Σταχυολόγηση μικρών προσωπικών ταξιδιωτικών εμπειριών.

Το Ιράν είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα χώρα, τόσο για τα υπέροχα αρχαία μνημεία της, που μας είναι αρκετά γνωστά από την αρχαία ελληνική ιστορία, όσο και για τα περίφημα ισλαμικά τεμένη της, με την πολύ χαρακτηριστική μουσουλμανική αρχιτεκτονική τους. Για όλα αυτά κυκλοφορούν πολύ ωραία βιβλία, με υπέροχες φωτογραφίες και λεπτομερείς περιγραφές. Οι δικές μου φωτογραφίες είναι πολλές και καλές, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να σταλούν μέσω διαδικτύου. Θα περιοριστώ, λοιπόν, στο να περιγράψω μόνο αναμνήσεις, εμπειρίες και μερικά χαρακτηριστικά στιγμιότυπα που έζησα εκεί, και συγχρόνως να ανατρέψω πολύ διαδεδομένες, αλλά τελείως εσφαλμένες και ανακριβείς απόψεις για τη χώρα αυτή.

Το πρώτο μου ταξίδι [το 1966]

Η πρώτη φορά που ταξίδεψα στο Ιράν ήταν τον πολύ μακρινό Ιούλιο του 1966, δηλαδή επί Σάχη. Ήμουνα τότε νεαρός, άπειρος και άφραγκος, λόγω των φοβερών περιορισμών συναλλάγματος (επιτρεπόταν τότε να πάρεις μαζί σου μόνο 200 δολάρια ανά έτος). Έπρεπε, επομένως, να μηχανευτώ και να επινοήσω διάφορους άλλους τρόπους για να βρω χρήματα στο εξωτερικό και, βέβαια, να κάνω αιματηρές οικονομίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Επρόκειτο για ένα τεράστιο ταξίδι του "γύρου της Γης", διάρκειας σχεδόν δύο μηνών, που για να το πραγματοποιήσω συνδύασα τις άδειες διακοπών δύο ετών.

Θα αναφέρω μόνο τέσσερα σημεία από όσα μου συνέβησαν σ' αυτό το ταξίδι μου στο Ιράν:

α) Καθώς ταξίδευα σε διάφορες πόλεις και μιλούσα με τον κόσμο, διαπίστωσα ότι ο Σάχης δεν ήταν καθόλου αγαπητός στο λαό. Όλοι έτρεμαν την παντοδύναμη, μισητή μυστική του αστυνομία SAWAK. Τυχαία τότε έπεσε στα χέρια μου μια τοπική αγγλόφωνη εφημερίδα (γιατί, δυστυχώς, τη γλώσσα τους, τα φαρσί, δεν τα μιλάω). Εκεί λοιπόν διάβασα δηλώσεις του Σάχη, όπου προέβλεπε ότι μετά από λίγα χρόνια η Περσία θα ήταν η πέμπτη δύναμη στην υφήλιο! Και, παρά την έλλειψη πείρας μου, αμέσως σκέφτηκα:

«Μα τι λέει ο ηλίθιος! Δεν βλέπει ότι ο θρόνος του τρέμει και κλονίζεται συθέμελα;».

Η πρόβλεψή μου βγήκε αληθινή μερικά χρόνια αργότερα, γιατί, όπως όλοι ξέρουμε, ο Σάχης εξορίστηκε και ήλθε η λαίλαπα των Αγιατολλάχ. Από τότε, το φαινόμενο της πλήρους άγνοιας των μεγαλόσχημων (όπως π.χ. συνέβη με τα διαβόητα πλαστά «χωριά Ποτέμκιν» της Τσαρικής Ρωσίας) το βάφτισα «Σύνδρομο του Σάχη». Οφείλεται στο ατελείωτο "λιβάνισμα" των ισχυρών και στη συστηματική απόκρυψη της αλήθειας, που εφαρμόζουν σκοπίμως οι αυλικοί, η "καμαρίλα" και γενικά το περιβάλλον τους, γιατί όλοι θέλουν να είναι οπωσδήποτε αρεστοί στον ηγεμόνα (ή στον ζάπλουτο στις Δημοκρατίες). Κανείς δεν λέει ποτέ τις πικρές αλήθειες, για να μην χάσει την εύνοια του ισχυρού... Αυτό εξηγεί, εν μέρει, γιατί δεν αποχώρησαν εγκαίρως από τη χώρα τους, ενώ θα μπορούσαν, ο Σαντάμ Χουσεΐν, ο Καντάφι, ο Μουμπάρακ κ.λπ. και να ζήσουν αλλού, άνετα.

Σημειώστε ότι ο Σάχης είχε απαγορεύσει στις γυναίκες να καλύπτουν, γενικώς, το πρόσωπό τους (με τσαντόρ κ.λπ.). Έτσι όμως, στη δική του έλλειψη δημοτικότητας και στην, πολύ αντιπαθή στον λαό, φιλο-αμερικανική πολιτική του πρόσθεσε και την οργή των Μουσουλμάνων κληρικών και την εχθρότητα των πολύ θρησκευόμενων. Γι' αυτό, αναγκάστηκε τελικά να "πάρει πίσω" αυτόν τον νόμο του.

β) Η οδήγηση στους δρόμους είναι απερίγραπτα κακή, με θύματα κυρίως τους πεζούς. Για μένα, αυτή είναι η χειρότερη οδήγηση στη γη! Και έχω πάει σχεδόν παντού. Και για να είμαι σαφέστερος: στις σοβαρές χώρες δίνεται προτεραιότητα στους πεζούς. Στις λιγότερο σοβαρές (π.χ. Ελλάδα) οι οδηγοί δεν τους σέβονται και δεν τους δίνουν προτεραιότητα, αλλά, αν υπάρξει κίνδυνος, τότε φρενάρουν απότομα για να τους σώσουν. Στο Ιράν (όπως και στο Bangladesh και σχεδόν το ίδιο στη Νιγηρία και στο Αζερμπαϊτζάν) δεν σταματούν μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο. Αν ο πεζός δεν τρέξει να εξαφανιστεί, τότε κακό της κεφαλής του! Δηλαδή, "ο σώζων εαυτόν σωθήτω". Καθώς τα οχήματα δεν σέβονται καθόλου τους πεζούς, τα δυστυχήματα είναι πάμπολλα! Ευτυχώς, ο Αλλάχ βάζει το χέρι του την τελευταία στιγμή και τη γλυτώνουν... Υπενθυμίζω ότι η διάβαση πεζών τύπου "Ζέβρα" είναι σε μας σχεδόν άγνωστη (ενώ σε κάποιες παλιές αγγλικές αποικίες στην Αφρική τηρούνται απαρεγκλίτως από τους μαύρους! Βέβαια εμείς είμαστε "πολιτισμένοι", τρομάρα μας....).

Πάντως, μετά από σχεδόν 50 χρόνια, η κατάσταση στο Ιράν είναι τώρα ελαφρώς καλύτερη, κυρίως επειδή οι ταχύτητες των οχημάτων είναι πλέον μικρότερες, λόγω της πυκνής κυκλοφορίας.

γ) Σε ένα μικρό επαρχιακό εστιατόριο, όπου κανένας δεν ήξερε ίχνος ξένης γλώσσας, έδειξα το φαγητό που ήθελα να παραγγείλω από τον κατάλογο, με το δάχτυλο, στην τύχη. Το γκαρσόνι μού έφερε ένα πιλάφι και από πάνω έσπασε, μπροστά μου, ένα ωμό αυγό! Αηδίασα λίγο, αλλά σκέφτηκα αμέσως ότι θα παραμερίσω το αυγό και θα φάω το πιλάφι μου. Λογάριασα, όμως, χωρίς τον ξενοδόχο… Το γκαρσόνι άρχισε αμέσως να ανακατεύει το ωμό αυγό με το πιλάφι, προξενώντας μου φρίκη! Καθώς πεινούσα φοβερά και δεν είχα άλλα χρήματα, έκανα την ανάγκη φιλοτιμία και το έφαγα!

δ) Καθώς ταξίδευα τελείως μόνος μου και οι ξένοι επισκέπτες εκείνη την εποχή ήταν ελάχιστοι, έκανα παρέα με ένα νεαρό Αμερικανό, τον οποίο γνώρισα εκεί. Ήταν ακριβώς αυτό που λέγαμε τα παλιά χρόνια ένα πραγματικό αγνό, αφελές "αμερικανάκι". Δεν είχε π.χ. ακούσει ποτέ, ούτε ήξερε, τι σημαίνει "παζαρεύω". Του το εξήγησα, αλλά δεν το πίστευε με τίποτα. Βάλαμε λοιπόν στοίχημα: θα έμπαινε πρώτα εκείνος σ' ένα μαγαζί, θα αγόραζε κάτι και βγαίνοντας θα μου το έδειχνε. Λίγο αργότερα θα πήγαινα κι εγώ στο ίδιο μαγαζί, για να αγοράσω το ίδιο πράγμα. Εκείνος με παρακολουθούσε πολύ διακριτικά από τον δρόμο, μέσα από το κρύσταλλο της βιτρίνας. Δεν πίστευε τα μάτια του όταν διαπίστωσε ότι εγώ πλήρωσα τα μισά χρήματα μόνο! Εκτός όλων των γνωστών τερτιπιών και τεχνασμάτων, εγώ, μπαίνοντας στο κατάστημα, μίλησα κατ' ευθείαν στα Γαλλικά και είπα στους πωλητές με νόημα:

«Δεν είμαι ο πλούσιος θείος από την Αμερική… Κάνετε μου λοιπόν πολύ φθηνή τιμή».

Άλλωστε, εκείνη την εποχή, μόλις λίγα χρόνια μετά τον παγκόσμιο πόλεμο, ολόκληρη η Ευρώπη κι όχι μόνο η Ελλάδα ήταν πολύ φτωχή. Ο πλούτος βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά στην Αμερική. Και οι τιμές που χρέωναν τους Αμερικανούς ανάλογες, δηλαδή υπερβολικά ψηλές!

Τον Σεπτέμβριο του 1967 έκανα μόνος ένα μεγάλο ταξίδι με το αυτοκίνητό μου, μέχρι τον Βορρά της Νορβηγίας. Στο Erlangen της Δ. Γερμανίας με φιλοξένησε (για να κάνω οικονομία συναλλάγματος) μια γνωστή μου, στο σπίτι της. Ένα βράδυ που εκείνη ήταν καλεσμένη, με πήρε και μένα μαζί της. Στη δεξίωση βρίσκονταν και πολλοί Ιρανοί φοιτητές, φανατικά αντίθετοι με το καθεστώς του Σάχη. Αυτοί λοιπόν, γνωρίζοντας ότι μόλις πριν από πέντε μήνες είχε γίνει πραξικόπημα στην Ελλάδα, με θεώρησαν ως συνεργάτη των Συνταγματαρχών και μου επιτέθηκαν φραστικά πάρα πολύ έντονα. Τρόμαξα να τους πείσω ότι όλα τα παλιά ελληνικά διαβατήρια συνέχιζαν να ισχύουν χωρίς καμιά νέα θεώρηση, με εξαίρεση μόνο των ατόμων που είχαν αντιδικτατορική δράση ή πολύ έντονη πολιτική δραστηριότητα (ιδίως σεσημασμένοι κομμουνιστές).

ε) Ένα άλλο αξιοσημείωτο στο Ιράν είναι ότι πίνουν πολύ τσάι αλλά δεν βάζουν ποτέ ζάχαρη, γιατί θεωρούν ότι έτσι χαλάει η πραγματική γεύση του τσαγιού. Για να γλυκάνουν το ρόφημα βάζουν ένα κύβο σκληρής ζάχαρης επάνω στη γλώσσα τους. Καθώς περνάει γύρω από το κομμάτι της ζάχαρης, το τσάι γλυκαίνεται αρκετά ώστε να είναι νόστιμο, χωρίς να επηρεάζεται η γεύση και το άρωμα.

