για να μειώσουμε τη διάρκεια της αποσυμπίεσης) και να μπορούμε να κινηθούμε με βραδύτερο ρυθμό, για να τραβήξουμε υποβρύχια ταινία. Αφού ήμουν ο μοναδικός ξένος, το αίτημά μου έγινε δεκτό.

Καταδυθήκαμε από την πλευρά της πρύμνης, προχωρήσαμε λίγο, βρήκαμε ένα άνοιγμα και εισχωρήσαμε στα άδυτα του ναυαγίου. Το κατάστρωμα του πλοίου έχει διπλώσει σε σχήμα V, μάλλον από τις εκρήξεις παρά από την πρόσκρουση στο βυθό. Είχε, δηλαδή, βουλιάξει στη μέση, κατά μήκος του πλοίου, αφήνοντας από κάτω, μέσα στα αμπάρια, δύο διαδρόμους περίπου παράλληλους. Από αυτούς εμείς διασχίσαμε μόνο τον έναν, αφού ο άλλος δεν παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όπως μου είπε αργότερα ο Jonathan ήταν ένας απλός διάδρομος σαν τούνελ.

Η ομάδα του Τιμ έχει ήδη προετοιμάσει το "έδαφος", τοποθετώντας «μίτους της Αριάδνης» σε όλες τις διαδρομές, δεδομένου ότι στα θεοσκότεινα έγκατα του ναυαγίου δεν διεισδύει ούτε ίχνος από το φως της ημέρας. Λόγω του μεγάλου βάθους ο χρόνος παραμονής στο βυθό ήταν λιγοστός και πολύτιμος.

Θρίλερ στο "στοιχειωμένο" αμπάρι

Βρισκόμασταν σε σταθερό βάθος 42 μέτρων και προχωρούμε μέσα στο σκοτάδι με τη βοήθεια των φακών μας. Τις λίγες στιγμές, όμως, που άναβαν οι προβολείς της βιντεοκάμερας, το τοπίο φωτιζόταν με άπλετο φως. Ο Jonathan μου έδειξε ένα περίεργο αντικείμενο. Ήταν ένας δίσκος από γυαλί, διαμέτρου περίπου 30 εκατοστών, ο οποίος στη μέση είχε μία κρυστάλλινη σφαίρα. Δεν κατάλαβα τι ήταν, όμως μετά την κατάδυση μου εξήγησε ότι ήταν κάλυμμα πλαφονιέρας με λάμπα πυράκτωσης!

Τα αμπάρια ήταν γεμάτα με παντός είδους πολεμοφόδια. Τα πιο εντυπωσιακά ήταν οι γιγαντιαίες τορπίλες των 1.000 λιμπρών. Υπήρχαν βλήματα για κανόνια διαφόρων διαμετρημάτων, αντιαεροπορικά, ρουκέτες αέρος - εδάφους, αεροπορικές τορπίλες (που ενεργοποιούνται μόλις πέσουν στο νερό), πολυβόλα και μυδραλιοβόλα και κάθε λογής όργανα ολέθρου.

Προσπαθούσαμε να περνάμε πολύ προσεκτικά χωρίς να τα αγγίζουμε, γιατί κάποια από αυτά ήταν ακόμη ενεργά και συνεπώς απολύτως επικίνδυνα!

Λίγους μήνες αργότερα, στις 22.5.2005, ταξίδευα με το τρένο από τη Genova προς το Μilano. Από τα μεγάφωνα του βαγονιού άκουσα την εξής περίεργη αναγγελία (και δεν πίστευα στα αφτιά μου):

«Το τρένο θα σταματήσει για μερικές ώρες(!), μέχρις ότου οι πυροτεχνουργοί εξουδετερώσουν μια υπερμεγέθη βόμβα - απομεινάρι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (που δεν είχε εκραγεί όταν έπεσε), η οποία ανακαλύφθηκε προσφάτως κοντά στις γραμμές!»

Ένας άλλος κίνδυνος που ελλοχεύει είναι οι τεράστιες μεταλλικές φιάλες, μέσα στις οποίες είναι εναποθηκευμένες μεγάλες ποσότητες πεπιεσμένων αερίων (οξυγόνου, διοξειδίου του άνθρακα κ.λπ.). Η διάβρωση των μετάλλων των τοιχωμάτων των φιαλών και των δεξαμενών στη διάρκεια των σχεδόν 60 ετών που πέρασαν είναι επόμενο να τα έχει εξασθενήσει. Αν τυχόν εκραγούν, τότε… γράψε αλίμονο! Ο Τιμ, για να μου περιγράψει πιο παραστατικά τον κίνδυνο, μου διηγήθηκε πριν από την κατάδυση ότι κάποτε είδαν στην επιφάνεια να αναδύεται πάνω από το ναυάγιο μια τεράστια φούσκα αερίου διαστάσεων 20 x 20 μέτρα! Πολύ ενθαρρυντικό αυτό πριν από τη κατάδυση, μα την αλήθεια…

Τελικά, οι κίνδυνοι από την απομένουσα ραδιενέργεια, που φοβόμουνα πριν έλθω στο Bikini, αποδείχθηκαν αμελητέοι σε σχέση με τους κινδύνους από τα παλιά, αλλά όχι αχρηστεμένα πυρομαχικά και από τα εναποθηκευμένα πεπιεσμένα αέρια…

Προχωρούσαμε στην εξερεύνηση στα ενδότερα του κύτους, χωρίς να χάνουμε χρόνο. Σε κάποια μέρη, όπου η φωτεινή δέσμη του φακού δεν έβρισκε κανένα αντικείμενο ή τοίχωμα για να φωτίσει, χανόταν μέσα στο μαύρο χάος. Ομολογώ ότι αισθανόμουν ένα συνεχές σφίξιμο στην καρδιά. Προσπαθούσα να μη σκέφτομαι ότι πάνω από το κεφάλι μου υπήρχαν τόνοι μετάλλων, που εμπόδιζαν τη διαφυγή μου προς την επιφάνεια. Πάρα πολύ επιτυχημένα έχουν ονομάσει αυτό το χώρο «The haunted house» (το στοιχειωμένο σπίτι). Και τότε συνειδητοποίησα γιατί το είχαν ονομάσει έτσι! Κυκλοφορούν εκεί μέσα ένα σωρό "φαντάσματα" υπό μορφή θανάσιμων παγίδων… Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι ότι απέχεις από την επιφάνεια σχεδόν μία ώρα, παθαίνεις σοκ, σου 'ρχεται τρέλα! Νομίζω ότι μετά από την περιγραφή αυτή μπορώ να εξομολογηθώ ότι πριν από την κατάδυση κάνω πολλές φορές το σταυρό μου. Τώρα μπορείτε να καταλάβετε το γιατί…

Προχωρώντας φθάσαμε στο hangar deck, στο οποίο είχαμε δει την προηγούμενη φορά τα αεροπλάνα. Χάζεψα όλες τους τις λεπτομέρειες, ιδίως τα καντράν με όλα τα όργανα ελέγχου και το χειριστήριο - ραβδί (stick). Μου ερχόταν να καθίσω στη θέση του πιλότου…

Βγήκαμε στο φως του ήλιου, έστω και σε μεγάλο βάθος, από το μεγάλο τετράγωνο άνοιγμα όπου άλλοτε υπήρχε το ασανσέρ, το οποίο ανεβοκατέβαζε τα αεροπλάνα από το αμπάρι στο κατάστρωμα. Επιτέλους βρεθήκαμε στο φως της ημέρας! Μελέτησα πια με άνεση τις ενδείξεις των οργάνων μου: καταδυθήκαμε σε 2 λεπτά και μείναμε μέσα στα αμπάρια 20 λεπτά, δηλαδή σύνολο 22. Σημειωτέον, ότι ο χρόνος που δίνουν οι πίνακες για το βάθος των 42 μέτρων μέχρι την «ώρα μηδέν», είναι μόλις 9 λεπτά και αυτό μόνο εφόσον δεν έχει προηγηθεί άλλη κατάδυση! Ευτυχώς, διέθετα ακόμη πολύ αέρα. Η κατανάλωσή μου, ακόμα και σε στιγμές στρες και αγωνίας, παρέμεινε εντυπωσιακά μικρή (σ' αυτό συνετέλεσε βασικά η μεγάλη πείρα και η ψυχραιμία μου).

Ανεβήκαμε, κατόπιν, στον πυργίσκο και μπήκαμε μέσα για να επισκεφθούμε διάφορους χώρους. Επειδή βρισκόμασταν στα 24 μέτρα, ο χρόνος παραμονής μετρούσε σαν πρώτη στάση αποσυμπίεσης και βέβαια περνούσε πάρα πολύ ευχάριστα. Είδαμε μέσα εκεί λογής-λογής αντικείμενα, κιάλια, πυξίδα κ.λπ. Βγαίνοντας έξω, συνεχίσαμε την ανάδυση ανάμεσα σε ψάρια διαφόρων ειδών, ιδίως μεγάλα αγγελόψαρα.

Επίσκεψη σε βυθισμένο αντιτορπιλικό

Δευτέρα, 6.9.2004

Την επόμενη μέρα βουτήξαμε στο αμερικανικό αντιτορπιλικό «Anderson» DD-411, που τιμήθηκε με 10 Αστέρες Μάχης στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Συνόδευσε πολλά σκάφη, όπως τα αεροπλανοφόρα Lexington και Yorktown, για να τα προστατεύσει. Εκείνα βυθίστηκαν μεν, αλλά το Anderson επέζησε. Φαίνεται ότι δεν τους έφερνε γούρι… Το μήκος του είναι 105 μέτρα και βυθίστηκε από την έκρηξη Able. Τώρα αναπαύεται στο βυθό του Bikini, σε βάθος 53 μέτρων, γερμένο στο πλάι αριστερά.

Κατεβήκαμε κατά μήκος του σκοινιού του αγκυροβολίου, που ήταν δεμένο στη μέση του ναυαγίου. Για να κερδίσουμε πολύτιμο χρόνο βυθού, αλλάξαμε πορεία στα 30 μέτρα βάθος. Εγκαταλείψαμε το σκοινί του αγκυροβολίου και, προχωρώντας λοξά, κατευθυνθήκαμε κατευθείαν προς την πρύμνη, ενώ συνεχίζαμε συγχρόνως την κάθοδο. Σε λίγο φθάσαμε στην επάνω προπέλα. Ήταν μεγάλη, τρίφυλλη. Η κάτω προπέλα (η αριστερή) βρισκόταν περίπου 3 μέτρα χαμηλότερα. Την είδαμε πολύ καλά, χωρίς να κατεβούμε μέχρι τα 53 μέτρα, για να μην φορτωθεί το αίμα μας με περισσότερο άζωτο. Όλα τα μέταλλα του ναυαγίου είχαν προσκολλημένους επάνω τους διάφορους θαλάσσιους οργανισμούς.

Συνεχίσαμε με κατεύθυνση την πλώρη, ενώ πλάι μας, στα δεξιά, είχαμε το κατάστρωμα του πλοίου, που ήταν σχεδόν κατακόρυφο. Περάσαμε τη γέφυρα, περιεργαστήκαμε τις τορπίλες και τη βάση στήριξής τους (torpedo rack), είδαμε τον σωλήνα επικοινωνίας με το μηχανοστάσιο (engine telegraph) και το όργανο ενδείξεων ταχύτητας. Μια μπρούτζινη συσκευή ενδοεπικοινωνίας ιστορικού πλοίου είναι περιζήτητη και αγοράζεται πανάκριβα από τους ειδικούς συλλέκτες. Είδαμε, επίσης, τα αντιαεροπορικά κανόνια, τα καλύμματα (hatch) που έκλειναν ερμητικά, τους τορπιλοβλητικούς σωλήνες, βίτζια κ.λπ., μέχρι που φθάσαμε στην κόψη της πλώρης. Το σχετικά μικρό μήκος του πλοίου επέτρεπε να το "γυρίσεις" στα γρήγορα μια φορά. Είχαμε, όμως, ήδη απορροφήσει αρκετό άζωτο και έπρεπε να συντομεύουμε.

Επιστρέψαμε κολυμπώντας επάνω από το δεξιό τοίχωμα του σκάφους. Το βάθος στο σημείο ήταν λίγο μικρότερο και αυτό ήταν ευχάριστο, γιατί άρχιζε η αποσυμπίεση. Παρόλα αυτά χρειαστήκαμε πάνω από μισή ώρα για να κάνουμε βραδεία άνοδο και αρκετές στάσεις, ώστε να φθάσουμε με ασφάλεια στην επιφάνεια.

Κατάδυση σε υποβρύχιο

Ναυάγια πλοίων υπάρχουν πάμπολλα σε όλες τις θάλασσες της υφηλίου (πολεμικά, εμπορικά, επιβατικά κ.λπ.) Αντιθέτως, τα ναυάγια υποβρυχίων είναι εξαιρετικά λίγα και απ' αυτά ελάχιστα βρίσκονται σε βάθος προσιτό στους δύτες! Αρκετά δε έχουν διαλυθεί κατά τη βύθιση τους σε πολύ μεγάλο βάθος, επειδή συντρίφθηκαν από τη φοβερή υδροστατική πίεση, που επικρατεί εκεί κάτω. Το πρώτο υποβρύχιο που επισκέφθηκα σε κατάδυση ήταν το γιαπωνέζικο Ι-169 (θυμάμαι ακόμη πολύ έντονα τον αριθμό του παρόλο, που έχουν περάσει πάνω από 40 χρόνια). Αναπαύεται στον βυθό του Τρακ Λαγκούν της Μικρονησίας στον Ειρηνικό και σε βάθος 40 μέτρων περίπου. Η ιστορία του είναι ιδιαιτέρως τραγική, αλλά η διήγησή της… αναβάλλεται για κάποια άλλη φορά.