στ) Είχα, στο ταξίδι αυτό, ένα "μεγάλο" αεροπορικό εισιτήριο: από τον Άγιο Φραγκίσκο για Χαβάη- Ιαπωνία-Ταϊβάν-Ταϊλάνδη-Ινδία-Ιράν. Μου πέρασε λοιπόν η ιδέα να ρωτήσω στην αεροπορική εταιρεία αν με τα μίλια του εισιτηρίου μου θα μπορούσα να πετάξω και στο Ισπαχάν (γιατί άλλα χρήματα δεν διέθετα). Και ώ του θαύματος! Μου είπαν ok. Έτσι πήγα στη θαυμάσια αυτή πόλη. Κατά την πτήση όμως, μια πολύ "ζουμερή" και "ευειδής" νεάνις μπήκε μέσα στο πιλοτήριο και έμεινε εκεί μέχρι την προσγείωση… Εμένα με έζωναν τα φίδια! Πάντως, τίποτε κακό δεν συνέβη κι έτσι μπορώ να σας τα διηγούμαι τώρα....

Το δεύτερο ταξίδι [το 1974]

Ήταν Δεκέμβριος του 1974 και πετούσα από το Νέο Δελχί προς Τεχεράνη. Μετά από δυόμιση ώρες πτήση ο πιλότος μάς αναγγέλλει, από τα μεγάφωνα του αεροπλάνου, ότι είμαστε υποχρεωμένοι να επιστρέψουμε στο Νέο Δελχί, επειδή το κτίριο του αεροδρομίου της Τεχεράνης κατέρρευσε από το πολύ χιόνι! Γι' αυτό το λόγο το αεροδρόμιο τέθηκε εκτός ενεργείας. Απίστευτο; Ανήκουστο; Φυσικά, επικράτησε μεγάλη αναταραχή ανάμεσα στους επιβάτες και πολλές αμφιβολίες για το κατά πόσο είναι πράγματι αυτή η αλήθεια. Εγώ, άνοιξα αμέσως και συμβουλεύτηκα τα ταξιδιωτικά "κιτάπια" μου. Διαπίστωσα ότι τον χειμώνα επικρατούν στην Τεχεράνη πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (άλλωστε δεν απέχει πολύ από τη Σιβηρία και βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 1200 μέτρων). Κατόπιν αυτού, θεώρησα την εξήγηση που μας έδωσαν πιστευτή.

Ο λόγος που αναφέρω το συγκεκριμένο επεισόδιο όμως, είναι βαθύτερος και θα έλεγα διαχρονικός: Με το ίδιο αεροπλάνο ταξίδευε συμπτωματικά και μια ομάδα Ελλήνων ναυτικών. Αυτοί, ως απολύτως γνήσιοι Έλληνες, που αρέσκονται συνήθως σε συνωμοσίες, μυθοπλασίες, σεναριολογίες και παντοειδείς φαντασιώσεις (και αρκετά συχνά σε καταστροφολογίες και τρομολαγνείες), ανέπτυξαν τη θεωρία ότι μας κρύβουν την αλήθεια κι ότι έχει πιάσει φωτιά το αεροπλάνο μας, αλλά δεν μας το λένε! Και αυτό το φαντάστηκαν επειδή έβλεπαν στο φτερό του αεροσκάφους, επάνω στο μέταλλο, μια κόκκινη ανταύγεια από το φωτάκι ναυσιπλοίας (που το ίδιο το φως όμως δεν φαίνεται, καθώς βρίσκεται σε μη ορατή θέση). Επέμεναν δε στη θεωρία τους ακόμη και όταν, μετά από επιπλέον δυόμιση ώρες πτήσης, προσγειωθήκαμε αισίως στο Νέο Δελχί!

Κοιμηθήκαμε σε ένα ξενοδοχείο και την επόμενη μέρα πραγματοποιήσαμε, εν τέλει, το ταξίδι προς την Τεχεράνη. Το κτίριο εκεί ήταν ένας σωρός ερειπίων και η αποβίβαση των επιβατών έγινε αναγκαστικά πλάι στο αεροπλάνο, επάνω στην άσφαλτο της πίστας. Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να δω ξανά τους καχύποπτους και ευφάνταστους συμπατριώτες-συνταξιδιώτες (επειδή συνέχισαν την πτήση τους προς την Ελλάδα), για να τους ρωτήσω τι πρέσβευαν πια για το χθεσινό συμβάν. Και να σκεφθείτε ότι οι ναυτικοί είναι γενικά πολυταξιδεμένοι και ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι. Σημειώστε δε ότι όλα αυτά συνέβησαν πολύ πριν γίνουν οι περίφημοι...."ψεκασμοί" από αέρος του κ. Καμένου!

Εγώ πάντως θεωρώ το γεγονός αυτό ως μια ακόμη απόδειξη του ιδιόρρυθμου και καχύποπτου χαρακτήρα που έχουν πάρα πολλοί συμπατριώτες μας.

Το πιο πρόσφατο ταξίδι μου στο σύγχρονο Ιράν [το 2012]

(επί Προεδρίας του φανατικού Ισλαμιστή ηγέτη Αχμαντινετζάντ)

Τώρα πια στη "Χώρα των Αγιατολάχ" κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν στέλνει ούτε καν....γράμμα! Εγώ όμως το τελευταίο μου ταξίδι στη χώρα αυτή το έκανα λίγο πριν από τις αμερικανικές εκλογές.

Όσοι φίλοι το πληροφορήθηκαν με αποκάλεσαν, για άλλη μια φορά, "τρελό για δέσιμο"....

Αξίζει να αναφέρω όμως ένα τυχαίο, αλλά σημαδιακό, γεγονός, που συνέβη λίγο πριν αναχωρήσω:

Το βράδυ της Πέμπτης 13-9-2012 είχαμε προσκαλέσει στο σπίτι μερικούς αξιόλογους και γνωστούς ανθρώπους, μεταξύ των οποίων έναν πρώην Υπερυπουργό και έναν πολύ σοβαρό βιομήχανο. Και οι δύο υποστήριζαν ένθερμα ότι πολύ σύντομα οι Ισραηλινοί θα βομβάρδιζαν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Στήριζαν την άποψη τους αυτή στο γεγονός ότι υπήρξε μεγάλη διαφωνία μεταξύ Ομπάμα και Νετανιάχου (πρωθυπουργού του Ισραήλ). Εγώ υποστήριζα το αντίθετο, λέγοντας ότι ένα τέτοιο σημαντικό γεγονός θα σήμαινε πιθανότατα την αποτυχία του Ομπάμα στις προσεχείς εκλογές και ότι οι Ισραηλινοί δεν θα μπορούσαν να κάνουν τέτοιο εγχείρημα χωρίς την αμερικανική υλική υποστήριξη, δηλαδή βόμβες με πολύ μεγάλη διατρητική ικανότητα (για να φθάνουν πάρα πολύ βαθιά) και πολλά αεροπλάνα ανεφοδιασμού με καύσιμα εν πτήσει (για επαύξηση της εμβέλειας των Ισραηλινών, λόγω της μεγάλης απόστασης).

Το θέμα με έκαιγε, γιατί δυο μέρες μετά, δηλαδή τα ξημερώματα της Κυριακής 16-9-12, θα πετούσα για το Ιράν! Το ευτύχημα είναι ότι η γυναίκα μου εκείνη την ώρα είχε πάει (για καλή μου τύχη) στην κουζίνα και δεν άκουγε. Αλλιώς, θα είχα πολύ μεγάλο οικογενειακό πρόβλημα.

Βεβαίως, το θέμα εκ των υστέρων δεν παρουσιάζει αγωνία για το τι θα συμβεί, καθώς ήδη ξέρει κάποιος το αποτέλεσμα. Όπως ένας θεατής δεν έχει καθόλου αγωνία αν θα μπει γκολ όταν παρακολουθεί ένα ματς σε μαγνητοσκόπηση, ξέροντας ήδη το αποτέλεσμα. Πριν όμως; Η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική…

Το να ξεκινάς προς το αβέβαιο και το άγνωστο, προς ένα αυταρχικό καθεστώς που έχει τόσο κακή φήμη, σου προξενεί αναμφιβόλως ανατριχίλα! Θυμηθείτε ότι οι Ιρανοί κράτησαν ομήρους ολόκληρο το προσωπικό της Αμερικανικής Πρεσβείας επί 444 μέρες….

Αλλά δεν ήταν αυτό το μοναδικό πρόβλημα. Κατά κακή σύμπτωση, εκείνες ακριβώς τις ημέρες (δηλαδή στις αρχές Σεπτεμβρίου 2012) είχε κυκλοφορήσει η δεύτερη σειρά προσβλητικών σκίτσων για τους Μουσουλμάνους, στη Γαλλία (η πρώτη είχε δημοσιευτεί προ ετών στη Δανία). Περίπου συγχρόνως προβλήθηκε και η αηδιαστική αμερικανική ταινία βίντεο με τίτλο «Η αθωότητα των Μουσουλμάνων», σαφώς αντι-ισλαμική, που παρουσιάζει τον Μωάμεθ ως σεξομανή, ανόητο, ανώμαλο κ.λπ. κ.λπ.. Δημιουργός της ταινίας ήταν ο Μαρκ Γιούσεφ, Χριστιανός Κόπτης, αιγυπτιακής καταγωγής. Σημειώστε ότι για τους Μουσουλμάνους ακόμη και η απλή απεικόνιση του προφήτη θεωρείται μεγάλη ασέβεια (ως γνωστόν στα τζαμιά δεν υπάρχουν καθόλου εικόνες). Όλα αυτά εξόργισαν αφάνταστα ακόμη και τους πιο νηφάλιους και τους πιο μετριοπαθείς Μουσουλμάνους. Τόλμησα, λοιπόν, να πάω στο Ιράν ακριβώς τη χειρότερη εποχή! Και μάλιστα με τον φανατικό και απρόβλεπτο Αχμαντινετζάντ στην εξουσία τότε…

Το δορυφορικό τηλέφωνο

Επηρεασμένος, όμως, από την τόσο επίφοβη εικόνα της χώρας αυτής, αποφάσισα να μην πάρω μαζί μου, κατ' εξαίρεση σ' αυτό το ταξίδι, το δορυφορικό μου τηλέφωνο, που παίρνω πάντα μαζί μου στα πολύ μακρινά και στα extreme travels, γιατί φοβήθηκα μήπως θεωρηθώ ύποπτος, ενδεχομένως για κατασκοπεία κ.λπ. κ.λπ.! Γι' αυτό, κάλλιο γαϊδουρόδενε.....

Το τηλέφωνο αυτό μου έχει χρησιμεύσει σε λίγες, αλλά ιδιαιτέρως κρίσιμες, καταστάσεις ή περιοχές, όπως για παράδειγμα:

1. Σε πολύ απομακρυσμένα μέρη (όπως στο νησάκι Bikini καταμεσίς του Ειρηνικού ωκεανού, σε ερήμους, σε πολικές περιοχές, Ανταρκτική κ.λπ.), όπου δεν υπάρχει καθόλου τηλεφωνική επικοινωνία (ούτε σταθερή, ούτε κινητή). Μου ήταν ιδιαιτέρως πολύτιμο κατά τη διάσχιση της Σαχάρας το 2003.

2. Σε περίπτωση πραξικοπήματος ή πολεμικής σύρραξης, οπότε διακόπτονται οι επικοινωνίες (και δυστυχώς τέτοιες έκτακτες καταστάσεις συμβαίνουν και χωρίς καμιά προηγούμενη προειδοποίηση ή ένδειξη). Σε τέτοιες ανώμαλες καταστάσεις είναι χρησιμότατο και ένα ραδιόφωνο παγκοσμίου λήψεως με πολλές μπάντες συχνοτήτων (για αντικειμενική και γρήγορη πληροφόρηση από άλλες χώρες).

3. Σε περίπτωση που οι ελληνικές εταιρίες κινητής τηλεφωνίας δεν έχουν υπογράψει καμιά συμφωνία συνεργασίας με τους τοπικούς τηλεφωνικούς παρόχους (πολύ συχνό φαινόμενο τα παλαιότερα χρόνια) και επομένως δεν λειτουργούν εκεί τα ελληνικά κινητά.

4. Σε περίπτωση μεγάλης/γενικής τεχνικής βλάβης, όπου καταρρέει τελείως το τοπικό σύστημα τηλεφωνίας (αυτό μου συνέβη στο μακρινό Νησί των Χριστουγέννων, παρόλο που είναι αυστραλιανό έδαφος, δηλαδή ανήκει σε μια από τις πλέον προηγμένες χώρες της γης!).