Στην απογευματινή μας εξόρμηση επισκεφθήκαμε το αμερικανικό υποβρύχιο USS «Apogon» SS-308, το οποίο είχε μήκος σχεδόν 100 μέτρα και ανήκε στην κλάση υποβρυχίων Baldo. Συμμετείχε σε μία ομάδα, που ονομάσθηκε «αγέλη λύκων» (wolf pack), γιατί έκαναν επίθεση όλα μαζί και κατάφερε να βυθίσει γιαπωνέζικα πλοία συνολικού τονάζ 41.000 τόνων. Τιμήθηκε με 5 Αστέρες Μάχης. Έφερε 6 τορπιλοβλητικούς σωλήνες στην πλώρη και 4 στην πρύμνη, μοιρασμένους εξίσου στις δύο πλευρές και μετέφερε συνολικά 24 τορπίλες.

Κατά τη διάρκεια των πυρηνικών δοκιμών είχαν τοποθετήσει μερικά υποβρύχια στο βυθό, ενώ άλλα σε κατάδυση (όπως το Apogon) και άλλα στην επιφάνεια, για να ερευνήσουν την αντοχή και τη συμπεριφορά τους. Το Apogon είχε υποστεί προηγουμένως μετατροπές, ώστε να μπορεί να καταδυθεί και να αναδυθεί χωρίς πλήρωμα (με τηλεχειρισμό). Βυθίστηκε από την έκρηξη Baker και βρισκόταν όρθιο σε βάθος 60 μέτρων.

Στην αρχή καταδύθηκαν μόνο ο Τιμ κι ο Έντι, για να κάνουν κάποιες βελτιώσεις στο αγκυροβόλιο. Γι' αυτό το λόγο το σκάφος μας δεν μπορούσε να προσδεθεί, αλλά κινείτο στην περιοχή. Έτσι βρήκα εγώ την ευκαιρία να τραβήξω μερικές αναμνηστικές φωτογραφίες επάνω στο σκάφος. Μόλις οι εργασίες στερέωσης τελείωσαν, οι δύο δύτες μάς έστειλαν στην επιφάνεια το συμφωνημένο σήμα (ένα πορτοκαλί μπαλόνι).

Ετοιμαστήκαμε οι υπόλοιποι τρεις και σε λίγο αρχίσαμε την κατάδυση. Από τον βυθό όπου βρίσκονταν ο Τιμ κι ο Έντι αναδύονταν χιλιάδες φυσαλίδες αέρος μικρές, μεσαίες και μεγάλες, οι οποίες ανέβαιναν αργά-αργά προς την επιφάνεια. Καθώς τις φώτιζαν οι ακτίνες του μεσημεριάτικου ήλιου λαμπύριζαν και τρεμόπαιζαν, δημιουργώντας ένα φαντασμαγορικό θέαμα. Σε λίγο φάνηκε η σιλουέτα του υποβρυχίου. Το μακρόστενο και υδροδυναμικό σχήμα του θύμιζε τεράστιο ψάρι που αναπαυόταν στο βυθό.

Κατευθυνθήκαμε πρώτα προς την πρύμνη. Εκτός από τις προπέλες είδαμε και κάτι πολύ εντυπωσιακό: ένα σωλήνα εκτόξευσης τορπιλών μεγάλου διαμετρήματος (21 ιντσών) ανοιχτό. Με το φως του φακού είδα την τορπίλη που υπήρχε μέσα. Ήταν ένας μεγάλος κύλινδρος στρογγυλεμένος στην άκρη, κατέληγε, δηλαδή, σε μισή σφαίρα κάπως επιμήκη όμως. Το μέγεθος της τορπίλης ήταν τεράστιο. Δεν κατεβήκαμε πιο κάτω μέχρι το βυθό, αλλά σταματήσαμε στα 49 μέτρα για εξοικονόμηση χρόνου. Αρχίσαμε να επιστρέφουμε προς την πλώρη, κολυμπώντας επάνω από το κατάστρωμα. Από τη μέση του υποβρυχίου μέχρι την πλώρη το κατάστρωμα δεν υπήρχε πια κι έτσι μπορούσαμε να παρατηρήσουμε άνετα όλο το εσωτερικό και ό,τι υπήρχε μέσα. Ήταν σαν να είχε υποστεί "οριζόντια τομή"! Η έκρηξη, δηλαδή, έκανε το μισό υποβρύχιο… "θερινό"!

Κάναμε το γύρο της πλώρης. Δεξιά κι αριστερά υπήρχαν αρκετά ορθογώνια ανοίγματα. Επάνω στο κατάστρωμα είδαμε ένα κανόνι των 5 ιντσών. Λίγο πιο πίσω διακρινόταν η σιλουέτα του πυργίσκου. Μέσα εκεί κατοικούσε μία απίθανη ποικιλία ψαριών, μεταξύ των οποίων κοπάδια από μικροσκοπικά glass fish. Ένα ωραιότατο λιονταρόψαρο (lion fish) επιδείκνυε υπερήφανα τα πολλά πτερύγιά του (που έμοιαζαν με φτερά), καθώς αισθανόταν απόλυτα σίγουρο, χάρη στο φοβερό δηλητήριό του.

To υποβρύχιο αυτό ήταν εφοδιασμένο με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας της εποχής του: διέθετε ραντάρ, σόναρ και σύστημα προστασίας από ανίχνευση των εχθρικών σόναρ (sonar deflect device), το οποίο βασιζόταν σε επικάλυψη με σφουγγάρια! Στον πύργο είδαμε πολλά, ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα, εξαρτήματα, που πολύ δύσκολα μπορεί να δει κανείς σε ναυάγιο. Το σημαντικότερο ήταν ένα σύστημα σκόπευσης μεγάλης ακρίβειας TBT (= Τarget Bearing Transmitter), που είχε σχήμα πολυθρόνας και ήταν πια εξ ολοκλήρου καλυμμένο από θαλάσσιους οργανισμούς. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είχε και το περισκόπιο, που βρισκόταν μέσα στο σωλήνα του και μετέδιδε τις εικόνες μέσω συστήματος κατόπτρων και φακών. Το Apogon ήταν εξοπλισμένο με αντιαεροπορικά κανόνια Bofors, σουηδικής κατασκευής. [Η ουδέτερη Σουηδία εφοδίαζε όλους τους εμπόλεμους με οπλικά συστήματα, με το αζημίωτο εννοείται…]

Είχαν ήδη περάσει πάνω από 22 λεπτά στο βυθό (μεταξύ 49 και 40 μέτρων) και έπρεπε ν' αναδυθούμε, διαδικασία που συνολικά διήρκησε περισσότερο από τρία τέταρτα της ώρας. Καθώς κρατιόμασταν σαν τσαμπιά από την μπάρα αποσυμπίεσης των 6 μέτρων εμφανίστηκε κι ένας καρχαρίας. Ίσως επειδή είχαμε βαρεθεί βλέποντας τριγύρω ένα απέραντο μονότονο μπλε νερό, ήρθε για να σπάσει τη μονοτονία μας. Τον παρακολουθούσαμε, καθώς έκοβε βόλτες. Ήταν απίστευτη η ευλυγισία με την οποία κουνούσε δεξιά κι αριστερά το ουραίο πτερύγιό του, για να προχωρήσει. Θαύμασα το απόλυτα υδροδυναμικό σώμα του, που του επέτρεπε να κινείται ταχύτατα και με φοβερή άνεση μέσα στο υγρό στοιχείο. Όμως, κάποια στιγμή τράβηξε την προσοχή του το πορτοκαλί μπαλόνι που μας είχαν στείλει από το βυθό ο Τιμ και ο Έντι, σηματοδοτώντας την έναρξη της κατάδυσής μας. Αμέσως ο Τιμ έσπευσε εκεί και τον έδιωξε, γιατί ήταν έτοιμος να το δαγκώσει!

Από τις πάμπολλες ώρες που περνούσαμε μέσα στη θάλασσα, φορώντας πλήρη καταδυτική στολή από neoprene, είχαν αρχίσει να με πονάνε τα εξωτερικά πτερύγια των δύο αφτιών μου. Αυτό οφειλόταν, μάλλον, στην πολύωρη ισχυρή πίεση που ασκούσε η στενή κουκούλα που κάλυπτε το κεφάλι μου. Επίσης, αισθανόμουν ένα ελαφρό πόνο στο πρόσωπο, στα σημεία όπου εφαπτόταν και πίεζε το δέρμα η μάσκα των καταδύσεων.

Good - bye Sara!

Τρίτη, 7.9.2004

Ήρθε η μέρα της τελευταίας, της αποχαιρετιστήριας κατάδυσής μου στο Bikini. Η σκέψη ότι είναι ουσιαστικά αδύνατο να ξαναπάω πάλι εκεί στην άκρη του κόσμου, μου δημιούργησε μία περίεργη συγκίνηση…

Μαζί με τον Τιμ καταστρώσαμε ένα σχέδιο κατάδυσης, ώστε να δω τα πιο σημαντικά, αλλά και να μην απορροφήσω πολύ άζωτο, δεδομένου ότι την επομένη το πρωί είχα αεροπορική πτήση. Για όσους δεν γνωρίζουν, όταν κάνει κάποιος βαθιές και επανειλημμένες καταδύσεις, πρέπει ν' αφήνει μεσοδιάστημα τουλάχιστον 24 ωρών (κανονικά 36), από την τελευταία κατάδυση, πριν πετάξει. Εγώ είμαι στο όριο των 24 ωρών…

Στην αρχή της κατάδυσης κατέβαινα σαν βολίδα, γι' αυτό φούσκωσα λίγο τον "ρυθμιστή πλευστότητας", ώστε ν' ανακόψω κάπως την ταχύτητα καθόδου. Σε δύο λεπτά έφθασα από την επιφάνεια κατ' ευθείαν στα 54 μέτρα, όπου βρισκόταν μια από τις πελώριες προπέλες. Επικρατούσε μισοσκόταδο, λόγω του βάθους αλλά και επειδή σκίαζε την περιοχή το κολοσσιαίο πλοίο.

Η έλικα συνδεόταν με ένα χοντρό και πολύ μακρύ άξονα με το σώμα του πλοίου, δηλαδή βρισκόταν σε αρκετή απόσταση απ' αυτό. Αναζήτησα τη δεύτερη αριστερή προπέλα (γιατί το Saratoga διέθετε 4), αλλά ματαίως. Ψάχνοντας τη διέκρινα αμυδρά. Δεν βρισκόταν πλάι, αλλά πολύ πιο μακριά και αρκετά πιο μπροστά (προς την πλώρη). Μου ήταν αδύνατο να φανταστώ ότι οι δύο προπέλες της ίδιας πλευράς απείχαν τόσο πολύ μεταξύ τους!

Μετά την κατάδυση-αστραπή κατευθείαν στο μεγάλο βάθος, αρχίσαμε ν' ανεβαίνουμε σταδιακά. Είχα εκ των προτέρων παραιτηθεί από την ιδέα να επισκεφθώ ακόμη ένα αεροπλάνο που βρισκόταν στο βυθό, γιατί θα ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνο να πετάξω την επόμενη μέρα. Συνεχίσαμε κολυμπώντας επάνω από το κατάστρωμα (σε βάθος γύρω στα 30 μ.), όπου είδαμε πολλά αντικείμενα (κανόνια κ.λπ.) και το σπουδαιότερο: το τμήμα εκείνο του καταστρώματος που είχε υποχωρήσει και βουλιάξει στη μέση σε σχήμα V (κατά μήκος του πλοίου). Ήταν ακριβώς αυτή η καθίζηση που υποδιαιρούσε το αμπάρι στα δύο, δημιουργώντας δύο μεγάλα τούνελ. Το ένα από αυτά τα επιμήκη κανάλια μέσα στα άδυτα του αεροπλανοφόρου είχαμε διασχίσει την Κυριακή το απόγευμα. Ήταν δηλαδή η "στοιχειωμένη", επικίνδυνη διαδρομή γκραν - γκινιόλ…

Για λόγους μείωσης του βάρους κατασκεύαζαν τα καταστρώματα πολλών πλοίων εν μέρει από ξύλο. Αυτό, όμως, αποτελούσε σημαντικό μειονέκτημα σε περίπτωση επίθεσης αεροπλάνων kamikaze, γιατί επακολουθούσε μεγάλη πυρκαγιά. Αν τυχόν κάποιο αεροπλανοφόρο βυθιζόταν, δημιουργείτο φοβερό πρόβλημα διάσωσης, λόγω του πολύ μεγάλου αριθμού των μελών του πληρώματός του.