5. Σε περίπτωση θεομηνίας / μεγάλης καταστροφής / έκτακτης ανάγκης (π.χ. σεισμού, τσουνάμι, πλημμύρας, κυκλώνα, μεγάλης πυρκαγιάς, έκρηξης ηφαιστείου κλπ.). Οπότε, το τηλεφωνικό δίκτυο είτε παθαίνει ανεπανόρθωτες βλάβες είτε "γονατίζει" από την υπερβολική φόρτιση (κάτι τέτοιο είχε συμβεί και στην Αθήνα κατά τον μεγάλο σεισμό του 1999 και μάλιστα διάρκεσε επί πολλές ώρες).

Στα ακραία ταξίδια μου (extreme travels) με πολυήμερες ερημικές περιπλανήσεις πολύ μακριά από κατοικημένες περιοχές είναι απαραίτητος και ένας ηλιακός φορτιστής του.

Όμως, στα δύσκολα ταξίδια έχω πάντα μαζί μου 4 κινητά τηλέφωνα (3 ελληνικά, των δημοφιλέστερων εταιριών, και 1 αμερικανικό "παγκοσμίου" λήψεως) και μάλιστα αδιάβροχα, για παν ενδεχόμενο. Επίσης, έχω και ηλιακό φορτιστή για την περίπτωση πολυήμερης παραμονής μου μακριά από τον "πολιτισμό", πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμο πουθενά ηλεκτρικό ρεύμα. Ο εξοπλισμός για ένα ακραίο ταξίδι ("expedition trip") συμπεριλαμβάνει και πολλά άλλα είδη, τα οποία δεν περιγράφω, για να μη σας κουράσω.

Και τώρα θα αναφέρω μερικές διαπιστώσεις μου από την παραμονή μου στο Ιράν:

Θα ξεκινήσω με μια βασική δήλωση: Το Ιράν αναμφισβήτητα έχει απολύτως θεοκρατικό καθεστώς και βεβαίως δεν είναι Δημοκρατία με την έννοια που δίνουμε εμείς στον όρο. Ως γνωστόν, στις εκλογές του 2009 το αποτέλεσμα υπαγορεύτηκε από το καθεστώς, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει το «Πράσινο Κίνημα», με διαδηλώσεις, ταραχές κ.λπ., που διήρκεσαν σχεδόν ενάμιση χρόνο και είχαν ως συνέπεια πάρα πολλές συλλήψεις! Ασφαλώς στο Ιράν υπάρχουν και φανατικοί. Αλλά σε ποια χώρα και σε ποια θρησκεία δεν υπάρχουν;

Δυστυχώς όμως, από εκεί και πέρα, οι πληροφορίες που μας δίνουν τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία είναι ψεύτικες και κατασκευασμένες! Ιδού γιατί το γράφω αυτό:

Η αμφίεση των γυναικών

Σύμφωνα με όσα διαβάζετε, ακούτε και βλέπετε θα έχετε σχηματίσει τη γνώμη ότι η θέση της γυναίκας στο Ιράν είναι περίπου η χειρότερη της γης! Αυτό είναι απολύτως αναληθές.

Και πρώτα-πρώτα η ένδυση: Όλες οι γυναίκες, Ιρανές και ξένες, φορούν υποχρεωτικά στο κεφάλι τους ένα κεφαλομάνδηλο, όπως ακριβώς πολλές Ελληνίδες στα χωριά μας. Πέρα από αυτό, εγώ, επί 13 ημέρες σε διάφορες πόλεις και χωριά, περιπλανόμενος από το πρωί μέχρι το βράδυ, δεν είδα πουθενά ούτε μια "burqa" ούτε ένα "niqab"! Δεν αποκλείω όμως το ενδεχόμενο να φοριέται σε κάποιο απομακρυσμένο ορεινό χωριό. Αντιθέτως, σε πολλές χώρες, πολύ περισσότερο φιλελεύθερες και πολυπολιτισμικές, βλέπει κανείς συχνότατα, πλάι σε μια ιδιαιτέρως τολμηρή δυτική αμφίεση μιας κοπέλας, μερικές άλλες γυναίκες ντυμένες απολύτως σεμνότυφα, αυστηρά Μουσουλμανικά (δηλαδή με "μπούρκα" ή "νικάμπ" κλπ.). Αυτό συμβαίνει σε πλείστες περιοχές, πόλεις και χώρες: από την Κωνσταντινούπολη έως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ή από τη Μαλαισία μέχρι την Τανζανία, ή από το Ομάν έως τη βόρεια Αφρική, ή από την Σρι Λάνκα έως τη μακρινή Ινδονησία. Ακόμη και στο πολύ προηγμένο χριστιανικό Λονδίνο, μέσα σε 3 ημέρες είδα 9 "νικάμπ", σε διαφορετικά κεντρικά σημεία. Όχι όμως στο θεοκρατικό Ιράν (αντίθετα από ό,τι πιστεύουν σχεδόν όλοι)! Δεν είδα στο Ιράν ούτε ένα γυναικείο πρόσωπο καλυμμένο (έστω με απλό φερετζέ). Οι πολύ συντηρητικές μουσουλμανικές χώρες, όσον αφορά στη γυναικεία ένδυση, είναι μόνο η Σαουδική Αραβία και το Αφγανιστάν, όχι το Ιράν.

Σημειώστε ότι ούτε ο Μωάμεθ ούτε το Κοράνιο προβλέπει την κάλυψη του γυναικείου προσώπου. Αυτό επιβλήθηκε πάρα πολύ αργότερα από το Ισλαμικό Ιερατείο. Μάλιστα, θέσπισαν την κάλυψη αυτή για να μην προκαλούνται σεξουαλικά οι άρρενες!

Στο Ιράν, όμως, οι κομψευόμενες κοπέλες βρίσκουν ένα σωρό τρόπους για να καταστρατηγήσουν ή να παρακάμψουν τις περισσότερες εντολές και προδιαγραφές των φανατικών ιερωμένων. Αναφέρω μερικούς: Η μαντήλα της κεφαλής έχει πολλά και ζωηρά χρώματα, σύμφωνα με το προσωπικό γούστο της κοπέλας, ώστε να ταιριάζει και με τα υπόλοιπα ρούχα της. Αρκετά συχνά ξεφεύγουν "κατά λάθος" από το μαντήλι τούφες μαλλιών στις άκρες (πράγμα, βεβαίως, όχι σύμφωνο με τις θρησκευτικές προδιαγραφές). Τα ατίθασα τσουλούφια, που ξεφεύγουν "ανέμελα" από τον κεφαλόδεσμο, αψηφούν συστηματικά τις θρησκευτικές οδηγίες. Επίσης, οι Ιρανές στην κορυφή της κεφαλής τους δημιουργούν ένα μεγάλο "κότσο" (μερικές φορές τεχνητό με πρόσθετα μαλλιά) κι έτσι η μαντήλα πέφτει στο πίσω μέρος του κεφαλιού προς τα κάτω με μεγάλη χάρη, σαν χαίτη. Πολλές κοπέλες έχουν νύχια βαμμένα κόκκινα και έντονο ή διακριτικό μακιγιάζ. Νομίζει κανείς ότι βλέπει φωτογραφίες γυναικών από περιοδικό μόδας.

Οι Ιρανές καπνίζουν φιλήδονα τον ναργιλέ τους και φλερτάρουν διακριτικά μέσα σε καφέ και σε μπαρ, έστω και χωρίς αλκοόλ. Κατορθώνουν να είναι πολύ ελκυστικές, έστω και "σεμνά" ντυμένες. Άλλωστε, το ελαφρώς ημίγυμνο είναι συχνά πιο προκλητικό από το τελείως γυμνό, γιατί διεγείρει τις φαντασιώσεις, αφήνοντας τη φαντασία ελεύθερη να οργιάζει...

Το κυρίως ρούχο («μαντό») το κονταίνουν και φορούν πολύ σφιχτή ζώνη στη μέση, που τονίζει έντονα και έξυπνα τη σιλουέτα τους. Φυσικά, όλες οι κομψευόμενες Ιρανές μακιγιάρονται με ιδιαίτερη επιδεξιότητα. Οι νεότερες συχνά βαδίζουν λικνιζόμενες με φοβερό σκέρτσο και προκαλούν τα βλέμματα παρόλο, που δεν υπάρχει ούτε ίχνος γυμνού μέρους στο σώμα τους. Τελικά, παρά την αυστηρότητα του ιερατικού καθεστώτος, κατορθώνουν να γίνονται πολύ ελκυστικές και σέξι. Στον ήλιο φορούν υπερ-μοντέρνα γυαλιά ηλίου και μερικές φορές μεγάλο γείσο προστασίας από τις ακτίνες του ήλιου, επάνω από την μαντήλα (και μάλιστα σε ζωηρά χρώματα).

Αλλά, ασχέτως των τωρινών περιορισμών, κατά τη γνώμη μου οι γυναίκες του Ιράν ήταν πάντα μεταξύ των ωραιότερων της γης! Θεωρώ ότι οι ομορφότερες γυναίκες της υφηλίου είναι οι κοπέλες της Βενεζουέλας (έχουν κερδίσει 6 παγκόσμιους τίτλους «Miss World») και αμέσως μετά έρχονται οι Περσίδες και οι Βραζιλιάνες! Με τη γνώμη μου αυτή μάλιστα συμφωνούν αρκετοί φίλοι και γνωστοί ταξιδευτές, οι οποίοι έχουν μεγάλη, διεθνή πείρα...

Αναχωρώντας από το Ιράν (στο τέλος του ταξιδιού) καθόμουν μέσα στο αεροπλάνο, κοντά σε μια ντόπια κοπέλα, ντυμένη "ευπρεπώς", δηλαδή κατά τη βούληση των Ayatollah. Λίγο μετά την απογείωση, και καθώς δεν πετούσαμε με Ιρανικό αεροσκάφος αλλά με αεροπορική εταιρία άλλης χώρας, έβγαλε τα ρούχα των θρησκευτικών προδιαγραφών και μεταμορφώθηκε σε μια μοντέρνα δυτικού τύπου γυναίκα!

Όμως, έχω στο "οπλοστάσιο" μου και μια ακριβώς αντίστροφη εμπειρία: Μετά από την ορειβασία ανάβασής μου στην κορυφή του Kilimanjaro το 2005 ταξίδεψα και στο νησί της Ζανζιβάρης, το νησί των υπέροχων εξωτικών μπαχαρικών και των αρωματικών φυτών. Σ' αυτό το ταξίδι πήγα με πλοίο από το Dar es Salaam (γιατί την πρώτη φορά, το 1971, είχα πάει με ένα υπερ-ελαφρό αεροπλανάκι). Ανέβηκα στο επάνω κατάστρωμα του ferry boat, για να έχω καλύτερη θέα. Εκεί βρισκόταν μονάχα μια νεαρή ντόπια κοπέλα. Ήταν πολύ μοντέρνα, με υπέροχο μακιγιάζ και φορούσε ωραία, ελαφρώς αποκαλυπτικά ρούχα. Μιλούσε συνέχεια στο κινητό της. Από τα πολλά χαμόγελα και την πονηρή έκφρασή της υπέθεσα ότι πιθανόν να έκλεινε κάποιο ερωτικό ραντεβού…

Λίγο πριν φθάσουμε στο νησί, άνοιξε τη μικρή αποσκευή της, έβγαλε μια ολόσωμη κατάμαυρη κελεμπία με κουκούλα, τη φόρεσε πάνω από τα ρούχα της και σε ελάχιστο χρόνο μεταμορφώθηκε πλήρως σε μια σεμνή μωαμεθανή! Αν υπήρχαν και άλλες γυναίκες κοντά μου θα έλεγα ότι έκανα λάθος και πως ήταν κάποια άλλη και απλά τις μπέρδεψα.

Παρόλο που πρόκειται για το ίδιο κράτος, δηλαδή την Τανζανία, η ηπειρωτική παλιά Ταγκανίκα (που έχει την επίδραση των μαύρων αφρικανών) είναι πολύ πιο φιλελεύθερη / ανεξίθρησκη από τη νησιωτική μουσουλμανική Ζανζιβάρη (την οποία επί αιώνες διοικούσαν σουλτάνοι). Φαίνεται, λοιπόν, ότι η κοπέλα, καθώς επέστρεφε στα πάτρια εδάφη της, ήταν αναγκασμένη να τηρήσει τους παραδοσιακούς κανόνες αμφίεσης, προς αποφυγή δυσάρεστων συνεπειών από το οικογενειακό της περιβάλλον.