Στη συνέχεια ανεβήκαμε στον πυργίσκο, που άρχιζε από βάθος 28 μέτρων και έφθανε περίπου στα 20 μέτρα. Ήταν, δηλαδή, στα βάθη όπου κάναμε την πρώτη μας στάση. Εκεί βασίλευε άλλος θεός. Ο ήλιος φώτιζε τα πάντα και το τοπίο γινόταν πολύ πιο πρόσχαρο και φιλικό. Χιλιάδες ψάρια κυκλοφορούσαν παντού και έμπαιναν με άνεση μέσα σε όλα τα ανοίγματα και σε κάθε χώρο! Διεισδύοντας στο εσωτερικό, ανακάλυψα μία μπρούτζινη τρομπέτα, που προφανώς θα χρησιμοποιούσε ο σαλπιγκτής για να δίνει παραγγέλματα. Σε κάποια προεξοχή ήταν ακουμπισμένο ένα μεγάλο, μπρούτζινο, στρογγυλό φινιστρίνι, που έκλεινε ερμητικά με 4 χοντρές "πεταλούδες". Πιθανολογώ ότι πετάχτηκε από τη θέση του κατά τη μεγάλη έκρηξη. Ο Eddy, που έφθασε εκείνη τη στιγμή κοντά μου, έβγαλε το μαχαίρι του και χάραξε επάνω στο μπρούτζο το όνομά μου, απλουστευμένο σε Angelo!

Σ΄ ένα άλλο σημείο ανακάλυψα ένα παλιό τηλέφωνο, σκεπασμένο από θαλάσσιους οργανισμούς, τόσο που δυσκολεύτηκα να αντιληφθώ τι είναι, καθώς το πολύχρωμο "καμουφλάζ" του το κάλυπτε τελείως! Πήρα στο χέρι μου το ακουστικό του. Το καλώδιο που το συνέδεε δεν υπήρχε πια… Η τελευταία μου ανακάλυψη ήταν ειδικά για μένα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, διότι βρήκα αντικείμενα της ειδικότητάς μου! Εντόπισα έναν ηλεκτρικό πίνακα μαζί με τα καλώδιά του! Το μεταλλικό χερούλι του γενικού διακόπτη σωζόταν ανέπαφο. Ανεβοκατέβασα μερικές φορές αυτή τη χειρολαβή. Κατόπιν ανασήκωσα το μεταλλικό καπάκι που κάλυπτε τις ασφάλειες. Οι μεντεσέδες του λειτουργούσαν ακόμη άψογα. Η κάτω μεριά του καπακιού αυτού μου επιφύλασσε μια έκπληξη: είχε το κατακόκκινο χρώμα της φωτιάς, γιατί ήταν καλυμμένο ολόκληρο από ένα είδος σφουγγαριού που συνηθίζει να απλώνεται και να σκεπάζει επιφάνειες, δημιουργώντας μία κρούστα (encrusting sponge).

Στη γέφυρα του Saratoga βρέθηκε, μέσα στη λάσπη, κι ένα ζευγάρι πολύ σκοτεινά γυαλιά ηλίου, από εκείνα που χρησιμοποιούσαν οι παρατηρητές των πυρηνικών εκρήξεων για να μην τυφλωθούν από τη λάμψη!

Επάνω στη σκεπή του πυργίσκου είχε προσκολληθεί ένα tridacna gigas, ένα γιγαντιαίο όστρακο, που η διάμετρός του μπορεί να φθάσει τα δύο μέτρα και που τα "χείλη" του είναι κυματοειδή. Το βλέπουμε μερικές φορές στις εισόδους καθολικών εκκλησιών, όπου το χρησιμοποιούν ως αγιασματάρι, για να βάζουν μέσα αγιασμό για την προσευχή. Το χρώμα της σάρκας ανάμεσα στα δύο κελύφη (θυρίδες) ήταν τιρκουάζ. Αυτός ο χρωματισμός οφείλεται στους μύκητες, που συμβιώνουν μαζί με την πελώρια αχιβάδα. Οι μύες της, που κλείνουν τα δύο κελύφη, είναι πανίσχυροι. Υπάρχει μάλιστα και το εξής περιστατικό που αποδεικνύει τη δύναμη τους: Κάποιος δύτης πάτησε από απροσεξία επάνω σ' μια αχιβάδα tridacna. Αυτή έκλεισε ακαριαία και του παγίδευσε το πόδι. Ο δύτης προσπάθησε να το απελευθερώσει, βάζοντας το μαχαίρι του ανάμεσα στο ερμητικά κλειστό όστρακο, χρησιμοποιώντας το ως μοχλό. Πάλεψε επί πολλή ώρα, μα στάθηκε αδύνατο ν' ανοίξει το όστρακο. Όταν είδε ότι ο αέρας του πλησίαζε να τελειώσει και ότι κινδύνευε να πεθάνει από ασφυξία, πήρε την τραγική απόφαση: με το μαχαίρι έκοψε το πόδι του! Τελικά, κατάφερε ν' ανέβει στην επιφάνεια και με τη βοήθεια των φίλων του διασώθηκε από την αιμορραγία της πληγής του. Είχε, όμως, προηγουμένως διαπράξει το ασυγχώρητο σφάλμα να καταδυθεί τελείως μόνος του. Και αυτό το πλήρωσε πανάκριβα… Ίσως αν διέθετε μπαλόνι (όπως εμείς στο Bikini) και το έστελνε στην επιφάνεια, να είχε ειδοποιήσει για το πρόβλημα που αντιμετώπιζε και να είχε καταφέρει να σώσει το πόδι του.

Όλα αυτά τα θαυμαστά, που έβλεπα τριγύρω μου στη στάση της αποσυμπίεσης, αποτελούσαν ένα υπέροχο κύκνειο άσμα των καταδύσεών μου στο Bikini…. Έριξα μια τελευταία ματιά προς τα κάτω κι αποχαιρέτισα με ένα νεύμα του χεριού μου το υπέροχο πλοίο, σαν να αποχωριζόμουν ένα καλό φίλο για πάντα… Bye - bye Sara!… Ακόμη και οι ψυχροί επαγγελματίες δύτες, οι οποίοι με συνόδευαν, συμμετείχαν στη συγκίνησή μου.

Η τελευταία ανάδυση

Ανέβηκα στην πρώτη από τις τρεις μπάρες της αποσυμπίεσης. Λόγω των μακρών χρόνων αποσυμπίεσης (εξαιτίας των μεγάλων βαθών και της μεγάλης διάρκειας των καταδύσεων), επάνω στις μπάρες είχαν δέσει πολλούς ρυθμιστές, που παριείχαν αέριο αναπνοής, δεδομένου ότι ο αέρας της μπουκάλας δεν επαρκούσε. Κάθε ρυθμιστής συνδεόταν με το σκάφος μέσω ενός χωριστού, εύκαμπτου, ελαστικού σωλήνα. Αυτό το σύστημα στη γλώσσα των δυτών ονομάζεται "ναργιλές". Από μία τεράστια δεξαμενή, όπως προανέφερα, τροφοδοτούνταν όλοι οι ρυθμιστές με μείγμα αερίων: 25% άζωτο και 75% οξυγόνο. Αυτό το μείγμα αντί κοινού αέρα επιταχύνει πολύ την αποβολή του αζώτου, το οποίο έχει διαλυθεί μέσα στο αίμα κατά τη διάρκεια της κατάδυσης, πριν αυτό συγκεντρωθεί και δημιουργήσει φυσαλίδες. Δυστυχώς, αυτό το σωτήριο αέριο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα βαθιά, επειδή εκεί, υπό την μεγάλη πίεση που επικρατεί, το πολύ οξυγόνο γίνεται δηλητηριώδες για τον άνθρωπο (όσο και αν αυτό ηχεί παράξενο και απίστευτο…). Το αέριο της ζωής υπό μεγάλη πίεση μεταβάλλεται σε αέριο θανάτου!

Οι στάσεις αποσυμπίεσης με μείγμα εμπλουτισμένο με οξυγόνο που θα έκανα εκείνη τη μέρα ήταν ιδιαίτερα μακρές και κουραστικές, ώστε να καθαρίσει το σώμα μου όσο το δυνατό περισσότερο ενόψει της πτήσης μου. Στην τελευταία μπάρα χρειάστηκε να παραμείνω κρεμασμένος επί 25 λεπτά!

Στη διάρκεια της αναμονής αυτής, άθελά μου, μού έρχεται στο μυαλό το "μαύρο χιούμορ" των δυτών που λένε, ότι οι μπάρες αποσυμπίεσης προσφέρουν «το ορεκτικό των καρχαριών»… Και πράγματι αρκετά συχνά εμφανίζονται καρχαρίες, αλλά ευτυχώς δεν επιτίθενται. Φροντίζουν μόνο για την έκκριση άφθονης αδρεναλίνης στους δύτες!

Το τέλος της "Μεγάλης Κυρίας"

Θα μεταφέρω συνοπτικά την περιγραφή ενός αυτόπτη μάρτυρα από τη βύθιση του Saratoga: «Το πρώτο κύμα, που προκάλεσε η ατομική βόμβα Βaker, είχε ύψος περίπου 30 μέτρων και χτύπησε το αεροπλανοφόρο στο πλάι, ανυψώνοντάς το περίπου 13 μέτρα και μετατοπίζοντάς το σχεδόν 750 μέτρα μακριά! Δεν έκανε, όμως, μεγάλη ζημιά. Αλλά την ώρα που το πλοίο βρισκόταν χαμηλά στην κοιλότητα που δημιουργήθηκε μετά από το γιγαντιαίο κύμα, χτυπήθηκε σκληρά από την κορυφή του δεύτερου μεγάλου κύματος. Χιλιάδες τόνοι νερού προερχόμενοι από την πελώρια υδάτινη στήλη που δημιούργησε η έκρηξη, έπεσαν με ορμή επάνω στο κατάστρωμα, με αποτέλεσμα αυτό να καταρρεύσει. Όλοι οι παριστάμενοι ναυτικοί συγκινήθηκαν από το άδοξο τέλος του αδάμαστου πολεμικού. Πολλοί θέλησαν να σώσουν τη Sara την ύστατη στιγμή. Κάποιοι, μάλιστα, τόλμησαν να την πλησιάσουν με ρυμουλκό, αψηφώντας τον κίνδυνο, αλλά η ραδιενέργεια ήταν ιδιαιτέρως υψηλή και τελικά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την προσπάθεια.

Το τέλος του θρυλικού πλοίου ήρθε με μεγαλοπρέπεια, αργά το απόγευμα. Επτάμισι ώρες μετά από την έκρηξη Baker, η Sara άρχισε να γλιστράει κάτω από τα κύματα. Το νερό έφθασε να καλύψει ένα μέρος του καταστρώματος των πτήσεων. Η πρύμνη άρχισε να βυθίζεται, ενώ η πλώρη ανυψώθηκε αρκετά μέτρα ψηλά. Τα πληρώματα όλων των πλοίων των παρατηρητών, που βρίσκονταν στη γύρω περιοχή, κλήθηκαν ν' ανέβουν στα καταστρώματα, για να αποτίσουν φόρο τιμής και να αποχαιρετήσουν για πάντα το ηρωικό πλοίο. Στην άκρη της πλώρης του ο μεγάλος λευκός αριθμός 3 (ήταν το Νο 3 αεροπλανοφόρο του Αμερικανικού Ναυτικού) έλαμψε στον ήλιο πριν χαθεί για πάντα. Τα μεγάφωνα αποχαιρετούσαν τη "Μεγάλη Κυρία" και όλα τα πληρώματα ήταν σε στάση προσοχής. Οι αξιωματικοί συγκινημένοι παρακολουθούσαν τη θλιβερή σκηνή με τα κιάλια τους, ενώ χιλιάδες ναυτικοί έκλαιγαν, χωρίς να ντρέπονται και να προσπαθούν να κρύψουν τα δάκρυά τους…»

Απολογισμός των καταδύσεων

Σε καμιά περίπτωση στη διάρκεια των καταδύσεών μου στο Bikini δεν είδα ανθρώπινα οστά στα ναυάγια. Αυτό είναι φυσικό, δεδομένου ότι δεν υπήρξαν θύματα από τις εκρήξεις, παρά μόνον αργότερα από τη ραδιενέργεια. Τέτοιο μακάβριο θέαμα έχω αντικρίσει αλλού, λόγου χάρη στο ναυάγιο του «Yongala», του πλοίου της γραμμής, το οποίο χάθηκε αύτανδρο το 1911 στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο (Great Barrier Reef) της Αυστραλίας, κοντά στην πόλη Townsville.

Στη διάρκεια των καταδύσεων εκτός από διάφορα είδη καρχαριών συναντήσαμε και πελώρια σελάχια, καθώς και άγρια barracuda, που μερικές φορές είχαν πολύ επιθετικές διαθέσεις! Στο στενό - πέρασμα των καρχαριών δεν θέλησα να καταδυθώ, με το σκεπτικό ότι καρχαρίες υπάρχουν σε πολλές θάλασσες της υφηλίου, ενώ ναυάγια από πυρηνικές βόμβες αποκλειστικά και μόνο στα νησιά Marshall. Οι εικόνες που αντίκρισα, οι εμπειρίες που έζησα και οι δυσκολίες που αντιμετώπισα ήταν όλες συναρπαστικές και ανεπανάληπτες.

Σε όλες μου τις καταδύσεις στο Bikini δεν αισθάνθηκα ποτέ «νάρκωση αζώτου» (ή «μέθη του βυθού»). Η ασθένεια αυτή δεν έχει καμιά σχέση με τη γνωστή νόσο των δυτών. Εμφανίζεται συνήθως σε βάθη μεγαλύτερα των 35 μέτρων και επιτείνεται με την αύξηση του βάθους. Τα συμπτώματά της μοιάζουν πολύ με εκείνα της μέθης από αλκοόλ. Δηλαδή ψυχική ευφορία, αψηφισιά των κινδύνων, παράτολμες ενέργειες, παράλογη συμπεριφορά, κ.ά. Ένα παράδειγμα: κάποιος δύτης με το μαχαίρι του έκοψε ελαφρά το χέρι του, για να δει αν το αίμα του φαίνεται κόκκινο όταν βρίσκεται στον βυθό! Όσο μεγαλύτερη πείρα έχει ο δύτης τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να πάθει νάρκωση αζώτου. Εγώ είχα καταγράψει στο log book μου (βιβλίο - ημερολόγιο καταδύσεων) πάνω από 700 ώρες βυθού (που αντιστοιχούν σε πολύ περισσότερες καταδύσεις).