Σημειώστε ότι τέτοια αμφίεση με ολοσχερή κάλυψη δεν είδα ούτε μια φορά στο Ιράν!

Η θέση των γυναικών

Οι γυναίκες στο Ιράν μπορούν ουσιαστικά να κάνουν κάθε εργασία. Όχι μόνο οδηγούν αυτοκίνητο, αλλά εργάζονται και ως "ταξιτζίνες" και γίνονται ακόμη και οδηγοί αγώνων σε ράλι, πράγματα αδιανόητα π.χ. για τη Σαουδική Αραβία, όπου δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να κάνουν ούτε καν ποδήλατο! Μπορούν λοιπόν να γίνουν καθηγήτριες πανεπιστημίου, δικηγορίνες, δικαστίνες κλπ. ακόμη και αγιατολάχ (δεν υπάρχει μόνο ένας αγιατολάχ στο Ιράν, όπως πιστεύει όλος ο κόσμος). Η μόνη θέση, που δεν επιτρέπεται να πάρουν στο Ιράν είναι να γίνουν πρόεδροι δικαστηρίου, ώστε να απαγγέλλουν τις ποινές που επιβάλλει το δικαστήριο. Η παραπληροφόρηση λοιπόν σε όλο της το μεγαλείο…

Υπενθυμίζω ότι στο Αφγανιστάν, ακόμη και μετά την εκδίωξη των Ταλιμπάν και την πολυετή παρουσία πανίσχυρης δυτικής στρατιωτικής δύναμης, η θέση των γυναικών είναι ακόμη και σήμερα πολύ κακή. Πρόσφατα, για παράδειγμα, ένας Αφγανός σκότωσε τη γυναίκα του επειδή πήγε στην αγορά χωρίς την άδεια του! Μέσα σε τρεις μήνες αναφέρθηκαν πάνω από 700 ανάλογες περιπτώσεις βίας και δολοφονήθηκαν τουλάχιστον 240 γυναίκες!

Στα πολύ προοδευτικά Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για να αποδειχθεί ο βιασμός μιας γυναίκας, πρέπει ή να το ομολογήσει ο ίδιος ο βιαστής ή να το επιβεβαιώσουν 4 άνδρες, δηλαδή ποτέ… Πρόσφατη περίπτωση είναι της νεαρής Νορβηγίδας που βιάστηκε και... τιμωρήθηκε γι' αυτό με φυλάκιση! Μετά από την κυριολεκτικά παγκόσμια κατακραυγή απελευθερώθηκε και απελάθηκε. Στο Πακιστάν ένα νεαρό ζευγάρι διαπιστώθηκε ότι χαϊδευόταν ερωτικά σε σαλόνι ξενοδοχείου και με τη μαρτυρία μιας κάμερας ασφαλείας καταδικάστηκε.

Στα πρώτα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 η κατάσταση ήταν πολύ πιο αυστηρή. Είχαν θεσπίσει δεκάλογο καλής συμπεριφοράς των γυναικών. Δεν επέτρεπαν γυναικείες φωνές τραγουδιστριών στο ραδιόφωνο. Ακόμη, δεν επιτρεπόταν να κοιτάζει μια γυναίκα έναν άνδρα κατάματα (μόνο προς τα κάτω, δηλαδή "χαμηλοβλεπούσα"). Αλλά όλα αυτά πολύ σύντομα ατόνησαν ή καταργήθηκαν τελείως.

Στη Σαουδική Αραβία η γυναίκα πρέπει να ζητήσει άδεια από τον άρρενα επιτηρητή της για να ταξιδέψει ή να πάει στο γιατρό ή να κάνει αίτηση στο Πανεπιστήμιο κλπ. Αυτά όμως σχεδόν κανείς δεν τα γνωρίζει.

Διαδηλώσεις κλπ.

Όπως προανέφερα, βρισκόμουν στο Ιράν κατά την περίοδο της μεγαλύτερης ισλαμικής έντασης. Και όμως, ενώ διοργανώθηκαν παντού (ακόμη και στην Αθήνα) πολλές και μάλιστα ορισμένες πολύ βίαιες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των μωαμεθανών εκείνες τις μέρες, στο Ιράν το μοναδικό που είδα ήταν να περιβάλλεται η Γαλλική Πρεσβεία της Τεχεράνης από κλοιό αστυνομικών, για προστασία. Τίποτε περισσότερο από αυτό. Καμιά φανατική αντίδραση.

Και κάτι παλιό, αλλά πολύ σημαντικό: Όταν, προ ετών, κυκλοφόρησαν τα πρώτα προσβλητικά σκίτσα για τον Μωάμεθ στην Δανία, το περίεργο ήταν ότι (όπως παρατήρησαν οι διεθνείς αναλυτές, αλλά όχι βέβαια και ο πολύς αδαής κόσμος) οι μεγαλύτερες αντιδράσεις έγιναν απροσδόκητα στις φιλοδυτικές μουσουλμανικές χώρες! Και αυτό εμβάλλει σε βαθύτερες σκέψεις...

Κατά τις πάρα πολλές επαφές που είχα με τους κατοίκους σε διάφορες πόλεις του Ιράν, κανείς, μα απολύτως κανείς, δεν με ρώτησε, ποτέ, έστω και από απλή περιέργεια:

«Εσύ, ένας μη Μουσουλμάνος, τι σκέπτεσαι γι' αυτά τα σκίτσα και τη δυσφημιστική ταινία;».

Με ρωτούσαν, αντιθέτως, τα εξής: από ποια χώρα προέρχομαι, αν περνάω καλά στο Ιράν, αν αντιμετωπίζω κάποιο πρόβλημα και τι γνώμη έχω για τη χώρα τους…

Πληθωρισμός

Μέσα σε ένα χρόνο, η υποτίμηση του νομίσματος του Ιράν ανήλθε σε 50% (κάτι ανάλογο με αυτή στη χώρα μας από τον Μαρκεζίνη ή αθροιστικά με τις αλλεπάλληλες υποτιμήσεις μετά την μεταπολίτευση).

Ένα από τα απίστευτα ψέματα που ελέχθη και που διαδίδεται είναι ότι ο πληθωρισμός στο Ιράν έχει φθάσει τα τραπεζογραμμάτια στα τρισεκατομμύρια, όπως στη Ζιμπάμπουε! Αυτό, όμως, δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα και την αλήθεια. Σας ενημερώνω ότι στην τραγική χώρα Ζιμπάμπουε όχι μόνο έφθασαν στα τρισεκατομμύρια, αλλά έκοψαν επανειλημμένως και τρία μέχρι εννιά μηδενικά από το νόμισμα τους! Στο τέλος, κατά το έτος 2009, υιοθέτησαν ως νόμισμα της χώρας το αμερικανικό δολάριο. Πολλά τέτοια πληθωριστικά νομίσματα της Ζιμπάμπουε διαθέτω στη συλλογή μου.

Και αν τυχόν κάποιος ακόμη πιστεύει αυτά τα απίθανα ψεύδη που κυκλοφορούν ευρέως στη Δύση, έχω ένα πολύ πειστικό επιχείρημα: Κατά την αναχώρηση των ξένων από τη χώρα στα αεροδρόμια ανταλλάσσουν όλα τα τοπικά "ριάλια" (Rial), που έχουν απομείνει στα χέρια των επισκεπτών, με σκληρά νομίσματα (ευρώ, δολάρια κλπ.) χωρίς καμιά συζήτηση και χωρίς καν να ζητήσουν το επίσημο χαρτί της αρχικής αλλαγής του ξένου νομίσματος σε ριάλ! Όποιος έχει ταξιδέψει σε χώρα με μεγάλο πληθωρισμό, μαύρη αγορά συναλλάγματος κ.λπ. γνωρίζει, ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει ποτέ και πουθενά...

Όμως, οι μυστικές υπηρεσίες ενός κράτους ή κάποιοι πανίσχυροι οικονομικοί παράγοντες - μεγαλοεπενδυτές - σπεκουλαδόροι μπορούν να διασπείρουν φήμες περί υποτίμησης κάποιου νομίσματος, να δημιουργήσουν φοβίες και φυγή κεφαλαίων και, τελικά, να επιτύχουν την υποτίμηση (που οι ίδιοι είχαν προαναγγείλει και επιδιώξει). Αν κάποιος αμφιβάλλει, υπάρχει το ιστορικό παράδειγμα του George Soros, που κατάφερε να κλονίσει το νόμισμα μιας σχεδόν υπερδύναμης, δηλαδή της Μεγάλης Βρετανίας, και να την υποχρεώσει σε ταπεινωτική απόσυρση από τον Μηχανισμό των Ευρωπαϊκών Ισοτιμιών (European Exchange Rate Mechanism EERM). Αυτό το γεγονός συνέβη την 16-9-1992 (που επονομάστηκε "Black Wednesday"), κερδίζοντας με την επίθεσή του αυτή σχεδόν 1 δις δολάρια!

Πολιτική

Είναι ίσως απίστευτο, αλλά όλοι εκείνοι με τους οποίους συνομίλησα μου δήλωσαν αβίαστα ότι είναι αντίθετοι με το καθεστώς των ayatollah. Μερικοί ήταν ήπιοι, άλλοι όμως πολύ οξείς. Μάλιστα, ένας ξεναγός ήταν απίστευτα μαχητικός, σε τέτοιο βαθμό που μου πέρασε από το μυαλό η ιδέα ότι είναι βαλτός, δηλαδή εγκάθετος του καθεστώτος, για να εκδηλωθώ κι εγώ. Κανένας απολύτως συνομιλητής μου δεν εκφράστηκε ευνοϊκά για τον παρανοϊκό πρόεδρό τους.

Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι το καθεστώς δεν έχει αντίστοιχα και πολλούς υποστηρικτές. Και πάνω από όλους είναι οι «Pasdaran», δηλαδή οι "Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης", αλλά και η διαβόητη παραστρατιωτική πολιτοφυλακή, που αποτελεί και την "αστυνομία ηθών". Αυτοί είναι οι σκληροί «Bassidj» ή «Basij». Γι' αυτούς φημολογείται ότι παίρνουν πολλές μεγάλες κρατικές δουλειές και συνεπώς έχουν τεράστια οικονομικά συμφέροντα, άρρηκτα συνδεδεμένα με το μισητό καθεστώς. Στο Ιράν υπάρχει μια ολόκληρη επιχειρηματική - οικονομική αυτοκρατορία του καθεστώτος, η οποία ονομάζεται Setad και ελέγχεται απολύτως από τον ayatollah Χομεϊνί.

Θα δώσω τώρα ένα δείγμα της απόλυτης εχθρικής τοποθέτησης του ξεναγού:

«Το θεοκρατικό καθεστώς των μουλάδων δημιούργησε όχι μόνο νέα μυστική αστυνομία αλλά ολόκληρο νέο πειθήνιο στρατό και εξόντωσε πολλές εκατοντάδες παλιούς αξιωματικούς!».

Για να τονίσω το θάρρος που χρειάζεται για να εκφράζεται κάποιος ανοιχτά προς έναν άγνωστο εναντίον ενός ανελεύθερου καθεστώτος, θα αναφέρω, προς σύγκριση, μια εμπειρία που είχα με έναν Έλληνα από τη Ρουμανία, ο οποίος είχε ταξιδέψει στην Ελλάδα την εποχή της παντοδυναμίας του τρομερού συντρόφου Τσαουσέσκου.

Σε μια αθηναϊκή ταβέρνα, ανάμεσα σε φίλους, φοβόταν να μιλήσει και κάθε τόσο έλεγχε τριγύρω, μήπως τυχόν τον ακούει κανένας σπιούνος ή μήπως υπάρχει κρυμμένο κάποιο μαγνητόφωνο κάτω από το τραπέζι, κ.λπ. Τέτοιος απίστευτος τρόμος!