Σε ένα γερμανικό περιοδικό είχα διαβάσει:

«Οι δύτες στα βαθιά βλέπουν πράγματα που οι άλλοι άνθρωποι μόνο ονειρεύονται. Οι υποβρύχιοι φωτογράφοι φέρνουν στην επιφάνεια εικόνες αυτού του κρυφού και απόμακρου κόσμου. Οι δύτες περιγράφουν τις υπέροχες ομορφιές που αντίκρισαν στον βυθό των θαλασσών. Διηγούνται ιστορίες και περιπέτειες που έζησαν εκεί κάτω. Αναφέρουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν στα βάθη των ωκεανών και πώς κατόρθωσαν να τους αντιμετωπίσουν».

Νομίζω ότι αυτό το μικρό κείμενο περιγράφει, με λιτό και συνοπτικό τρόπο, ακριβώς αυτά που έζησα στο Bikini!

Μετά το τέλος των καταδύσεων η πρώτη δουλειά μου, όπως πάντα, ήταν το σχολαστικό πλύσιμο όλου του εξοπλισμού με γλυκό νερό και το άπλωμά του, για να στεγνώσει.

Επειδή δεν θα έκανα απογευματινή κατάδυση ήταν ευκαιρία να κάνω και το πρώτο μου… κολύμπι (εννοώ στην επιφάνεια)! Αν και η πλαζ μπροστά στο σπιτάκι μου ήταν υπέροχη, με λεπτή κοραλλιογενή άμμο και απίστευτα έντονα γαλάζια νερά, δεν είχα πάει για μπάνιο μέχρι τότε. Κι αυτό γιατί όταν περνάς τόσες ώρες μέσα στη θάλασσα και αρκετές άλλες ακόμη με το μαγιό πήγαινε-έλα με το σκάφος, δεν σου κάνει κέφι για νορμάλ κολύμπι.

Ένα πράγμα με ανησυχούσε όμως. Είχαν αρχίσει να με πονούν τ' αφτιά μου έντονα, όχι, όμως, μέσα αλλά περιέργως στο έξω μέρος, δηλαδή το πτερύγιο. Στη διάρκεια της κατάδυσης, παρά το μεγάλο βάθος και την ταχύτητα καθόδου, δεν αισθάνθηκα το παραμικρό. Υπέθεσα ότι έφταιγε η ελαστική κουκούλα μου, που ήταν πάρα πολύ στενή. Η συνεχής πίεση που ασκούσε στη μεγάλη διάρκεια κάθε κατάδυσης (συνήθως πάνω από μία ώρα) μου φάνηκε ότι δημιούργησε το πρόβλημα.

Όμως, οι ώρες περνούσαν και ο πόνος παρέμενε αμείωτος. Άρχισα να σκέπτομαι και την περίπτωση της νόσου των δυτών, παρ' όλο που τα συμπτώματά μου ήταν τελείως άσχετα. Αλλά με τόσες πολλές και βαθιές καταδύσεις η νόσος αποτελεί πάντα θανάσιμο κίνδυνο.

Έκανα τη σκέψη μήπως η πίεση της στενής κουκούλας εμπόδιζε την καλή κυκλοφορία του αίματος, επομένως και την αποβολή του αζώτου κατά τη φάση της αποσυμπίεσης. Αλλά η λογική μού έλεγε ότι σ' αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε προηγουμένως να είχε εμποδίσει ανάλογα και τη διάλυση του αζώτου στο αίμα κατά τη φάση παραμονής μου στο βυθό…

Πάντως ήμουνα πολύ τυχερός που το πρόβλημα εμφανίστηκε μετά την τελευταία κατάδυση και λίγο πριν από την αναχώρησή μου.

Περίπατος στο νησί

Το απόγευμα έκανα μία μακριά βόλτα κατά μήκος της παραλίας και είδα πάρα πολλά κοχύλια, που τα ζωάκια μέσα τους ήταν κατακόκκινα, να μετακινούνται στην άμμο και να ακινητοποιούνται αμέσως μόλις αντιλαμβάνονταν την παρουσία μου. Κατέληξα στη μυτερή άκρη του νησιού. Από κει και πέρα συνέχιζε μόνο ύφαλος. Λίγο πιο μακριά υπήρχε και πάλι νησάκι, δηλαδή ο ύφαλος έβγαινε έξω από την επιφάνεια και γινόταν σκόπελος. Στο σημείο αυτό κάθισα, για να απολαύσω τη δύση του ήλιου, ο οποίος βουτούσε κατευθείαν στα νερά του απέραντου ωκεανού. Δεν υπήρχε ούτε βουνό ούτε ίχνος ξηράς, για να κρυφτεί από πίσω. Κοντά στον ορίζοντα διέκρινα πολύ μικρά συννεφάκια σπαρμένα ακατάστατα σε διάφορες θέσεις. Μερικά από αυτά κάλυπταν μικρά τμήματα του ήλιου. Το αποτέλεσμα ήταν να μην φαίνεται ολόκληρος ο δίσκος του ήλιου αλλά μόνο πύρινα κομμάτια του, τα οποία ξεπρόβαλλαν από την επιφάνεια της θάλασσας. Έμοιαζε σαν να είχε πιάσει φωτιά η θάλασσα! Τριγύρω στον ουρανό υπήρχαν πολλά χρυσοκόκκινα συννεφάκια. Είναι ένα υπέροχο και τελείως ασυνήθιστο θέαμα.

Στην επιστροφή πήρα το δρόμο του δάσους, ο οποίος ήταν παράλληλος προς την ακτή. Ήταν η ώρα του σούρουπου, που τα πουλιά ήταν σε υπερδιέγερση καθώς βιάζονταν να επιστρέψουν στις φωλιές τους ή να βρουν κατάλληλο μέρος για να κουρνιάσουν, πριν σκοτεινιάσει τελείως. Τιτίβιζαν ασταμάτητα. Μερικά έβγαζαν ήχους τελείως άγνωστους σε μας που ζούμε σε εύκρατες χώρες. Το δάσος αποτελείτο από ένα σωρό τροπικά δένδρα. Κυριαρχούσαν, όμως, οι πανύψηλοι κοκοφοίνικες. Τα πιο χαριτωμένα ήταν, βεβαίως, τα μικρούτσικα φοινικάκια, που μόλις είχαν ξεπροβάλλει από την καρύδα τους. Ήταν ένα υπέροχο θέαμα, που σπάνια βλέπεις στις ανεπτυγμένες χώρες των τροπικών. Στο Bikini, αντιθέτως, η φύση, μετά από όσα φοβερά συνέβησαν, δρούσε πια ανεπηρέαστη από τον άνθρωπο.

Εκτόξευση πυραύλου

Ένα ανέλπιστο δώρο που δέχτηκα κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Bikini ήταν όχι υποθαλάσσιο αλλά επουράνιο: Το βράδυ παρακολούθησα μία εκτόξευση πυραύλου, που γινόταν για επιστημονικούς λόγους, κυρίως για τη μελέτη των ανώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας. Η βάση εκτόξευσης βρισκόταν στο γειτονικό νησί Kwajalein. Το πρόγραμμα ήταν πολυδάπανο και συγχρηματοδοτείτο από αμερικανικά και ξένα πανεπιστήμια, τελούσε δε υπό την αιγίδα της NASA. Ειδικά για την παρατήρηση και φωτογράφιση του φαινομένου αυτού είχε επισκεφθεί το Bikini και θα παρέμενε επί λίγες εβδομάδες ένα ζευγάρι Αμερικανών. Ο εξοπλισμός τους ήταν φοβερός και πανάκριβος: τρεις μηχανές Hasselblad (που ελέγχονται από computer), τελευταία μοντέλα της Νikon (που παίρνουν χιλιάδες ηλεκτρονικές φωτογραφίες), ψηφιακές βιντεοκάμερες τελευταίου τύπου με ισχυρότατο zoom, δορυφορικά τηλέφωνα, walkie - talkie κ.λπ.

Όλες τις προηγούμενες βραδιές, μετά από πολύωρες αναμονές, η εκτόξευση ακυρωνόταν, άλλοτε λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών (είτε στο νησί εκτόξευσης, είτε στα νησιά όπου βρίσκονταν οι παρατηρητές), άλλοτε λόγω τεχνικών προβλημάτων στον πύραυλο κι άλλοτε πάλι επειδή οι συνθήκες που επικρατούσαν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης δεν ευνοούσαν τις επιστημονικές παρατηρήσεις. Τελείως συμπτωματικά βρέθηκα παρατηρητής αυτού του αρκετά σπάνιου γεγονότος. Είχε φθάσει τελικά η πολυπόθητη στιγμή, που περιμέναμε όλοι με ανυπομονησία επί τόσες βραδιές. Ο φωτεινός πύραυλος φάνηκε μακριά στον ορίζοντα, πάνω από τις κορυφές των δένδρων, ακριβώς στην περιοχή όπου σκόπευαν όλες οι κάμερες. Έμοιαζε με κομήτη, που διέγραφε φωτεινή τροχιά στο στερέωμα. Αρχικά ανέβαινε αργά προς τα επάνω. Μετά άρχισε ν' αλλάζει πορεία, να κινείται λίγο οριζόντια και αργότερα πήρε κατεύθυνση προς τα κάτω. Η καμπύλη της τροχιάς του είχε περίπου το σχήμα παραβολής. Πίσω από την πολύ φωτεινή κορυφή του ακολουθούσε ένα μικρό νεφέλωμα, σαν είδος μικρού Γαλαξία. Ήταν, όμως, πολύ πιο έντονα φωτεινό από τον γνωστό μας Γαλαξία. Η "ουρά" δεν ήταν συμμετρική, δεν διαπλατυνόταν ούτε εξασθενούσε σταδιακά μέχρι να "σβήσει" απαλά στο τελείωμά της. Όπως μου εξήγησε το ζεύγος των Αμερικανών παρατηρητών, αυτή η ουρά δημιουργείται από σκόνη αλουμινίου, την οποία αφήνει πίσω του ο πύραυλος σκοπίμως, για να διευκολύνει τις μελέτες των επιστημόνων.

Η παρατήρηση του φαινομένου διάρκεσε σχεδόν μισή ώρα. Απόλυτα ικανοποιημένος, που έζησα αυτή την αναπάντεχη κι εκτός προγράμματος εμπειρία, πήγα για ύπνο. Με ενοχλούσε, όμως, όταν ξάπλωσα ο πόνος στα αφτιά μου, με αποτέλεσμα να κακοκοιμηθώ.

Πολύ πρωτόγονα αεροδρόμια

Τετάρτη, 8.9.2004

Όταν ξύπνησα, ο πόνος στο δεξιό αφτί μου είχε υποχωρήσει αρκετά. Νωρίς το πρωί ετοίμασα τις αποσκευές μου, μαζεύοντας και τον καταδυτικό εξοπλισμό μου που είχα αφήσει όλη τη νύχτα έξω, για να στεγνώσει τελείως.

Με το μικρό σκάφος πήγαμε στο νησάκι του αεροδρομίου. Κατά την άμπωτη, όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν ιδιαιτέρως χαμηλή, ένα τετρακίνητο φορτηγό μπορούσε να φθάσει μέχρι το αεροδρόμιο για να παραλάβει εφόδια, προχωρώντας επάνω στους κοραλλιογενείς υφάλους. Στο στενό πέρασμα, που συνέδεε τα νησάκια της ατόλης, τα νερά ήταν πολύ ρηχά.

Περιμένοντας να έρθει το αεροπλάνο είχα άφθονο χρόνο, για να παρατηρήσω τα πάντα:

• Το κτήριο ήταν ένα μισοερειπωμένο παράπηγμα.

• Όταν επρόκειτο να προσγειωθεί κάποιο αεροπλάνο, έβαζαν σε λειτουργία μία μικρή γεννήτρια. Η ηλεκτρική εγκατάσταση ήταν σε άθλια κατάσταση. Παντού προεξείχαν καλώδια και κρέμονταν διάφορα ξεχαρβαλωμένα φωτιστικά, που αιωρούνταν όταν φυσούσε… Αν υπήρχε έκτακτη ανάγκη νυχτερινής προσγείωσης αεροπλάνου, τότε έμπηγαν κάτι μυτερά πασσαλάκια στο έδαφος, επάνω στα οποία βίδωναν από μία λάμπα. Αυτά τα πρωτόγονα φωτιστικά τροφοδοτούνταν με επίγεια καλώδια από τη γεννήτρια, για να φωτίζουν τα όρια του διαδρόμου προσγείωσης!

[Έχω, όμως, επιβιώσει και από χειρότερες καταστάσεις: Στο νησί Vavau στο Βασίλειο Tonga (στο νότιο Ειρηνικό Ωκεανό), σε προγραμματισμένη και όχι σε έκτακτη πτήση, το αεροπλάνο των «Royal Tongan Airlines» προσγειώθηκε (σε ενδιάμεση στάση) σε διάδρομο φωτιζόμενο από αναμμένα στουπιά (όπως σε πρόχειρα αεροδρόμια στον πόλεμο…)!!!]

• Το σύστημα κατάσβεσης πυρκαγιάς του "αεροδρομίου" αποτελείτο από ένα μικρό φορητό πυροσβεστήρα μόνο!!!

• Μέσα στο σχεδόν ερειπωμένο κτήριο ανακάλυψα κάποιον ντόπιο, που κοιμόταν του καλού καιρού σ' ένα παλιό κρεβάτι εκστρατείας!

• Το μόνο που φαινόταν να λειτουργεί ακόμη ήταν ένα παμπάλαιο ραδιοτηλέφωνο, για την επικοινωνία με το αεροπλάνο, πριν από την προσγείωσή του. [Και πάλι θυμήθηκα τα χειρότερα: στους καταρράκτες του Murchison στην Ουγκάντα, την εποχή του διαβόητου, ημίτρελου δικτάτορα Idi Amin Dada (το 1971), το μονοκινητήριο αεροπλανάκι που με μετέφερε εκεί προσγειώθηκε σε ένα χωράφι χωρίς καμία επικοινωνία με το έδαφος! Απλώς έκανε δύο-τρεις χαμηλές πτήσεις, περνώντας επάνω από το "γήπεδο προσγείωσης", για να κατοπτεύσει ο πιλότος τον χώρο και να διώξει τα τυχόν υπάρχοντα εκεί άγρια ζώα, τρομάζοντας τα με τη χαμηλή διέλευση, πριν επιχειρήσει να προσγειωθεί… Είναι πραγματικά ηρωικοί οι αεροπόροι που πετάνε κάτω από τέτοιες συνθήκες! Είναι οι περίφημοι bush pilots (οι παράτολμοι πιλότοι, που προσγειώνονται σε απίθανα μέρη). Κι όμως συνήθως επιβιώνουν (κι εγώ μαζί τους…).

• Ο "διάδρομος προσγείωσης" ήταν καταπράσινος από το χορτάρι, που είχε φυτρώσει με τις συχνές τροπικές βροχές. Έμοιαζε περισσότερο με γήπεδο ποδοσφαίρου καλυμμένο με χορτοτάπητα…

Πέρασα από τη (συνηθισμένη πλέον) διαδικασία του ζυγίσματος κάθε επιβάτη. Εκτός από μένα θα ταξίδευε κι ένας κρατικός υπάλληλος. Η ζυγαριά ήταν τελείως σαράβαλο και οι μετρήσεις της αλλοπρόσαλλες, αλλά το γράμμα του νόμου εκπληρωνόταν! Κατόπιν έβγαλα αναμνηστικές φωτογραφίες μαζί με την ομάδα των καταδύσεων. Στο Bikini, βεβαίως, δεν υπήρχε κανένας απολύτως έλεγχος ασφαλείας για την αποφυγή πιθανής αεροπειρατείας!

Με αρκετή καθυστέρηση το αεροπλάνο έφθασε τελικά και προσγειώθηκε. Το βασικό ήταν ότι είχε έρθει! Το πρώτο μέλημά μου ήταν να επιβλέψω και να βεβαιωθώ ότι μπήκαν μέσα οι σάκοι μου και το δεύτερο να κλείσει καλά η πόρτα του χώρου των αποσκευών. Το αεροπλάνο ήταν το ίδιο που με είχε πάει στο Bikini μία εβδομάδα πριν. Ούτε η αεροσυνοδός, ούτε και οι πιλότοι είχαν αλλάξει!

Ενδιάμεσες προσγειώσεις

Το θέαμα καθώς πετούσαμε επάνω από τις ατόλες, τους κοραλλιογενείς υφάλους και τις λιμνοθάλασσες ήταν υπέροχο. Προσγειωθήκαμε στο γειτονικό νησάκι Rongelap και ο πιλότος ξεφόρτωσε τις αποσκευές και οι ντόπιοι τις παρέλαβαν. Τα μεγάλα χαρτοκιβώτια κ.λπ. τα φορτώνονταν στον ώμο, για να τα μεταφέρουν…

Στη διάρκεια της πτήσης πέρασα ακόμα μία αγωνία: Φοβήθηκα ότι η καμπίνα του μικρού αεροπλάνου δεν ήταν αεροστεγής με σταθερή πίεση (pressurized). Η μικρή ατμοσφαιρική πίεση σε μεγάλα ύψη είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, μετά από καταδύσεις, γιατί συντελεί στην εκδήλωση της νόσου των δυτών. Νομίζω ότι δικαίως θα μπορούσα να ονομάσω το ταξίδι μου αυτό «Ταξίδι των χιλίων αγωνιών».

Μετά από μισή ώρα κάναμε ακόμη μία ενδιάμεση προσγείωση στο νησάκι Liκiep και μετά από πτήση ενός τετάρτου φθάσαμε στο Kwajalein. Το αεροπλανάκι εκτελούσε δρομολόγιο της "άγονης γραμμής" και έπρεπε να εξυπηρετήσει πολλά ερημονήσια… Με άγρυπνο βλέμμα επέβλεπα μήπως ξεφορτώσουν κατά λάθος και τις δικές μου αποσκευές.

Μετά πήγα στην ειδική αίθουσα ελέγχου, όπου ήρθαν και πάλι, το ένα μετά το άλλο, τα δύο ανιχνευτικά αστυνομικά σκυλιά με τους δύο γορίλες. Παρ' όλο που αυτό το "έργο" το είχα ξαναδεί, αισθανόμουν και πάλι ανατριχίλα… Το πιο εξοργιστικό ήταν ότι περνούσε από αυτή την εξευτελιστική διαδικασία κάθε επιβάτης, ακόμα κι αν δεν αποβιβαζόταν εκεί, γιατί πήγαινε σε άλλο νησί! Παρατήρησα ότι σ' ολόκληρη τη στρατιωτική βάση ήταν εγκατεσπαρμένες σε διάφορα σημεία μεγάλες, λευκές σφαίρες, άλλες κανονικές κι άλλες μ' επιφάνεια που αποτελείτο από πολλά, μικρά, επίπεδα κομμάτια. Δηλαδή, είχαν ανώμαλη επιφάνεια σαν πελώριες μπάλες του γκολφ! Υπέθεσα ότι θα χρησίμευαν στις επικοινωνίες και στα ραντάρ.

Στο Bikini τα κομπρεσέρ στη βάση των καταδύσεων, που γέμιζαν τις φιάλες με τα διάφορα αέρια, εργάζονταν νύχτα-μέρα, σχεδόν συνεχώς. Νόμιζα ότι άκουγα ακόμα τον χαρακτηριστικό θόρυβό τους!

Τελικά, το αεροπλάνο προσγειώθηκε στον προορισμό του, χωρίς ευτυχώς να πάθω νόσο των δυτών…

Το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Majuro, που ονομάζεται Amata Kabua, ήταν λιγάκι... τριτοκοσμικό. Λόγου χάριν δεν διέθετε κλιματισμό και για δροσιά είχαν εγκαταστήσει μερικούς τεράστιους μαύρους ανεμιστήρες, που στηρίζονταν στο δάπεδο με στιβαρούς ορθοστάτες. Ευτυχώς, στις τροπικές χώρες σχεδόν κάθε μέρα συννεφιάζει κατά το μεσημεράκι και η σκιά από τα νέφη είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη. Νωρίς το απόγευμα ξεσπάει, συνήθως, μία σύντομη δροσιστική μπόρα, που ποτίζει τα φυτά και ανακουφίζει τους ανθρώπους. Έτσι η ζέστη δεν είναι ανυπόφορη.

Την πρωτεύουσα των νησιών Marshall έχουν επισκεφθεί μερικοί ναυτικοί της ποντοπόρου ναυτιλίας μας και ελάχιστοι ακραίοι ταξιδευτές. Στο Bikini, όμως, δεν είχε πάει ποτέ κανένας Έλληνας, γιατί δεν διέθετε λιμάνι. Η λωρίδα προσγείωσης κατασκευάστηκε λίγο πριν αρχίσουν οι βομβαρδισμοί και βέβαια δεν υπήρχαν κάτοικοι. Οι μόνοι που έφθαναν στα νησιά αυτά ήταν κάποιοι τρελοί δύτες. Ερεύνησα εξονυχιστικά την κατάσταση που τηρούσε η βάση των καταδύσεων και δεν βρήκα κανένα ελληνικό ονοματεπώνυμο... Έτσι έχω τη βεβαιότητα ότι ήμουν ο μόνος που είχα πάει μέχρι τότε! Πολύ αργότερα, πληροφορήθηκα ότι οι καταδύσεις στο Bikini σταμάτησαν στις αρχές του 2008, επειδή η εξωφρενική άνοδος των τιμών του πετρελαίου απογείωσε τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων κι έκανε το κόστος απαγορευτικά υψηλό. Αυτό αποθάρρυνε ακόμη και τους πιο φανατικούς και παράτολμους δύτες, που ούτως ή άλλως ήταν ελάχιστοι... Επίσης, η νεώτερη εξέλιξη της διακοπής της λειτουργίας της βάσης καταδύσεων εκεί σημαίνει ότι κατά πάσα βεβαιότητα, είμαι ο μοναδικός Έλληνας, που αντίκρισε ποτέ τον βυθισμένο από τις ατομικές βόμβες «Στόλο των Φαντασμάτων» στο βυθό του Bikini lagoon...

Ατομικές εκρήξεις και εκρηκτικά μαγιό

Πάρα πολλές γυναίκες φοράνε μαγιό μπικίνι, αλλά ελάχιστες γνωρίζουν γιατί ονομάστηκε έτσι.

Στις 5 Ιουλίου 1946 ο Γάλλος Louis Réard, μηχανικός στο επάγγελμα(!), παρουσίασε στο Παρίσι ένα καινούργιο, εντυπωσιακά μικρό μαγιό, που αποτελείτο από δύο κομμάτια. Σε σύγκριση με τα ολόσωμα, σεμνότυφα, προπολεμικά μαγιό, που έφθαναν συνήθως μέχρι το γόνατο, μέχρι τον αγκώνα και μέχρι το λαιμό, ήταν αληθινή επανάσταση. Προέβαλε το γυναικείο σώμα με προκλητικό και εκρηκτικό τρόπο. Ο Réard εκμεταλλεύθηκε το γεγονός ότι μόλις πέντε μέρες νωρίτερα είχε πραγματοποιηθεί η τρομερή πυρηνική έκρηξη στο Bikini, που βεβαίως είχε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον ολόκληρης της ανθρωπότητας, και πολύ έξυπνα έδωσε το όνομα τής πασίγνωστης πλέον ατόλης στο νέο μαγιό! Έτσι όχι μόνο έκανε παραλληλισμό των δύο εκρήξεων, της σεξουαλικής και της πυρηνικής, αλλά και πέτυχε ουσιαστικά να έχει δωρεάν διαφήμιση!

Λεγόταν, τότε, συχνά ότι:

«Όπως η βόμβα έτσι και το μαγιό μπικίνι είναι μικρό αλλά καταστροφικό!»

Την ίδια εποχή ένας άλλος Γάλλος, ο Jacques Heim, δημιούργησε το δικό του μικροσκοπικό μαγιό των δύο κομματιών. Το ονόμασε atome, από την ατομική βόμβα, και το περιέγραψε ως το «μικρότερο μαγιό του κόσμου». Ο Réard απάντησε με το slogan: «το μπικίνι είναι μικρότερο από το μικρότερο μαγιό του κόσμου»! Πράγματι, ήταν τόσο μικρό που ούτε τα μανεκέν και τα μοντέλα της εποχής εκείνης δεν τολμούσαν, από ντροπή, να το παρουσιάσουν στην πασαρέλα των εκθέσεων! Ο εφευρετικός μηχανικός προσέλαβε τότε για την παρουσίαση την Micheline Bernardini, η οποία δεν είχε τέτοιους ενδοιασμούς, καθώς η καθημερινή εργασία της ήταν να χορεύει γυμνή στη σκηνή του «Casino de Paris» (αυτό το άλλοτε πολύ γνωστό κέντρο δεν λειτουργεί πλέον). Έτσι οι πρωτοφανείς για την εποχή φωτογραφίες της Micheline έκαναν τον γύρο της Γης!… Ο Réard έλεγε:

«Ένα γνήσιο μαγιό μπικίνι πρέπει να χωράει να περάσει μέσα από ένα δαχτυλίδι ή μια βέρα…»

Το 1951 τα μαγιό μπικίνι απαγορεύτηκαν στα διεθνή καλλιστεία. Στις καθολικές χώρες Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία το μπικίνι ήταν παράνομο! Κάποιος κριτικός μάλιστα έγραψε, ότι «το μπικίνι αποκαλύπτει όλα τα σημεία της γυναίκας εκτός από το όνομα της μητέρας της»! Στη δεκαετία του '50 η Brigitte Bardot με το φιλμ «Και ο Θεός έπλασε τη γυναίκα» καθιέρωσε το μπικίνι στην Ευρώπη. Η σεμνότυφη Αμερική ακολούθησε την επόμενη δεκαετία. Ο τραγουδιστής Brian Hyland διέδωσε το νέο μαγιό με το τραγούδι του «Itsy - Bitsy, Teenie - Weenie, Yellow polka dot Bikini». Αλλά και στην Ελλάδα το μεταπολεμικό τραγούδι «Αϊ Αϊ Αϊ Μαρία» (των Πολ Μενεστρέλ - Πολ Μισρακί) παρομοιάζει τον διακαή έρωτα με τις ατομικές βόμβες στο Bikini. Περιέχει τη φράση:

«με τις ματιές σου τις γλυκές

βόμβες είνα ' ατομικές,

σαν Μπικίνι εσύ με καις»

Τελείως συμπτωματικά σε διάφορες γλώσσες η συλλαβή bi - στην αρχή πολλών λέξεων σημαίνει "δύο". Π.χ. στα Αγγλικά: bicycle, bipolar - στα Γαλλικά: bicolore, bimoteur, στα Ισπανικά: bigamia, bimestre - στα Ιταλικά: biennale, biscotto, στα Λατινικά [και άλλες γλώσσες]: bis κ.λπ. Όταν το 1964 ο σχεδιαστής Rudi Gernreich αφαίρεσε το επάνω μέρος του μαγιό, προέκυψε ως φυσική συνέπεια η ονομασία «monokini» για το δημιούργημά του (φυσικά το Βατικανό καταδίκασε αμέσως τα νέα topless μαγιό). Ακριβώς αυτή η σύμπτωση οδήγησε κάποιους αμόρφωτους να δημιουργήσουν μια παρα-ετυμολογία και να ισχυριστούν ότι το Bikini προέρχεται από το bi (= δυο). Αυτό είναι τόσο...αληθινό όσο το να υποστηρίζει κάποιος ότι το αγγλοσαξονικό Ο.Κ. προέρχεται από το ελληνικό: Όλα Καλά!... Είναι απλώς σύμπτωση!