Μια σημαντική αλλαγή πολιτικής που σημειώθηκε τελευταίως είναι η εξής: Ενώ άλλοτε υπήρχαν μεγάλες επιγραφές με μηνύματα του τύπου: «Δεν θα ησυχάσω αν δεν καταστραφεί το Ισραήλ», τώρα όλα αυτά έχουν αποσυρθεί. Επίσης, τις ΗΠΑ τις αποκαλούσαν «ο μεγάλος Σατανάς» και την άλλοτε Πρεσβεία των ΗΠΑ "άντρο των κατασκόπων". Όχι πλέον. Όλα αυτά ξεχάστηκαν... Ίσως, όμως, να μην πρόκειται για πραγματική αλλαγή στρατηγικής, αλλά να είναι απλός τακτικός ελιγμός ώστε να μην προκαλέσουν την περαιτέρω οργή και μήνη της διεθνούς κοινότητας εναντίον του Ιράν για το εν εξελίξει πυρηνικό πρόγραμμά του…

Λίγες μέρες μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα άκουσα τυχαία, στον ραδιοσταθμό "Σκάι", να μιλάει κάποιος, λέγοντας φοβερές ανακρίβειες για την κατάσταση στο Ιράν.

Αμέσως τηλεφώνησα, δίνοντας το όνομα και το τηλέφωνο μου και λέγοντας ότι αυτά που αναφέρετε δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

«Εγώ μόλις επέστρεψα από το Ιράν. Τηλεφωνήστε μου, για να σας περιγράψω την πραγματική κατάσταση».

Μετά από λίγα λεπτά ο κ. Πορτοσάλτε ανέφερε στο ραδιόφωνο (και αυτό είναι προς τιμήν του), ότι μας τηλεφώνησε ο κ. Κωνσταντακάτος, πως διαφωνεί με όσα είπαμε. Αλλά τίποτε παραπάνω από αυτό. Κανείς δεν μου τηλεφώνησε ποτέ, για να δώσω στοιχεία ή να πω τι είδα.

Το εμπάργκο (απαγόρευση εμπορίου κ.λπ.)

Από τα ΜΜΕ (σημείωση: το γράμμα Ε εκτός από Ενημέρωση μπορεί να σημαίνει Εξαπάτηση ή Εκμαυλισμό ή κάτι άλλο...) είχα πληροφορηθεί ότι, παρά την τεράστια παραγωγή πετρελαίου, στο Ιράν υπάρχει μεγάλη έλλειψη βενζίνης, επειδή δεν γίνονται καθόλου επενδύσεις για κατασκευή διυλιστηρίων. Δεν ξέρω αν σ' αυτό υπάρχει ίχνος αλήθειας, εγώ πάντως δεν είδα πουθενά την παραμικρή ουρά οχημάτων σε σταθμό βενζίνης. Είναι κι αυτό ένας μύθος. Το πολύτιμο υγρό στο Ιράν πάντως κόστιζε μόνο 0,2€ το λίτρο!

Ένα άλλο κολοσσιαίο ψέμα είναι ότι το αμερικανικό & ευρωπαϊκό εμπάργκο έχει δημιουργήσει τεράστιες ελλείψεις αγαθών. Και τώρα ιδού η πραγματικότητα: Είδα όλα τα τελευταία μοντέλα των προϊόντων δυτικής τεχνολογίας. Απολύτως πουθενά δεν είδα κάποια ουρά αναμονής. Πιθανόν οι τιμές να είναι ακριβότερες, λόγω της λαθραίας και όχι νόμιμης μεταφοράς τους, αλλά… μικρό το κακό.

Έχω και μια προσωπική επιβεβαίωση αυτής της εξήγησης που δίνω. Τελείως τυχαία είχα την εξής εμπειρία :

Προ καιρού είχα πάει για καταδύσεις στο κράτος του Ομάν και πιο συγκεκριμένα στη χερσόνησο του Musandam. H χερσόνησος αυτή είναι αποκομμένη από το υπόλοιπο Ομάν, γιατί παρεμβάλλονται ανάμεσά τους εδάφη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Το μεγάλο ενδιαφέρον είναι ότι η χερσόνησος προεξέχει πολύ προς την κατεύθυνση του Ιράν. Έτσι, δημιουργούνται εκεί τα περίφημα "στενά του Ορμούζ" (Hormuz), που στο στενότερο σημείο τους έχουν πλάτος μόνο 21 μίλια και από όπου περνούν τα τάνκερ, μεταφέροντας ένα μεγάλο ποσοστό των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής προς τη Δύση. Αυτά τα στενά απειλεί να κλείσει το Ιράν σε περίπτωση ισραηλινής επίθεσης, για να κόψει ακριβώς τη ροή του μαύρου χρυσού, αποκλείοντας την διέλευση των στόλων τάνκερ προς και από τον Περσικό Κόλπο.

Στην απέναντι ιρανική ακτή βρίσκεται το μεγάλο λιμάνι του Bandar Abbas, καθώς και το νησάκι του Hormuz. Εκεί λοιπόν έκανα καταδύσεις επί δυο εβδομάδες και κάθε μέρα έβλεπα πολλές δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, μικρά ταχύπλοα σκαφάκια, μήκους περίπου 4 ή 5 μέτρων, με μια εξωλέμβια μηχανή και με πλήρωμα μόνο ένα άτομο, να διασχίζουν ακατάπαυστα πίσω-μπρος τα στενά. Αυτό μου κίνησε την περιέργεια. Ρώτησα λοιπόν τους ντόπιους, τι είναι όλα αυτά. Μου απάντησαν με πολύ φυσικό ύφος:

«Μα κάνουν λαθρεμπόριο με το Ιράν, μας φέρνουν πρόβατα και κατσίκια για κρέας, αφού σε μας εδώ στην έρημο δεν φυτρώνει χορτάρι, και μεταφέρουν απέναντι όλα τα προϊόντα που είναι απαγορευμένα από το διεθνές εμπάργκο κατά του Ιράν!»

Τόσο απλό... Και βεβαίως δεν είναι εκεί τα μοναδικά σύνορα του Ιράν. Από τις πολλές όμορες χώρες η πιο σημαντική για εμπορικές σχέσεις είναι η γειτονική Τουρκία. Το εμπάργκο ασφαλώς τους δυσκολεύει και στις εξαγωγές πετρελαίου, αλλά πληροφορήθηκα ότι και σ' αυτό υπάρχει κάποιο αντίδοτο: είναι οι μεγάλες λαθραίες εξαγωγές του "μαύρου χρυσού", π. χ. μέσω Τουρκίας. Σημειώστε ακόμη ότι η χώρα έχει έκταση περίπου 12 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα και πληθυσμό άνω των 77 εκατομμυρίων.

Το πιο σημαντικό (και τραγικό, θα έλεγα) σ' αυτή την παραπληροφόρηση είναι το ότι οι πληροφορίες αυτές προέρχονταν από τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία, όπως Ρόιτερς, Ασοσιεϊτεντ κ.λπ.! Το λέω δε με βεβαιότητα, γιατί ακριβώς εκείνες τις ημέρες διάβασα στις εφημερίδες ανταπόκριση από το Ιράν με την υπογραφή αυτών των διεθνών πρακτορείων, που περιείχε απίθανες ανακρίβειες. Κατά τη γνώμη μου αυτό δεν οφειλόταν σε άγνοια, αλλά σε σκοπιμότητα. Τα συμπεράσματα δικά σας...

Ο λαός

Οι Ιρανοί είναι γενικώς ένας πολύ προηγμένος, μορφωμένος, καταρτισμένος, ικανός, φιλόξενος, ανοιχτόμυαλος, εξωστρεφής και ευγενής λαός, με παράδοση χιλιετιών. Χαρακτηρίζονται από μεγάλη εθνική υπερηφάνεια και τρομερή φιλοπατρία. Αυτό φάνηκε όταν τους επιτέθηκε ξαφνικά το Ιράκ του διαβόητου Σαντάμ Χουσεΐν, υπολογίζοντας ότι θα κάνει ένα πόλεμο-περίπατο. Βασιζόταν στο χάος και στη φοβερή αναστάτωση που επικρατούσε τότε στο Ιράν, μετά την Ισλαμική Επανάσταση και την αποστρατεία πάρα πολλών εκατοντάδων ικανών και πεπειραμένων αξιωματικών, μόνο και μόνο επειδή ήταν φιλικά προσκείμενοι προς τον Σάχη. Μερικοί πιστεύουν ότι υποκινήθηκε από τους Αμερικανούς, που ήθελαν να τιμωρήσουν έτσι το Ιράν, το οποίο τους είχε εξευτελίσει. Την εποχή εκείνη ο Σαντάμ Χουσείν ήταν στενός φίλος των ΗΠΑ. Οι Ιρανοί, όμως, πάλεψαν και τελικά απώθησαν τους επιτιθέμενους Ιρακινούς.

Αυτός ο πόλεμος έληξε το 1988. Αλλά ακόμη και σήμερα σε πολλές πόλεις υπάρχουν αναρτημένα τα έγχρωμα πορτραίτα των μαρτύρων ηρώων του πολέμου αυτού, επάνω στις κολώνες φωτισμού στο διαχωριστικό διάζωμα στη μέση των μεγάλων λεωφόρων! Συχνά τοποθετούν και λουλούδια στη μνήμη τους. Εμείς, αντιθέτως, δεν καταφέραμε ακόμα να θάψουμε κανονικά τα οστά των ηρώων του Αλβανικού Έπους του 1940!

Εγώ, ως ξένος, δεν αισθάνθηκα πουθενά ούτε φόβο αλλά ούτε και τη θρησκοληψία που επικρατεί στη γενέτειρα του Μωάμεθ, τη Σαουδική Αραβία.

Οι Ιρανοί είναι ένας λαός υψηλού επιπέδου και δεν τους ταιριάζει το καθεστώς των αγιατολάχ. Όμως αυτό, κατά τη γνώμη πολλών, είναι απόρροια των ξένων επεμβάσεων: ανατροπή του μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού Mossadeq το 1953 (πραξικόπημα με την κωδική ονομασία «Operation Ajax» = επιχείρηση Αίαντας) και η απόλυτη υποστήριξη στο μη δημοφιλές καθεστώς του Σάχη.

Μια συνήθειά τους είναι να κάνουν πολύ συχνά πικ-νικ. Όχι μόνο σε πάρκα, στη σκιά ή σε ειδυλλιακά μέρη, αλλά ακόμη και στον ήλιο, σε πλατείες ή επάνω στο τσιμέντο! Έτσι ξεδίνουν και διασκεδάζουν με ελάχιστο κόστος.

Σε μια περίπτωση τέτοιου πικ-νικ είχα μια πρωτοφανή εμπειρία: μια ομάδα 6 ή 7 νεαρών καθόταν επάνω σε ένα κιλίμι, ενώ εγώ, τελείως μόνος, φωτογράφιζα αμέριμνος κάποια αξιοθέατα. Μου έκαναν νόημα να πλησιάσω. Προβληματίστηκα λιγάκι, αλλά τελικά τους πλησίασα με πολλούς δισταγμούς. Τρόμαξα μέχρι να καταλάβω τι ήθελαν. Μου ζήτησαν, λοιπόν, να καθίσω πλάι τους και να φωτογραφηθώ μαζί τους. Κατόπιν χαμογελούσαν ικανοποιημένοι και ευχαριστημένοι. Με κέρασαν και μου ευχήθηκαν "καλή διαμονή". Παρόλο που ένα τέτοιο γεγονός δεν συμβαίνει συχνά, αποτελεί μια σαφή ένδειξη της νοοτροπίας αυτού του πολύ δυσφημισμένου λαού. Σημειώστε ότι κάτι παρόμοιο δεν μου έχει συμβεί στην πολυτάραχη ζωή μου, ποτέ και πουθενά στον κόσμο. Σε όλη τη Γη οι επισκέπτες επιδιώκουν να φωτογραφηθούν με τους εντόπιους και όχι το αντίθετο.

Με δυο λόγια, κατά τη γνώμη μου, ο λαός του Ιράν είναι ένας πολύ αξιόλογος, που ελάχιστη σχέση έχει με τους λοιπούς μωαμεθανούς. Του αξίζει μια πολύ καλύτερη τύχη από τη δικτατορία των ayatollah. Και κάτι ακόμη, πολύ σημαντικό: Ο πολιτισμός τους φαίνεται από την καθαριότητα, που επικρατεί σχεδόν παντού, από την ωραία ρυμοτομία των πόλεων (ακόμη και των πόλεων που υπάρχουν από αρχαιοτάτων χρόνων), από το πολύ πράσινο, δηλαδή τα ωραιότατα πάρκα, τις μεγάλες πλατείες και τις πυκνές δεντροστοιχίες.