Το 1966 στο φιλμ «Ένα εκατομμύριο χρόνια προ Χριστού» το γούνινο μπικίνι τής μέχρι τότε άγνωστης Raquel Welch την εκτόξευσε ψηλά στο στερέωμα των σταρ σε χρόνο μηδέν. Στη δεκαετία του ΄70 δημιουργήθηκε στο Rio και στο Saint Tropez το μαγιό «Tanga» ή «String bikini» (με κορδονάκια). Τέλος, στη δεκαετία του ΄90 οι καλλίγραμμες πρωταθλήτριες του beach volley επέβαλαν το «Sports bikini».

Στον αντίποδα του μοντερνισμού, η ισλαμική αντίληψη περί σεμνοτυφίας δημιούργησε για τις Μουσουλμάνες γυναίκες το «Μπουρκίνι» (από τον συνδυασμό των δυο όρων: Burqa + Bikini), που καλύπτει σχεδόν ολοκληρωτικά το γυναικείο σώμα. Δηλαδή, αποτελεί ουσιαστικά τον... .αντίποδα του μπικίνι!

[Οι νεώτεροι σε ηλικία είναι αδύνατο να συνειδητοποιήσουν τι σήμαινε το "εκρηκτικό" μαγιό εκείνη την εποχή. Θα αναφέρω λοιπόν μια εμπειρία μου, που συνέβη 15 χρόνια αργότερα, για να μεταφέρω το κλίμα της ηθικής, που επικρατούσε τότε παντού: Το 1960 μαζί με μια ομάδα συμφοιτητών κάναμε ένα ταξίδι ανά την Ευρώπη. Στην Ελλάδα εκείνα τα χρόνια οι φωτογραφίες γυμνών γυναικών ήταν τελείως απαγορευμένες και επενέβαινε αμέσως και αυτεπαγγέλτως ο Εισαγγελέας. Φθάνοντας, λοιπόν, στο Παρίσι, που εθεωρείτο τότε η... "πρωτεύουσα της ακολασίας", θελήσαμε να προμηθευτούμε μερικές sexy φωτογραφίες. Γι' αυτό πήγαμε στην πιο "ύποπτη" συνοικία, στην Μονμάρτρη με τα καμπαρέ κ.λπ. κάποια νύχτα, αργά. Κάναμε τις σχετικές επαφές με τους πωλητές κι εκείνοι μάς οδήγησαν για μυστικότητα σ' ένα στενό σοκάκι. Εκεί μέσα στο μισοσκόταδο, στα μουλωχτά και ταχύτατα έγινε η "πράξη". Ήμασταν, δηλαδή, πολύ πιο φοβισμένοι από ό,τι σήμερα οι εμπλεκόμενοι στο αλισβερίσι των ναρκωτικών! Πληρώσαμε και πήραμε το πακέτο με τις ποθητές και σπάνιες φωτογραφίες. Όταν φτάσαμε στην φωτισμένη λεωφόρο, διαπιστώσαμε, ότι το πακέτο είχε απ' έξω μια φωτογραφία γυμνής γυναίκας, αλλά από κάτω μόνο φωτογραφίες... αγαλμάτων!!! Αυτά στο "ελευθερίων ηθών" Παρίσι του 1960. Ακόμη και εκεί είχαν πρόβλημα με τη δημόσια αιδώ. Σήμερα στην Ελλάδα ούτε καν τα σκληρά πορνό σε DVD δεν θεωρούνται πια άσεμνα και μοιράζονται αφειδώς από τις εφημερίδες... Αυτό κι αν είναι πρόοδος!]

Η χρησιμοποίηση ενός ονόματος που βρίσκεται στο κέντρο της διεθνούς επικαιρότητας δεν συνέβη μόνο με τη λέξη Bikini. Υπάρχει και μεταγενέστερο ανάλογο φαινόμενο: Τη δεκαετία του ΄70 οι δημοσιογράφοι Μπομπ Γούντγουορντ και Καρλ Μπέρνστιν πιέζονταν για να αποκαλύψουν το όνομα του πληροφοριοδότη τους, ο οποίος έφερε στο φως το σκάνδαλο του Watergate. Σκαρφίστηκαν λοιπόν τότε να χρησιμοποιήσουν για την ανώνυμη πηγή τους το παρατσούκλι «Βαθύ λαρύγγι», το οποίο εμπνεύστηκαν από το ομώνυμο πορνογραφικό έργο του 1972 (ήταν η πρώτη ταινία πορνό που προβλήθηκε σε κοινά και όχι σε "ειδικά" σινεμά). Είχε πρωταγωνίστρια την Linda Lovelace (με συμπρωταγωνιστή της τον Harry Reems, ο οποίος πέθανε το 2013) και θέμα τον πολυσυζητημένο στοματικό έρωτα. Η ταινία αυτή προκάλεσε τεράστιο σκάνδαλο, έκανε θραύση στα ταμεία και δημιούργησε παγκόσμιο σάλο εκείνη την αρκετά πουριτανική εποχή! Οι δυο πρωταγωνιστές στη συνέχεια άλλαξαν τρόπο ζωής.

Περισσότερα για τις εκρήξεις, περισσότερα για το sex!

Το αεροπλάνο Β-29 Νο 7354 «Dave's Dream», που έριξε την πρώτη βόμβα στο Bikini, είχε ως πιλότο τον Woodrow Swankutt και απογειώθηκε από το Kwajalein, συνοδευόμενο από πολλά άλλα αεροπλάνα. Η βόμβα είχε ρυθμιστεί για να εκραγεί σε ύψος 515 ποδών, ώστε να προκαλέσει βλάβες σε μεγάλη περιοχή και να βουλιάξει τα πλησιέστερα πλοία. Ο στόχος ήταν το πλοίο «Nevada», αλλά τελικά έπεσε πολύ κοντά στο «Gilliam», το οποίο βυθίστηκε αμέσως. Ακόμη και πλοία κατασκευασμένα από μπετόν, βούλιαξαν ή έπαθαν σημαντικές ζημιές (όπως π.χ. το «ΥΟ-160», που είχε κέλυφος από μπετόν). Τα ζώα πέθαιναν σαν τις μύγες και μόνο ελάχιστα επέζησαν.

Από τις πολυάριθμες τραγικές ιστορίες θυμάτων της βόμβας αναφέρω μόνο μία:

Σε κάποιον που εκτέθηκε στη ραδιενέργεια του έκοψαν πρώτα το ένα πόδι, κατόπιν το άλλο, μετά το χέρι και τελικά πέθανε με φρικτούς πόνους…

Κατά την έκρηξη χρησιμοποιήθηκαν τηλεκατευθυνόμενα αεροπλάνα F6F «Hellcat» (του Ναυτικού) και B-17 «Flying Fortress» (του Στρατού), ως ιπτάμενοι στόχοι, αλλά και για να διεισδύσουν μέσα στο ραδιενεργό νέφος, ώστε να συλλέξουν δείγματα χρήσιμα για τις μετρήσεις.

Ο ναύαρχος Blandy έλεγε ότι οι ναύτες του μετά από τη φοβερή έκρηξη μετονόμασαν το Bikini Atoll σε: No Atoll ή Nothing Atoll! Η βόμβα Able επωνομάσθηκε «Gilda» από την πρόσφατη τότε (το 1946), κινηματογραφική ταινία της Rita Hayworth, στην οποία η ηθοποιός έπαιζε το ρόλο της ομώνυμης, πολύ ωραίας αλλά καταστρεπτικής ηρωίδας. Το φιλμ είχε γυριστεί στη Νότια Αμερική και παιζόταν τότε σε όλους τους στρατώνες. H Rita τραγουδούσε: «Put the blame on me, boys!» Η βόμβα θύμιζε σε σχήμα και μορφή το στήθος της πληθωρικής μεγαλόστηθης ηθοποιού και έφερε το όνομά της…

Η βόμβα Baker επονομάστηκε «Helen of Bikini». Η Ελένη του Bikini ήταν μια σαφής αναφορά στην Ωραία Ελένη της Σπάρτης, που υπήρξε η αιτία του Τρωικού Πολέμου. Έκανε παραλληλισμό ανάμεσα στις δύο γυναίκες, που έφεραν την καταστροφή…

Οι θηλυκές ονομασίες των βομβών τις έκαναν πιο ανθρώπινες και πιο ελκυστικές. Η σύνδεση των βομβών με το sex γινόταν σκοπίμως. Οι υπηρεσίες ψυχολογικού πολέμου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων φαίνεται ότι έκαναν εξαιρετική δουλειά… Οι παρομοιώσεις αυτές έκαναν τις βόμβες αγαπητές στους στρατευμένους, σαν τις ποθητές «σεξοβόμβες» (sex bombs)! Έξω από το αεροπλάνο Β-29 ήταν ζωγραφισμένη μια ωραία γυναίκα με μοιραίο ύφος μπροστά σε ένα πελώριο νέφος με σχήμα μανιταριού. Από κάτω υπήρχε η διφορούμενη επιγραφή «Up an' Atom» (με σεξουαλικό υπονοούμενο).

Στο περιοδικό Life (τεύχος Σεπτεμβρίου 1945) υπήρχε η αποκαλυπτική φωτογραφία της ημίγυμνης starlet Linda Christian, σε μια πισίνα του Hollywood με τη λεζάντα: «anatomic bomb» και σαφή υπαινιγμό στα... ανατομικά προσόντα της κοπέλας, αλλά και λογοπαίγνιο: ατομική - ανατομική! Το τραγούδι «Atom bomb baby» του 1947 περιείχε παρομοίωση της ατομικής ενέργειας με τη σεξουαλική διέγερση!

Μερικοί υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια αδιόρατη, προαιώνια σχέση του θηλυκού με τη θλίψη ή τον θάνατο… Σαν παραδείγματα αναφέρουν π.χ.:

• Τον γαλλικό όρο: femme fatale (= μοιραία γυναίκα), δηλαδή γυναίκα, η οποία με μια ματιά της αιχμαλωτίζει το αρσενικό και το παρασύρει στην καταστροφή.

• Την αράχνη: black widow (= μαύρη χήρα), η οποία μετά το τέλος της σεξουαλικής πράξης σκοτώνει τον αρσενικό παρτενέρ της και μεταβάλλει τον εαυτό της σε χήρα. Από αυτήν την αιμοβόρα αράχνη, που είναι αδίστακτος δολοφόνος, ονόμασαν Μαύρες Χήρες και τις αντάρτισσες της Τσετσενίας, οι οποίες σκορπίζουν τον θάνατο!

• Τα έντομα: Μάντις προσευχομένη (Mantis religiosa), Αράχνη του Χριστού (Araneus diadematus) καθώς και άλλα, όπου το θηλυκό καταβροχθίζει το αρσενικό μετά το πέρας της σεξουαλικής πράξης... Και στις κυψέλες των μελισσών οι κηφήνες πεθαίνουν μόλις κάνουν έρωτα με τη βασίλισσα (αποκόπτεται το μόριο τους με ένα θόρυβο "ποπ", σαν να ανοίγει ένα μπουκάλι), αλλά εκεί τους κηφήνες δεν τους σκοτώνει κανείς.

Πιθανότατα η χρησιμότητα της ζωής όλων αυτών των εντόμων ολοκληρώνεται με τη γονιμοποίηση του θηλυκού και τελικά το σώμα τους χρησιμεύει ως τροφή, για να μην πάει τίποτε χαμένο! Αυτή ίσως είναι η πρόνοια της φύσης...

Μέρος Β'

Στα Νησιά Marshall και στην Χαβάη

Στην πρωτεύουσα των νησιών Marshall

Πέμπτη, 9.9.2004

Το πρωινό στο ξενοδοχείο χρειάστηκε μεγάλη υπομονή. Αν και υπήρχε πολύ προσωπικό (περισσότερα άτομα απ' ότι τραπέζια με πελάτες), έπρεπε να περιμένει κανείς με τις ώρες για να σερβιριστεί. Η έλλειψη ικανότητος και οργάνωσης ήταν απίστευτη!

Μετά το πρωινό αποφάσισα να πάω στο νοσοκομείο, γιατί, παρότι το δεξί μου αφτί πήγαινε λίγο καλύτερα, το αριστερό με πονούσε πολύ. Φτάνοντας, έκανα λάθος στην είσοδο και πήγα από το πίσω μέρος. Πέρασα από κάτι αποθήκες και όταν έφθασα, τελικά, στο γραφείο υποδοχής ρώτησα αν υπήρχε ωτορινολαρυγγολόγος. Η κοπέλα μου απάντησε: «Bεβαίως, αλλά θα έρθει την επόμενη εβδομάδα.» Έφυγα χωρίς να έχω πάρει ιατρική συμβουλή, οπότε για κατάδυση στο Majuro ούτε λόγος…

Πήγα στο κεντρικό ταχυδρομείο της πρωτεύουσας, για να αγοράσω μερικά ακόμη γραμματόσημα. Είχαν τελειώσει μέσα σε μια εβδομάδα κι έτσι αναγκάστηκα να αγοράσω άλλα, μεγαλύτερης αξίας! Το περίεργο ήταν ότι στα νησιά Marshall λίγες μέρες μετά το θάνατο του Προέδρου Ρέιγκαν είχαν ήδη προλάβει να τυπώσουν ειδικό γραμματόσημο για να τιμήσουν τη μνήμη του! Αυτό είναι ενδεικτικό της απόλυτης εξάρτησης της "υπο-δύναμης" των Marshall από την υπερ-δύναμη.…

Αργότερα πληροφορήθηκα ότι τα γραμματόσημα των Marshall ίσχυαν και στις ΗΠΑ, δηλαδή τα δέχονταν τα αμερικανικά ταχυδρομεία στη Χαβάη!

Σχετικά με τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών διάβασα σε μια τοπική εφημερίδα την άποψη ενός πολιτικού των νησιών:

«Αν δίνουμε στις ΗΠΑ λευκή επιταγή, μην περιμένουμε εις αντάλλαγμα να μας προσφέρουν κι εκείνες λευκή επιταγή. Θα μας πουν απλά: ευχαριστώ πολύ και δεν θα μας δώσουν τίποτα!»

Στην πόλη αγόρασα χάρτες και αναμνηστικά T-shirt, αλλά δυσκολεύτηκα να βρω καρτ ποστάλ.

Ένα από τα αξιοσημείωτα που παρατήρησα στο Majuro ήταν ότι δεν υπήρχαν καθόλου λεωφορεία. Η συγκοινωνία γινόταν με ΙΧ και με ταξί, που πηγαινοέρχονταν στον μοναδικό της δρόμο. Όποιος χρειαζόταν μεταφορά σήκωνε το χέρι και σταματούσε το πρώτο ταξί. Έμπαινε μέσα, έστω κι αν υπήρχαν κι άλλοι επιβάτες (…κάπου το έχουμε ξαναδεί αυτό). Ούτε ο πελάτης ούτε ο οδηγός δεν έλεγαν κουβέντα, ούτε καν καλημέρα! Η διαδρομή ήταν καθορισμένη και το μόνο που χρειαζόταν ήταν να πει ο επιβάτης «στοπ» στο σημείο που ήθελε να κατέβει. Ούτε για το κόμιστρο δεν αντάλλασαν λέξη! Όλοι γνώριζαν ότι η ταρίφα ήταν ενιαία: μισό δολάριο! Γιατί, λοιπόν, να σπαταλάνε τα λόγια τους;

Στην επιστροφή μου στο ξενοδοχείο είδα ότι καθόταν στο μπαρ ένας υπέργηρος Μαρσαλλιανός, ο οποίος είχε κρεμασμένο από το λαιμό ένα περίτεχνο κολιέ και μενταγιόν φτιαγμένα από διάφορα είδη οστράκων. Αυτά αποτελούσαν άλλοτε απαραίτητα στοιχεία της παραδοσιακής αμφίεσης των κατοίκων.

Η εμπειρία της πλεύσης με μονόξυλο outrigger

Αφού δεν μπορούσα να καταδυθώ, αποφάσισα το απόγευμα να κάνω μια διαδρομή με το κλασικό σκάφος των νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού, δηλαδή το «outrigger canoe». Αυτό είναι ένα ιστιοπλοϊκό κανό με εξωκείμενο πλωτήρα αντιστήριξης, δηλαδή έχει ως αντίβαρο έναν πλωτήρα σε αρκετή απόσταση από το κυρίως σκάφος, ώστε να μην ανατρέπεται από τη δύναμη που ασκεί ο άνεμος επάνω στο πανί.

Όταν θέλησα να πάρω πληροφορίες για το πώς θα μπορούσα να κάνω μια διαδρομή με outrigger από το καρνάγιο, όπου συντηρούσαν κι επισκεύαζαν τα σκάφη αυτά, δυσκολεύτηκα πολύ, γιατί οι εργαζόμενοι μιλούσαν μόνο ελάχιστα αγγλικά. Με ρώτησαν, λοιπόν, για... πόσες εβδομάδες θα χρειαζόμουν το σκάφος. Στην αρχή απογοητεύτηκα, αλλά λίγο αργότερα βρήκα κάποιον που μιλούσε αγγλικά κι έτσι συνεννοήθηκα. Οργάνωσα τη θαλασσινή μου εξόρμηση για νωρίς το απόγευμα.

Το ιστιοπλοϊκό κανό θα το κουμάνταραν δύο πεπειραμένοι ιθαγενείς. Το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να πελεκήσουν με σουγιά ένα κομμάτι από σκληρό πλαστικό, ώστε να κατασκευάσουν μία σφήνα στρογγυλής διατομής. Όταν την ετοίμασαν, την έμπηξαν με δύναμη στην οπή που έχει το κυρίως σκάφος, για να βγαίνουν τα νερά που μαζεύονταν μέσα από διάφορες αιτίες. Η σφήνα αυτή εκτελούσε χρέη τάπας. Στη συνέχεια μετέφεραν και προσάρμοσαν το κατάρτι και το πανί. Τοποθέτησαν το κατάρτι σε μία υποδοχή, που υπάρχει στη μέση του σκάφους, εκεί όπου αρχίζει η συνδετήρια κατασκευή που ενώνει το σκάφος με τον πλωτήρα του. Έδεσαν την κορυφή του καταρτιού από τον πλευρικό πλωτήρα με σκοινί. Το πανί ήταν τριγωνικό και η ιδιορρυθμία του ήταν ότι διέθετε δύο μάτσες.

Στην ιστιοπλοϊα, στο wind - surfing κ.λπ. μάτσα ονομάζεται το δοκάρι, το οποίο συνδέεται με το κατάρτι, συγκρατεί το πανί και μπορεί να κινείται ελεύθερα, ώστε να επιτρέπει την αλλαγή θέσης του ιστίου (πανιού). Από τις δυο μάτσες η μία τοποθετείται σχεδόν κατακόρυφη, ενώ η άλλη σχηματίζει γωνία περίπου 30ο με την οριζόντια. Οι δύο μάτσες σχηματίζουν ένα V καθώς είναι ενωμένες στο ένα τους άκρο, το οποίο μπαίνει σε ειδική υποδοχή στη μύτη της πλώρης και ασφαλίζεται με ξύλινο πίρο. Το άλλο άκρο τής σχεδόν κατακόρυφης μάτσας στερεώνεται ψηλά στην κορυφή του καταρτιού. Ως πηδάλιο χρησιμεύει ένα κουπί, το οποίο είναι δεμένο από τη μέση του σκάφους και κινείται ελεύθερο. Ο τιμονιέρης απλώς το ακουμπάει με δύναμη επάνω στο πλάι του σκάφους (το οποίο χρησιμοποιεί ως υπομόχλιο), για να αντιπαλέψει και να κοντράρει την ορμή του νερού.

Εγώ καθόμουν επάνω στη συνδετήρια ξυλοκατασκευή (που ενώνει το σκάφος με τον πλωτήρα του). Η κατασκευή αυτή ήταν φτιαγμένη από πλέγμα ξύλων δεμένων μεταξύ τους με φυτικές ίνες από κοκοφοίνικα. Ακουμπούσα την πλάτη μου επάνω στο κατάρτι και αυτό με ανακούφιζε πολύ. Αναρωτιόμουν μάλιστα τι θα γινόταν όταν το σκάφος θα άλλαζε πλεύση και ο άνεμος θα ερχόταν από την αντίθετη πλευρά. Επιστράτευσα τις ιστιοπλοϊκές γνώσεις μου από τα παλιά, για να περιγράψω την πλεύση του σκάφους. Εδώ το τακ ή η μπότζα (δηλαδή το πέρασμα του πανιού στην αντίθετη πλευρά) γίνονται κατά τελείως διαφορετικό και ανορθόδοξο τρόπο. Η μάτσα δεν μετακινείτο απλώς προς την αντίθετη πλευρά του σκάφους. Περιέργως, στο σκάφος αυτό μεταφερόταν ολόκληρο το πανί σε άλλη θέση: Οι άκρες από τις δύο μάτσες του τοποθετούνταν σε μία άλλη παρόμοια υποδοχή, που υπήρχε στην άκρη της πρύμνης. Εκεί στερεώνονταν με τον ίδιο πίρο, όπως πριν, και έτσι η πρύμνη μετατρεπόταν σε πλώρη (και βέβαια η πλώρη σε πρύμνη)! Για την διαδικασία αυτή χρειαζόταν απαραιτήτως δύο πεπειραμένα άτομα: το ένα έβγαζε το πανί από τη θέση όπου βρισκόταν, ενώ το άλλο το παραλάμβανε, για να το τοποθετήσει στη νέα του θέση. Οι ενέργειες αυτές έπρεπε να γίνουν με απόλυτο συντονισμό και μάλιστα πολύ γρήγορα, ιδίως όταν ο άνεμος ήταν ισχυρός. Να γιατί χρειαζόμουν οπωσδήποτε δυο άτομα ως πλήρωμα...

Σε κάποια στιγμή θέλησα να φωτογραφίσω το άλμπουρο μαζί με το πανί. Απομακρύνθηκα, λοιπόν, από το κατάρτι προς την κατεύθυνση του πλωτήρα, για να έχω καλύτερο οπτικό πεδίο. Η ενέργειά μου, όμως, δεν ήταν και πολύ... σοφή. Αυτή η μεταφορά βάρους είχε ως αποτέλεσμα να βυθιστεί ο πλωτήρας μέσα στο νερό και να μεταβληθεί για λίγα λεπτά σε… υποβρύχιο!

Αναγκαστικά επέστρεψα άρον - άρον στη θέση μου… κι έτσι αποφύγαμε τη βύθιση! Χωρίς να το αντιληφθούμε, ένα μεγάλο και πολύ πλατύ κομμάτι ξύλο, το οποίο επέπλεε στην επιφάνεια, έμπλεξε επάνω στον πλωτήρα. Αντί, λοιπόν, να βουτήξει κάποιος από το πλήρωμα για να το ξεμπλέξει, έκαναν τακ, το σκάφος αντέστρεψε την πορεία του και το ξύλο ξεκόλλησε και μας απάλλαξε από την παρουσία του!

Λίγο αργότερα ο καιρός άλλαξε απότομα και μια δυνατή μπόρα (όπως τόσο συχνά συμβαίνει στους τροπικούς) ήρθε να μας δροσίσει. Είχα προνοήσει να έχω μαζί μου ένα αδιάβροχο για μένα και ένα σάκο από νάιλον για την προστασία των φωτογραφικών μηχανών.

Σε λίγο η βροχή σταμάτησε και ο ευμετάβλητος καιρός έφερε πλήρη άπνοια. Το πανί αποτελούσε πλέον ενόχληση κι έπρεπε να το μαζέψουμε. Ο ένας από το πλήρωμα ένωσε τις δύο μάτσες στην πλώρη και τύλιξε το πανί. Συγχρόνως, ο άλλος ήρθε στο κέντρο του σκάφους. Αυτό αποδείχθηκε μεγάλο λάθος, γιατί η πλώρη υπό το βάρος όλου του πανιού και του ενός ατόμου που βρισκόταν εκεί βούλιαξε, καθώς δεν υπήρχε κανένα άτομο - αντίβαρο στην πρύμνη. Ο ναύτης της πλώρης βρέθηκε μέσα στο νερό, ενώ εγώ μόλις και μετά βίας κατάφερα να κρατηθώ. Αν τυχόν έχανα την ισορροπία μου θα είχα μεν σώσει τα γυαλιά ηλίου, γιατί είχα προνοήσει να τα δέσω με λαστιχάκι πριν ανεβώ στο σκάφος, αλλά οι δύο φωτογραφικές μηχανές μου θα πάθαιναν ζημιά, δεδομένου ότι ο πλαστικός σάκος μπορούσε να τις προστατεύσει από τη βροχή, όχι όμως και από βουτιά στη θάλασσα…

Καθώς η άπνοια συνεχιζόταν, η μόνη λύση ήταν να χρησιμοποιήσουμε το "τιμόνι" του σκάφους ως κουπί, οπότε το ιστιοπλοϊκό μεταβλήθηκε σε συνηθισμένο κανό. Σιγά-σιγά καταφέραμε να επιστρέψουμε στη βάση μας, με μεγάλη καθυστέρηση βέβαια. Ευτυχώς, που η πτήση μου δεν ήταν εκείνη τη μέρα. Θα έχανα το αεροπλάνο μου, λόγω έλλειψης… ανέμου! Τελικά, έχασα μερικές καταδύσεις (λόγω του πόνου των αφτιών μου), αλλά απέκτησα την πρωτόγνωρη εμπειρία του μονόξυλου outrigger, που δεν είχα ποτέ γνωρίσει! Ουδέν κακόν αμιγές καλού!