Στο κράτος του Ιράν είναι ενσωματωμένοι πολλοί λαοί. Πέρσες και Μήδοι δεν είναι ο ίδιος λαός, όπως πιστεύουμε από τα σχολικά μας χρόνια. Θυμηθείτε, ότι τους "περσικούς" πολέμους εμείς τους λέμε και "Μηδικούς". Υπενθυμίζω και το γνωστό αρχαίο επίγραμμα του Σιμωνίδη του Κείου:

«Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν»

Όμως, οι Μήδοι είναι χωριστός λαός και κατοικούσαν κοντά στις ακτές της σημερινής Κασπίας. Σε διάφορες ανάγλυφες παραστάσεις σε αρχαία κτίσματα, ναούς κ.λπ. (ιδίως στην Περσέπολη) παριστάνονται πολλοί και διάφοροι υποτελείς ή γειτονικοί λαοί, μεταξύ τους και οι Μήδοι (ο καθένας με τη δική του αμφίεση), οι οποίοι προσφέρουν δώρα του τόπου τους στον πανίσχυρο Βασιλέα της Δυναστείας των Αχαιμενιδών κλπ. Έγινε μάλιστα και πόλεμος μεταξύ των δυο λαών. Ο Κύρος Β' ο Μέγας νίκησε τον ηγέτη των Μήδων Αστυάγη, το 550 π.Χ., κατέκτησε τη χώρα τους και τους υπέταξε. Στη συνέχεια, όμως, συμφιλίωσε τους δυο λαούς σε βαθμό που οι Πέρσες βασιλείς χρησιμοποιούσαν πλέον ως θερινή κατοικία τους το παλάτι των Μήδων, στην πρωτεύουσά τους, τα Εκβάτανα (σήμερα Χαμαντάν). Έτσι εξηγείται το ότι οι πρόγονοί μας τους θεωρούσαν ως ένα ενιαίο λαό. Αργότερα δε, το όνομα "Πέρσες" το πήραν από τους Έλληνες και όλοι οι άλλοι λαοί.

Ακριβώς, όμως, επειδή το περσικό κράτος συμπεριλαμβάνει πολλούς λαούς, ο Σάχης, πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1934, μετονόμασε την χώρα του από Περσία σε Ιράν.

Ένα ελάχιστο μέρος του πληθυσμού, περίπου 2%, πιστεύει σε άλλες θρησκείες πλην του Ισλάμ: Μπαχάι Πίστη, Χριστιανισμό, Ιουδαϊσμό, Ζωροαστρισμό (η αρχέγονη θρησκεία της Περσίας) κ.λπ. Ένα μάλιστα από τα αξιοθέατα της χώρας είναι οι αρχαίοι Ζωροαστρικοί ναοί, όπου άφηναν τους νεκρούς σε ταράτσες, για να φάνε τις σάρκες τους τα όρνια, σύμφωνα με την παράδοση της θρησκείας αυτής.

Κι ένα μικρό αξιοσημείωτο: Στο Ιράν όταν απαντούν στο τηλέφωνο συνήθως λένε «αλό».

Τα τεϊοποτεία

Το πιο δημοφιλές ρόφημα σε όλη τη χώρα είναι το τσάι. Όμως, το καθεστώς σκοπίμως δεν ανανεώνει τις άδειες λειτουργίας των τεϊοποτείων (που είναι κάτι σαν τα δικά μας καφενεία), όταν αυτές λήξουν. Υποστηρίζουν ότι έτσι προφυλάσσουν την υγεία των κατοίκων, επειδή οι θαμώνες καπνίζουν. Ο πιθανότερος, όμως, λόγος είναι ότι η συνάθροιση εκεί λειτουργεί σαν ανταλλαγή επαναστατικών ιδεών και ότι βοηθάει την αντικυβερνητική και την κοσμική (δηλαδή αντιθρησκευτική) προπαγάνδα. Δημιουργούνται εκεί αντικαθεστωτικοί πυρήνες άραγε;

Χάρη σε αρκετές μυστικές πληροφορίες από εντόπιους γνώστες, στην πόλη του Ισπαχάν, κατόρθωσα να βρω και να μπω σε ένα κρυφό τεϊοποτείο. Πέρασα πρώτα από μια στοά και μπήκα σε μια μεγάλη αυλή, η οποία είχε τριγύρω καταστήματα και πολλά παλαιοπωλεία. Σε μια άκρη, στο βάθος της αυλής, μισο-κρυμμένη πίσω από μια κάποια άλλη νόμιμη διαφημιστική πινακίδα, βρισκόταν η πολύ στενή είσοδος του κρυφού τεϊοποτείου. Εκεί μέσα επικρατούσε μια τελείως διαφορετική ατμόσφαιρα. Οι δύο αίθουσές του ήταν ασφυκτικά γεμάτες με ανθρώπους κάθε ηλικίας, αλλά κυρίως νέους και νέες. Δεν έδειξαν να ενοχλούνται από την παρουσία μου, ίσως γιατί με θεώρησαν αρκετά μελαχρινό (δηλαδή όχι ξένο), ίσως πάλι γιατί ήμουνα μαζί με έναν Πέρση. Ο καπνός πήγαινε σύννεφο ιδίως από ναργιλέδες, που κάπνιζαν αρειμανίως και πάρα πολλές νεαρές κοπέλες. Θα πρόσθετα ίσως και τη λέξη "αδιάντροπα", αψηφώντας τις θρησκευτικές εντολές. Η αμφίεση τους ήταν εμφανώς μη συμβατή με τις οδηγίες των μουλάδων.

Μια τέτοια κατάσταση νομίζω ότι θα ήταν αδιανόητη στη "φιλική και εγκεκριμένη από τους Αμερικανούς" Σαουδική Αραβία. Εκεί, ακόμη και τα διεθνή ξενοδοχεία έχουν αίθουσες εστιατορίου χωριστές για άνδρες και χωριστές για οικογένειες και γυναίκες (και βέβαια οι πισίνες έχουν τελείως άλλες ώρες λειτουργίας για τους μεν και για τις δε). Τη χώρα αυτή σχεδόν κανείς δυτικός επίσημος δεν την επικρίνει, ούτε λέει κουβέντα για τη φοβερή και τρομερή θρησκευτική αστυνομία της (έχω προσωπική εμπειρία). Είναι στο απυρόβλητο. Αυτό, για να δείτε το μέγεθος της υποκρισίας.

Σημειωτέον ότι για να πάω προ πολλών ετών στη Σαουδική Αραβία, όπου δεν δέχονταν τότε καθόλου ξένους επισκέπτες, κατέφυγα στην εξής μεθόδευση: Βρήκα ένα καλό φίλο από την Κύπρο, ο οποίος είχε επιχειρήσεις εκεί. Αυτός, λοιπόν, οργάνωσε την πρόσκλησή μου, δήθεν για επαγγελματικούς λόγους, ως "απαραίτητου μηχανικού" βεβαίως, και πήρε την έγκριση του Σαουδάραβα συνεταίρου του. Εκείνος εγγυήθηκε για μένα ως kafeel (έτσι ονομάζεται εκεί, δηλαδή ως sponsor) και με τον τρόπο αυτό προχωρήσαμε κατόπιν, μαζί με τον φίλο μου, στις απαραίτητες γραφειοκρατικές διαδικασίες για την απόκτηση της πολυπόθητης βίζας. Στην περιοχή της Τζέντα έκανα τότε πολλές περιπετειώδεις καταδύσεις, αλλά αυτές δεν τις διηγούμαι τώρα, γιατί ξεφεύγουν από το θέμα.

Λίγο αργότερα έμαθα το μυστικό της ανοχής στη λειτουργία του ημι-παράνομου τεϊοποτείου του Ισπαχάν: ανήκε στον γιο του Δημάρχου της περιοχής και βεβαίως δεν χρειαζόταν επίσημη άδεια....

Το δυστύχημα, όμως, είναι ότι μετά την απαγόρευσή τους τα τεϊοποτεία ένα-ένα κλείνουν και τα μη χρησιμοποιούμενα πλέον και μη συντηρούμενα κτίρια σιγά-σιγά ρημάζουν. Είναι κρίμα, γιατί πολλά από αυτά είναι αριστουργήματα της παραδοσιακής ισλαμικής αρχιτεκτονικής (κάποια π.χ. ήταν παλιά μεσαιωνικά "Καραβάν-Σεράι", δηλαδή τυπικά μουσουλμανικά χάνια για τους ταξιδιώτες). Το μόνο παρήγορο είναι ότι τουλάχιστον σε άλλες χώρες διατηρούνται υπέροχα τεϊοποτεία με οντάδες, πολύ παλιά παραδοσιακά σκεύη, χαλιά και κιλίμια κλπ. και με όλη την κλασική ιεροτελεστία σερβιρίσματος, που συνοδεύεται και από διαφόρων ειδών γλυκά, όπως τα παλιά χρόνια. Ένα τέτοιο απίθανο κτίσμα σε πλήρη λειτουργία είχα την τύχη να απολαύσω πρόσφατα στο Μπακού του Αϊζερμπαϊτζάν. Και για να δείτε για ακόμη μια φορά τις αναμείξεις των φυλών, στο τεϊοποτείο αυτό οι ιδιοκτήτες μιλούσαν μεταξύ τους ρωσικά, όπως άλλωστε και πάρα πολλοί άλλοι κάτοικοι στην πόλη.

Η νεολαία

Οι κάτοικοι του Ιράν συνεχίζουν να ζουν, να διασκεδάζουν και να φλερτάρουν, έστω και κάτω από τη σιδερένια πυγμή των αρτηριοσκληρωτικών αγιατολλάχ.

Επειδή περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας έχει ηλικία κάτω των 20 ετών, προβλέπω ότι θα υπάρξουν δυναμικές εξελίξεις. Γιατί οι νέοι, χάρη στη νέα, πάσης φύσεως τεχνολογία (Ίντερνετ, κοινωνικές δικτυώσεις, δορυφορική τηλεόραση, κινητά, κ.λπ.) είναι απολύτως ενήμεροι για το πώς ζει ο υπόλοιπος κόσμος και δεν είναι διατεθειμένοι να συμμορφωθούν στις εντολές και τους φετφάδες των αγιατολάχ. Αυτή τη φορά η πρόβλεψή μου είναι ότι η νεολαία θα πρωτοστατήσει και θα γίνει λαοθάλασσα που θα πνίξει τους φανατικούς ισλαμιστές. Φοβάμαι ότι ενδεχομένως θα χυθεί πολύ αίμα, αν αυτοί αντιδράσουν. Αναλογισθείτε ότι τα σημερινά παιδιά των 12 ή 13 χρονών σε λίγα χρόνια θα μπορούν να χειρίζονται καλάσνικωφ.

Πολλά θα κριθούν κατά τις προσεχείς εκλογές (εντός των ημερών). Από αυτές έχει αποκλειστεί, με ιδιόρρυθμα "δημοκρατικό" τρόπο, η συμμετοχή διαφόρων υποψηφίων, όπως ο φωτισμένος μεταρρυθμιστής πρώην πρόεδρος Ακμπάρ Χασεμί Ραφσατζανί, αλλά και ο φανατικός Εσφσαντιάρ Μασαϊ, ομοϊδεάτης τού υπερσυντηρητικού απερχόμενου προέδρου Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ!

Αν σ' αυτές εκλεγεί κάποιος μετριοπαθής, η εξέλιξη θα είναι ομαλή. Αν όμως εκλεγεί κάποιος πολύ φανατικός, τότε στο μέλλον η κατάσταση θα οδηγηθεί σε ακραίες αναμετρήσεις, ίσως ακόμη και σε επανάσταση.

Απίστευτες ιδιορρυθμίες

• Στις εξώθυρες των σπιτιών από πολύ παλιά υπάρχουν δύο διαφορετικού είδους μεταλλικά ρόπτρα αντί για τα σύγχρονα κουδούνια: το ένα το χρησιμοποιούν οι γυναίκες, ενώ το άλλο μόνο οι άνδρες! Έχουν δε διαφορετικό ήχο και σχήμα το κάθε ένα. Έτσι ειδοποιείται ο ένοικος για το φύλο του επισκέπτη που περιμένει έξω από την πόρτα, ώστε να τον υποδεχθεί ένας ομόφυλός του! Το σχήμα του γυναικείου ρόπτρου είναι περίπου κυκλικό, ενώ του ανδρικού μοιάζει με μικρό ραβδί. Είναι προφανής η σεξουαλική σημειολογία, η οποία παραπέμπει στα αντίστοιχα γεννητικά όργανα. Αυτή είναι μια παμπάλαια παραδοσιακή συνήθεια της χώρας (πολύ πριν από την ισλαμική επανάσταση).

• Στα καταστήματα που πουλάνε σέξι γυναικεία εσώρουχα ή πολύ τολμηρά ρούχα παρουσιάζουν τα προϊόντα που προορίζονται μόνο για μέσα στο σπίτι, τοποθετώντας τα σε κούκλες-μανεκέν, στις βιτρίνες τους. Συγχρόνως όμως, οι κούκλες αυτές φορούν στο κεφάλι τους την ισλαμική μαντήλα, ικανοποιώντας έτσι και το "γράμμα των νόμων"! Πολύ αστείο και αντιφατικό το θέαμα…

• Στις διάφορες πόλεις του Ιράν, συνήθως σε πλατείες, υπάρχουν πρόχειρα ομοιώματα της ιερής kaaba της Μέκκας, δηλαδή μεγάλοι κύβοι καλυμμένοι από μαύρο πανί με πελώριες θρησκευτικές επιγραφές. Εκεί προσεύχονται οι πιστοί, προετοιμαζόμενοι για το ιερό προσκύνημα hajj στη Μέκκα. Όταν οι πιστοί προσκυνούν, ακουμπάνε το κεφάλι τους στο έδαφος σε ένδειξη βαθιάς υποταγής. Για να μην έρχεται όμως το μέτωπό τους κατ' ευθείαν σε επαφή με το δάπεδο ή με το έδαφος, χρησιμοποιούν ως ενδιάμεσο ένα μικρό αντικείμενο από κεραμικό υλικό σαν μικροσκοπικό πλακάκι. Αυτό ονομάζεται «mohr» (προφέρεται: μοχρ), έχει διάφορα σχήματα (κυκλικό, πολυγωνικό κ.λπ.) και είναι συχνά διακοσμημένο με παραστάσεις ή έχει γραμμένα επάνω του μικρά κείμενα (πιθανολογώ θρησκευτικά ρητά). Αυτό συνήθως αφήνεται από τους πιστούς στο τζαμί, όταν φεύγουν, για να το χρησιμοποιήσουν και οι επόμενοι προσκυνητές.

Αξιοθέατα

Το Ιράν έχει πάρα πολλά και ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα αξιοθέατα, αρχαία και ισλαμικά. Δεν θα ασχοληθώ με αυτά, γιατί μπορείτε εύκολα να τα βρείτε σε βιβλία. Θα περιγράψω όμως τρία άλλα, που είναι ελάχιστα έως καθόλου γνωστά και που είναι μοναδικά στον κόσμο.

Οι Θησαυροί του Στέμματος

Το πρώτο είναι οι πρώην Θησαυροί του Στέμματος, που σήμερα βρίσκονται στο Εθνικό Μουσείο Κοσμημάτων, μέσα στα θωρακισμένα υπόγεια της κεντρικής Εθνικής Τράπεζας Bank Melli, στην Τεχεράνη. Το μουσείο αυτό ανοίγει μόνο 4 μέρες την εβδομάδα, για δυόμιση ώρες κάθε φορά. Ο επισκέπτης χρειάζεται ειδική άδεια, που δίνεται μόνο κατόπιν αίτησης, η οποία πρέπει να έχει υποβληθεί πολλές μέρες προηγουμένως, ενώ οι έλεγχοι ασφαλείας είναι κυριολεκτικά δρακόντειοι.

Τα υπερ-πολύτιμα εκθέματα κυριολεκτικά σε ζαλίζουν. Χάνεις την αίσθηση της πραγματικότητας. Τα διάφορα στέμματα, τιάρες, σκήπτρα, ξίφη, κοσμήματα, θρόνοι κ.λπ. συσσωρεύτηκαν επί αιώνες από τους ηγεμόνες της χώρας, κυρίως ως λάφυρα και λεία από τις νικηφόρες πολεμικές εκστρατείες εναντίον των γειτονικών λαών.

Θα αναφέρω μόνο δύο από τα χιλιάδες εκθέματα αμύθητης αξίας, που είδα:

Το Darya - i - nur (= "Θάλασσα φωτός"), το οποίο είναι το μεγαλύτερο ροζ διαμάντι στη Γη, έχει βάρος 182 καρατιών και αποτελεί λεία από την Ινδία, και ο "Θρόνος του Παγωνιού". Αυτός ο μεγαλοπρεπέστατος θρόνος κατασκευάστηκε κατ' εντολή του Fath Ali Shah κατά το 1798. Είναι καλυμμένος από φύλλα χρυσού και έναν "ωκεανό" από ογκώδεις πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Ο συνολικός αριθμός τους υπερβαίνει τις 51.000 και το ολικό τους βάρος ανέρχεται σε 18.200 καράτια. Το ύφασμα του θρόνου καταλήγει σε 80 φούντες, που κάθε μια απαρτίζεται από πάμπολλες κλωστές, με περασμένα σ' όλο το μήκος τους πολλές εκατοντάδες μικροσκοπικά λευκά μαργαριταράκια. Ίσως συνολικά το πλήθος τους, να ανέρχονται σε εκατομμύρια! Πιστεύω ότι και ο πιο προικισμένος λογοτέχνης αδυνατεί να περιγράψει αυτό το μοναδικό θέαμα. Όχι μόνο τα λόγια, αλλά ακόμη και οι λεπτομερέστερες φωτογραφίες (που δεν υπάρχουν βεβαίως) είναι απολύτως αδύνατο να περιγράψουν ή να απεικονίσουν τη μυθική πραγματικότητα και τα απίστευτα πετράδια-κοτρώνια σε όλα τα χρώματα της ίριδας!

Για να τονίσω αυτό που είναι αδύνατο να περιγραφεί με λόγια, θα καταφύγω σε έμμεσους τρόπους και στοιχεία:

1. Το νόμισμα της χώρας έχει ως κύριο αντίκρισμα τους θησαυρούς αυτούς, όπως άλλες χώρες έχουν πλάκες χρυσού.

2. Λίγα χρόνια μετά από την πρώτη μου επίσκεψη στο μουσείο αυτό, είδα στο Λονδίνο τα κοσμήματα του στέμματος της Μεγάλης Βρετανίας. Η εντύπωση που μου έκαναν ήταν ότι έβλεπα κάτι παρόμοιο με τις ψεύτικες χάντρες, που.... χάριζαν άλλοτε οι Ευρωπαίοι στους μαύρους, για να τους αρπάξουν ό,τι πολύτιμο είχαν! Βεβαίως τα βρετανικά κοσμήματα και γνήσια ήταν και καλόγουστα και με ωραία σχεδίαση, αλλά μόνο χρησιμοποιώντας αυτήν την υπερβολή μπορώ να περιγράψω τη φοβερή διαφορά.

Ιστορική σημείωση

Κατά την πρώτη μου επίσκεψη στο «Μουσείο των Κοσμημάτων του Στέμματος», μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση το βαρύτιμο περιδέραιο που είχε χαρίσει στην αυτοκράτειρα Soraya ο Ιωσήφ Στάλιν, ως γαμήλιο δώρο. Υπενθυμίζω τις ημερομηνίες: Ο γάμος έγινε το 1951. Ο Στάλιν πέθανε την 1-3-1953. Την 21 Μαρτίου 1958 ο Σάχης, κλαίγοντας, ανήγγειλε το διαζύγιο του από την Soraya, επειδή εκείνη δεν μπορούσε να του δώσει διάδοχο. Εγώ επισκέφθηκα το μουσείο τον Ιούλιο του 1966. Μου έκανε τότε φοβερή εντύπωση, ότι το δώρο του Στάλιν προς την Σοράγια, μαζί με διάφορα άλλα, βρισκόταν ακόμη εκεί, πολλά χρόνια μετά την αναχώρηση της από τη χώρα.

Αργότερα, τις επόμενες δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των ταραχών εναντίον του Σάχη, κατά την ισλαμική επανάσταση και την αναταραχή, και κατόπιν κατά τον οκτάχρονο πόλεμο εναντίον του Ιράκ είχα πάντα την μεγάλη απορία τι να απέγιναν αυτά τα φανταστικά κοσμήματα που είχα τόσο θαυμάσει όταν τα είδα. Η απάντηση μου δόθηκε στο τελευταίο ταξίδι μου: Τα κοσμήματα δεν λεηλατήθηκαν, είναι πάντα στη θέση τους. Όμως, υπάρχει και μια σκοτεινή σημαντική λεπτομέρεια: Όταν αναζήτησα το περίφημο περιδέραιο του Στάλιν, δεν το βρήκα! Και όταν ρώτησα σχετικά τους αρμόδιους φύλακες, αυτοί με αγριοκοίταξαν. Τότε έκοψα αμέσως τις ενοχλητικές ερωτήσεις, γιατί ήθελα να βγω σώος από τα σκοτεινά θωρακισμένα υπόγεια. Και με τους ayatollah δεν παίζει κανείς, ιδίως ένας ξένος.

Όπως ίσως διαπιστώνετε, είμαι αρκετά τολμηρός, ώστε να πηγαίνω παντού, αλλά παράλληλα όχι παράτολμος, ώστε να μπορώ να επιστρέφω. Και αυτό έχει συμβεί πάμπολλες φορές και όχι μόνο σε ταξίδια...

Σημειώστε ακόμη ότι η πρώτη γυναίκα του Σάχη (το 1939) ήταν η πριγκίπισσα Fawzia Fuad, κόρη του Βασιλέως της Αιγύπτου Fuad και αδελφή του Φαρούκ.

Υakhchal - Ice House / Tower («Σπίτι / πύργος των Πάγων»)

Ο πύργος που επισκέφθηκα βρίσκεται κοντά στην πόλη Yadz, σε υψόμετρο 1200 μέτρων. Υπάρχουν, όμως, αρκετοί και σε άλλα σημεία. Τα κτίσματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακά επί πάμπολλα χρόνια για τη δημιουργία και τη διατήρηση του πάγου. Χρησίμευαν ως αποθήκες πάγου για τα καυτά καλοκαίρια. Ένας τέτοιος πύργος έχει ύψος περίπου διώροφου κτιρίου. Αποτελείται από μια μεγάλη στρογγυλή, θολωτή αίθουσα, που ξεκινάει βαθιά μέσα από το έδαφος και καθώς ανεβαίνει σιγά-σιγά στενεύει, δηλαδή έχει περίπου σχήμα ενός άμβυκα αποστακτήριου. Οι τοίχοι της είναι από ψημένα τούβλα και έχουν μεγάλο πάχος, για να εξασφαλίζουν ικανοποιητική μόνωση. Έχει μια μοναδική πόρτα εισόδου, για να μην μπαίνει πολλή ζέστη. Παλαιότερα, υπήρχε πλάι στον πύργο, προς τον νότο, ένας μακρύς και πολύ ψηλός τοίχος από τούβλα, ο οποίος σκίαζε το κτίριο από τις ηλιακές ακτίνες, ώστε αυτό να διατηρείται πιο δροσερό το καλοκαίρι.

Εξωτερικά, κατά μήκος των τοίχων του Υakhchal, υπήρχαν ρηχές λεκάνες, τις οποίες γέμιζαν τον χειμώνα με νερό, σε ύψος 15 έως 25 εκατοστών. Κατά τις κρύες νύχτες του χειμώνα σχηματιζόταν στην επιφάνειά τους παχύ στρώμα πάγου. Αυτό το έσπαζαν και τα κομμάτια τα τοποθετούσαν μέσα στον πύργο των πάγων, όπου τα εναποθήκευαν για να τα χρησιμοποιήσουν κατά το καλοκαίρι για ψύξη. Ανάμεσα στα στρώματα του πάγου έβαζαν και στρώματα από ψάθα ως μονωτικό υλικό.

Οι πύργοι των πάγων ήταν σε χρήση μέχρι πριν από 60 χρόνια. Η εξέλιξη, όμως, της τεχνολογίας της ψύξης τους αχρήστευσε. Μαζί με τους "Πύργους του Ανέμου", που διοχέτευαν με πολύ έξυπνο αλλά απλό τρόπο και χωρίς καθόλου μηχανήματα τη ροή του αέρα μέσα στα κτίρια για δροσιά, αποτελούν βασικά στοιχεία της παραδοσιακής ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Πύργους Ανέμου μπορεί να δει κανείς ακόμη και σήμερα σε αρκετές χώρες, όπως στο Dubai ή στην Ινδία κ.α.