Επιστροφή στη Χονολουλού

Παρασκευή, 10.9.2004 (η… πρώτη!)

Η ημέρα ήταν πολύ χαλαρή (για πρώτη φορά σε όλο το ταξίδι). Έκανα μια μεγάλη βόλτα και μερικά συμπληρωματικά ψώνια, ιδίως κολιέ από όστρακα των τροπικών θαλασσών.

Καθώς το εισιτήριό μου ήταν ηλεκτρονικό και δεν το κρατούσα στα χέρια μου, είχα πάντα την αγωνία μήπως κάτι πάει στραβά. Πέρασα, λοιπόν, από τα γραφεία της αεροπορικής εταιρείας Continental, για να επιβεβαιώσω ότι όλα είχαν καλώς για την πτήση προς τη Χονολουλού. Άλλωστε σ' αυτά τα μακρινά μέρη, με τις ελάχιστες πτήσεις, το γεγονός ότι έχεις θέση «Ο.Κ.» στο εισιτήριό σου δεν αποτελούσε καμιά εξασφάλιση ότι πραγματικά θα πετούσες. Θα μπορούσα να γεμίσω πολλές σελίδες, περιγράφοντας τέτοιου είδους περιστατικά...

Έφτιαξα με απόλυτη άνεση τις αποσκευές και νωρίς το απόγευμα πήγα στο αεροδρόμιο. Εκεί βρήκα και αγόρασα έναν ωραίο χάρτη όλων των νησιών του Ειρηνικού.

Επειδή δεν διέθεταν στο Majuro (αν και πρωτεύουσα κράτους) κανένα μηχάνημα ακτινών Χ, όλες οι αποσκευές ανοίγονταν και ελέγχονταν με το χέρι, κατ' αντίθεση προς την πτήση προς το Bikini, όπου δεν υπήρχε κανένας απολύτως έλεγχος (απίστευτο για τη σημερινή "αεροπειρατική" εποχή)! Τώρα, όμως, που θα πετούσα με αμερικανική εταιρεία ο έλεγχος ήταν εξονυχιστικός! Ο ελεγκτής των διαβατηρίων υπήρξε ο μόνος στα τόσα χρόνια που ταξιδεύω προς ΗΠΑ που άνοιξε το παλιό διαβατήριό μου, όπου υπήρχε η βίζα μου, για να ελέγξει επισταμένως ότι έχει δοθεί στο ίδιο πρόσωπο, δηλαδή σ' εμένα (και δεν ήταν η βίζα κάποιου άλλου!).

Η πτήση με το τζετ διήρκησε 5 ώρες. Μεταξύ Marshall και Χαβάης υπάρχει διαφορά 2 ωρών στο ρολόι και μιας μέρας στο ημερολόγιο! Τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι φθάσαμε στη Χονολουλού στις 2 τα ξημερώματα της ίδιας μέρας, που ξεκινήσαμε! Θα ζούσα, λοιπόν, την ίδια μέρα δύο φορές! Έτσι αναπληρώθηκε η ημέρα που έχασα στον πηγαιμό.

Χονολουλού και Περλ Χάρμπορ

Παρασκευή, 10.9.2004 (η… δεύτερη!)

Μόλις έφθασα στο ξενοδοχείο «Royal Gardens», στην παραλία του Waikiki, έπεσα αμέσως για ύπνο. Το πρωί διαπίστωσα ότι το δεξί αφτί μου ήταν τελείως καλά, αλλά το αριστερό συνέχιζε να πονάει. Αποτέλεσμα πρώτο: ούτε στη Χαβάη θα μπορούσα να κάνω κατάδυση. Αποτέλεσμα δεύτερο: θα έπρεπε να κάνω ιατρική εξέταση, γιατί παρόλο που πίστευα ότι δεν επρόκειτο για κάτι σοβαρό, δεν ήθελα να διακινδυνεύσω να μου δημιουργηθεί κάποιο μόνιμο πρόβλημα.

Πήγα σε μία ιδιωτική κλινική, που είχαν ιδρύσει Ιάπωνες. Ήταν καλά οργανωμένη και πεντακάθαρη. Μου έκαναν πλύση στο αφτί και μου είπαν ότι δεν υπήρχε πρόβλημα (κόστος: 145 $). Ήταν πολύ βουλωμένο. Μου είπαν, όμως, ότι δεν ήταν φρόνιμο να κάνω κατάδυση. Δυστυχώς, πήγαν... περίπατο και οι καταδύσεις μου στη Χαβάη! Για την ιστορία αναφέρω ότι τα επόμενα χρόνια έκανα καταδύσεις σε διάφορες χώρες, χωρίς την παραμικρή ενόχληση πλέον στ' αφτιά μου. Η γνωμάτευση των Ιαπώνων γιατρών αποδείχθηκε σωστή στην πράξη. Κατέληξα, αργότερα, στο συμπέρασμα ότι τα αφτιά μου είχαν φράξει εν μέρει από το "κερί", που παράγεται φυσιολογικά. Αυτό συνέβη, επειδή έκανα κάθε μέρα ντους με νερό αλλά χωρίς σαμπουάν ή σαπούνι, καθώς αυτά (κακώς) τα θεωρούσα περιττά, αφού σχεδόν όλη μέρα βρισκόμουνα μέσα στη θάλασσα...

Αφού δεν θα καταδυόμουν, είχα στη διάθεσή μου χρόνο για να επισκεφθώ πολλά σημαντικά αξιοθέατα. Οργάνωσα την επίσκεψή μου την επόμενη μέρα στα μουσεία του Pearl Harbor και κατόπιν πήγα στο πολύ διάσημο εμπορικό κέντρο «Ala Moana» (που στα Χαβανέζικα σημαίνει «Μονοπάτι προς τη θάλασσα»). Δεν θα περιγράψω την κοσμοπολίτικη Χονολουλού. Αναπολώ, όμως, τις παλιές, φοβερά εντυπωσιακές εικόνες που έχουν ανεξίτηλα χαραχθεί στην μνήμη μου από το πρώτο μου ταξίδι εκεί, το έτος 1966!

Πάρα πολύ εντυπωσιακό ήταν το Μουσείο και το Μνημείο της φοβερής ιαπωνικής επίθεσης στον ναύσταθμο του Περλ Χάρμπορ, ιδίως δε το βυθισμένο πλοίο «Αριζόνα», που αποτελεί μνημείο των πεσόντων κατά την άνανδρη επίθεση των Ιαπώνων, αλλά και διάφορα υποβρύχια, τορπίλες κ.λπ. ενθύμια των φοβερών ναυμαχιών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ήταν η επίσκεψη στο θρυλικό πολεμικό «Missuri», το οποίο είχε χτυπηθεί από kamikaze κατά τη διάρκεια του πολέμου. Επάνω στο πλοίο αυτό υπεγράφη η συνθήκη παράδοσης της Ιαπωνίας και η λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τον Μακ Άρθουρ, τους συμμάχους και τους ηγέτες της ηττημένης Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου. Το σημείο όπου βρισκόταν το τραπέζι της υπογραφής περικλειόταν από ειδικό διαχωριστικό πλαίσιο με σχοινιά. Επίσης, υπήρχαν αντίγραφα της ιστορικής συνθήκης παράδοσης άνευ όρων. Το πλοίο Missuri συμμετείχε και στην επιχείρηση «Desert storm», στο Ιράκ το 1991.

Δεν θα επεκταθώ, όμως, ούτε στην περιγραφή των αξιοθέατων. Αυτά είναι εμπειρίες που εύκολα ζει κι ένας απλός τουρίστας...

Στη Βοστώνη (και ένα πολύ χαριτωμένο συμβάν... σαν ανέκδοτο!)

Όπως ήταν φυσικό, στην επιστροφή σταμάτησα στη Βοστώνη, για να συνεχίσω την εγκατάσταση του γιου μου στο πανεπιστήμιο, που είχα εγκαταλείψει πρόωρα λόγω των δεσμευτικών ημερομηνιών του καταδυτικού κέντρου στο Bikini. Φρόντισα, λοιπόν, όλα τα απαραίτητα (πήραμε αμερικανικό κινητό τηλέφωνο, του άνοιξα λογαριασμό στην τράπεζα, του αγόρασα computer κ.λπ.).

Τα αναφέρω αυτά, γιατί η υπόθεση εξελίχθηκε κατόπιν σ' ένα γεγονός που μοιάζει με ανέκδοτο:

Ο γιος μου στο πανεπιστήμιο είχε ως συγκάτοικο έναν συμμαθητή του από το σχολείο, που ήταν γιος του τότε υποδιοικητή μιας ελληνικής τράπεζας. Πήγε και εκείνος για να βοηθήσει τον δικό του γιο, αλλά έφθασε στη Βοστώνη την επομένη της αναχώρησης μου για τις καταδύσεις. Έτσι δεν συναντηθήκαμε καθόλου, αλλά ούτε και είχαμε γνωριστεί ποτέ προηγουμένως. Όταν επέστρεψε ο υποδιοικητής στην Αθήνα, ο πρόεδρος της τράπεζας τον ρώτησε πώς πάει ο γιος του και στη συνέχεια, γιατί χρειάστηκε να λείψει τόσες πολλές μέρες. Εκείνος του εξήγησε ότι ήταν αναγκασμένος να φροντίσει για την αγορά όλων των επίπλων του φοιτητικού δωματίου, επειδή ο πατέρας του συγκάτοικού του είχε πάει για καταδύσεις! Και τότε ο πρόεδρος τον ρώτησε: «Μήπως λέγεται Ευάγγελος...;» Ο άνθρωπος έπαθε σοκ απ' αυτή την ερώτηση. Δεν πίστευε στα αφτιά του, όταν ο πρόεδρος μάντεψε το όνομά μου! Φαίνεται, λοιπόν, ότι αποτελώ μάλλον σπάνιο είδος!

Η αντίδραση του γιατρού μου…

Όταν επέστρεψα στην Αθήνα είχα την εξής στιχομυθία με τον παθολόγο μου, τον οικογενειακό μας γιατρό (ο οποίος είχε μάθει για το ταξίδι μου στην περιοχή των πυρηνικών εκρήξεων και για την επικινδυνότητα των καταδύσεων εκεί). Θεωρούσε, ότι πήγα κυριολεκτικά στο "στόμα του λύκου".

- «Μα είσαι τρελός για δέσιμο και πήγες μέσα στη ραδιενέργεια;», μου είπε.

- «Γιατρέ, πριν το αποφασίσω μελέτησα πολύ τις εκθέσεις των ειδικών. Άλλωστε οι επαγγελματίες δύτες βρίσκονται εκεί ήδη επί μερικά χρόνια, χωρίς να έχουν πρόβλημα», του απάντησα.

- «Ναι, αλλά οι ανθρώπινοι οργανισμοί δεν έχουν την ίδια αντοχή στην ακτινοβολία»,

παρατήρησε.

- «Γιατρέ, αν ήμουνα 20 χρονών και είχα όλη τη ζωή μπροστά μου, ίσως να μην το αποφάσιζα…»

Νομίζω πάντως ότι έχω φθάσει πλέον στα όρια της αντοχής και στο άκρον άωτον του κινδύνου! Στο μέλλον θα πρέπει μάλλον να είμαι πιο συντηρητικός….

Διάφορα ιστορικά στοιχεία

• Η πρώτη δοκιμή βόμβας υδρογόνου [σύντηξης] έγινε την 1-11-1952 στο νησί Enewetak του συμπλέγματος των νησιών Marshall και ονομαζόταν «Ivy Mike».

• Ένα αεροπλάνο Flying Fortress B-17 ονομάστηκε «Τυφώνας Turner», από το όνομα της σεξοβόμβας της εποχής εκείνης ηθοποιού Lana Turner.

• Την 16 Ιουλίου 1945 (πριν από τον βομβαρδισμό στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι) έγινε η 1η ατομική έκρηξη στη θέση Trinity site στην Jornada del Muerto (βόρειο τμήμα του Alamogordo Bombing Range, στο New Mexico).

• Στο νησί Malden (ή Independence island) διεξήχθησαν οι πυρηνικές δοκιμές των Βρετανών κατά την δεκαετία του 1950. Βρίσκεται στον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό, περίπου στη μέση της απόστασης Αυστραλίας - ΗΠΑ(!) και ανήκει στη Δημοκρατία του Kiribati.

• Πυρηνικές δοκιμές έκαναν οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί στην ατόλη των Χριστουγέννων μέχρι το 1963 περίπου, οπότε απαγορεύτηκαν οι ατμοσφαιρικές δοκιμές. Επίσης, έκαναν δοκιμές και στο νησί Johnston ή Kalama atoll (στον Ειρηνικό, περίπου 1.400 χλμ. νοτιοδυτικά της Χαβάης). Αυτή η στρατιωτική βάση των Αμερικανών έχει πλέον εγκαταλειφθεί.

• Οι Γάλλοι έκαναν δοκιμές στην Αλγερία [Reggane και Hoggar] και στις ατόλες της Πολυνησίας [Mururoa και Fangataufa].

Πνευματικά δικαιώματα adventurouslife.gr