Ένα άλλο τεχνολογικό θαύμα, που επινόησαν οι Πέρσες ήδη αιώνες προ Χριστού, είναι το Qanat. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό σύστημα ύδρευσης με στέρνες, πηγάδια, υπόγεια κανάλια, σημεία απομάστευσης / αποστράγγισης υδάτων και γενικώς τεχνικής συγκέντρωσης, εναποθήκευσης, μεταφοράς, διαχείρισης και διανομής αυτού του πολύτιμου για την επιβίωση υγρού. Με διάφορα ονόματα έχει διαδοθεί στην Ασία και στη βόρεια Αφρική, ακόμη και στην Ισπανία.

Η ιερή πόλη Qom

Η πόλη Qom βρίσκεται 154 χλμ. νοτιοδυτικά της Τεχεράνης. Μαζί με την Mashhad είναι οι δυο πιο ιερές πόλεις του Ιράν. Είναι θρησκευτικό κέντρο από πολλούς αιώνες. Εδώ μαθήτευσε και ο πασίγνωστος ayatollah Χομεϊνί. Λόγω της ύψιστης σημασίας της για τους σιίτες, εφαρμόζονται ειδικά μέτρα ασφαλείας, υποθέτω επειδή φοβούνται επίθεση από φανατικούς σουνίτες και όπως είναι γνωστό τα δυο ρεύματα του Ισλάμ έχουν μεταξύ τους προαιώνια έχθρα και άσβεστο μίσος. Δεν επιτρέπουν την είσοδο οχημάτων γενικώς, ίσως επειδή φοβούνται τα αυτοκίνητα-βόμβες, δηλαδή φορτωμένα με εκρηκτικά. Όλα, ανεξαιρέτως, τα οχήματα των επισκεπτών παρκάρουν στην είσοδο της πόλης. Από εκεί τους παραλαμβάνουν λεωφορεία που κινούνται συνεχώς μεταξύ πάρκινγκ και κέντρου της πόλης και τους μεταφέρουν δωρεάν. Μέσα στα λεωφορεία όλοι οι άνδρες κάθονται στο εμπρός μέρος, ενώ οι γυναίκες πίσω! Μη σπεύσετε, όμως, να επισημάνετε αυτή τη διάκριση μεταξύ των δυο φύλων χαιρέκακα, γιατί θα σας θυμίσω ότι μέχρι πρόσφατα στις ελληνικές εκκλησίες οι άνδρες εκκλησιάζονταν στο δεξί μέρος, ενώ οι γυναίκες στο αριστερό. (Στην Κωνσταντινούπολη είδα στο παλιό νεκροταφείο Kavagi Anadolu να είναι θαμμένοι χωριστά οι άνδρες και χωριστά οι γυναίκες. Φαίνεται ότι είχαν ανακαλύψει τρόπο να κάνουν σεξ μετά θάνατον!)

Στην πόλη υπάρχουν απίστευτα εντυπωσιακά και μεγαλοπρεπή τεμένη, τα οποία για να τα επισκεφθούμε εμείς οι "άπιστοι" απαιτείται ειδική άδεια και η διαδικασία αυτή συνεπάγεται πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Βεβαίως, οι γυναίκες για την επίσκεψη πρέπει να καλύψουν το σώμα τους με κελεμπία, που φοριέται επάνω από τα ρούχα τους. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης αναμονής, εγώ άρχισα να φωτογραφίζω, ιδίως τους -διαφόρων ειδών- μουσουλμάνους ιερωμένους, οι οποίοι φορούσαν πολύ περίεργες και ασυνήθιστες ενδυμασίες. Κάποια στιγμή με πλησίασε ένας τύπος με πολιτικά, ο οποίος μου δήλωσε ότι είναι αστυνομικός. Με ρώτησε τι φωτογραφίες παίρνω και του απάντησα ότι μου αρέσουν οι διάφορες ιερατικές στολές. Τότε εκείνος μου επισήμανε ότι εκεί δίπλα βρίσκεται το κτίριο της Αστυνομίας και απαγορεύεται αυστηρά η λήψη φωτογραφιών.

Μου ζήτησε να τον ακολουθήσω στο αστυνομικό τμήμα, χωρίς να μου πει ότι με συλλαμβάνει για την παράβασή μου. Ήμουν αρκετά ψύχραιμος, γιατί αυτή ήταν η τέταρτη φορά που έμπλεκα στα γρανάζια των αστυνομικών ή στρατιωτικών Αρχών μιας ξένης και μάλιστα μη δημοκρατικής χώρας, κι έτσι είχα ήδη αποκτήσει μια κάποια "ανοσία". Με οδήγησε στον επικεφαλής αστυνομικό, ο οποίος συνέχισε την ανάκρισή μου. Δικαιολογήθηκα ότι αγνοούσα πως εκεί δίπλα είναι το αστυνομικό τμήμα. Μου ζήτησε να ανοίξω την μηχανή μου. Κάθε φωτογραφία που είχε έστω και στην άκρη της, τμήμα του αστυνομικού σταθμού με διέταξε επιτακτικά να τη σβήσω με την εντολή: "erase"! Όταν βεβαιώθηκε ότι όλες οι επίμαχες φωτογραφίες είχαν διαγραφεί από τη μνήμη, με άφησε τελικά να φύγω. Πάντως, οφείλω να πω ότι για αξιωματικός της αστυνομίας ήταν, μάλλον, ευγενής.

Στη συνέχεια, η κανονική διαδικασία για τους "άπιστους" επισκέπτες προβλέπει μια μικρή διάλεξη πολιτικο-θρησκευτικού περιεχομένου, με συγκαλυμμένη προπαγάνδα (πολύ πιο ήπια όμως από την απροκάλυπτη το "πάλαι ποτέ" κομμουνιστική προπαγάνδα στην Κίνα του Μάο). Η πρώτη και πολύ βασική ερώτηση μετά από τη διάλεξη του ινστρούχτορα ήταν «Γιατί ήρθατε εδώ;» Τότε ο επισκέπτης πρέπει να βρει μια απάντηση, που να φαίνεται αληθοφανής αλλά και συγχρόνως να μην τους προσβάλλει. Γιατί βέβαια με το παραμικρό μπορεί να μην σου επιτρέψουν την είσοδο. Τελικά, περιηγήθηκα επί σχεδόν δύο ώρες στο υπέροχο συγκρότημα των ισλαμικών κτιρίων. Πραγματικά άξιζε τον κόπο, την ταλαιπωρία και τις όποιες ταπεινωτικές για μένα συμπεριφορές των διαφόρων μουλάδων! Στο κάτω-κάτω της γραφής δεν ζήτησαν εκείνοι την επίσκεψή μου εκεί.

Σημείωση:

Αν τυχόν σας τρώει η περιέργεια να μάθετε ποιες ήταν οι άλλες 3 φορές που είχα μπλεξίματα με τις αστυνομικές Αρχές, αναφέρω πολύ σύντομα τις περιπτώσεις, χωρίς όμως καμιά λεπτομέρεια:

• Τον Μάιο του 1970 στην Τουρκία, γιατί είχα εισέλθει στη χώρα χωρίς την απαραίτητη τότε βίζα (με έκλεισαν σε κρατητήριο, αλλά ήταν πολύ ευγενείς).

• Τον Φεβρουάριο του 1971 στην Ουγκάντα, γιατί φωτογράφιζα το ανάκτορο του περιβόητου ημίτρελου Ίντι Αμίν Νταντά (που θρυλείται ότι έτρωγε και υπουργούς του ακόμα).

• Τον Οκτώβριο του 1988 στην Ναϊρόμπι της Κένυα την εποχή του δικτάτορα Arap Moi και πάλι για "ανάρμοστη" φωτογραφική δραστηριότητα. Για να πάρετε μια κάποια γεύση τού καθεστώτος που επικρατούσε τότε εκεί, σας ενημερώνω ότι όποτε ταξίδευε αυτός ο περιβόητος δικτάτορας όλοι όσοι βρίσκονταν στον δρόμο από όπου περνούσε έπρεπε να κατεβούν από κάθε αυτοκίνητο και μαζί με τους πεζούς να χαιρετούν όρθιοι σε στάση "προσοχής" στο διάβα του "μεγάλου αρχηγού", τελείως ακίνητοι μέχρι να περάσει η … "Εξοχότητά" του και όλη η συνοδεία του!

Στοιχεία Αρχιτεκτονικής

Και λίγα ακόμη αξιοσημείωτα (και στους πολλούς δε άγνωστα) στοιχεία για τα μνημεία:

1. Τα υπέροχα ισλαμικά τεμένη, που φέρουν ολοσχερή επικάλυψη με έγχρωμα, πορσελάνινα ψηφιδωτά, δεν αποτελούνται από μικρές ψηφίδες, αλλά, για επιτάχυνση της κατασκευής, από μεγαλύτερα πλακάκια που έχουν ζωγραφισμένες έγχρωμες ψηφίδες. Για τις επισκευές των μνημείων, οι πλάκες αυτές κατασκευάζονται στο έδαφος και κατόπιν ανυψώνονται, με τη βοήθεια σκαλωσιάς, για να τοποθετηθούν ψηλά στη στέγη ή στους τοίχους.

2. Οι θόλοι των πανύψηλων τζαμιών κ.λπ. είναι συνήθως διπλοί: ο εξωτερικός πολύ ψηλά για αισθητικούς λόγους, ενώ ο εσωτερικός πολύ χαμηλότερα για καλύτερη στήριξη / αντοχή και για να μη δημιουργείται στην οροφή του κτιρίου σκοτεινό χάος.

3. Οι μιναρέδες χρησιμοποιούνταν επί αιώνες από τους μουεζίνηδες, για να καλούν τους πιστούς να προσευχηθούν, μέχρι που ανακαλύφθηκε μοντέρνα τεχνολογία με τα μεγάφωνα, τους ενισχυτές κλπ. Όμως, το πάρα πολύ μεγάλο ύψος τους εξηγείται από την πανάρχαιη χρήση τους: εκεί πάνω άναβαν φωτιές, για να βοηθούν τον προσανατολισμό των καραβανιών προς την μακρινή πόλη ή όαση. Τα καραβάνια ταξίδευαν στις ερήμους κυρίως τη νύχτα, ώστε να αποφεύγουν τις πυρωμένες ακτίνες του ήλιου και τη φοβερή ζέστη της ημέρας.

4. Οι πύργοι περιστεριών έχουν σχήμα ανάμεσα σε κώνο και κύλινδρο. Είναι πελώριοι και χωρούν μέχρι 14.000 περιστέρια (για το κρέας τους, αλλά και ως λίπασμα στη γεωργία). Εσωτερικά ανεβαίνει κανείς από στριφογυριστή σκάλα και έχουν ορόφους. Τα κτίσματα αυτά μοιάζουν με πελώριους φάρους. Υπήρχαν άλλοτε περίπου 3.000 πύργοι. Τώρα πια τα περιστέρια και οι πύργοι έχουν λιγοστέψει πολύ.

5. Υπάρχουν στο Ιράν χριστιανικές εκκλησίες! Στο Ισπαχάν, στην αρμενική εκκλησία, εκτός από τις πολυάριθμες θρησκευτικές τοιχογραφίες, εντυπωσιάστηκα και στο μουσείο της από το εξής έκθεμα: Μια μεγάλη φράση γραμμένη επάνω σε μια πολύ λεπτή τρίχα! Φυσικά διαβάζεται μόνο με μικροσκόπιο.

6. Mashrabiya: Είναι ένα βασικό στοιχείο της ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για ένα σκεπαστό μπαλκόνι, που προεξέχει του κτίσματος και είναι κλεισμένο ολόγυρα από πετάσματα ή κλοστρά, έτσι ώστε να επιτρέπει μεν την είσοδο στο φως της ημέρας, καθώς και τη θέα, αλλά χωρίς να φαίνεται το εσωτερικό του κτιρίου. Πλησιάζει προς το ελληνικό (ή σωστότερα τουρκικό - περσικό) "σαχνισί".

7. Moushrabieh: Είναι λέξη συγγενής και σημαίνει διάτρητο παραβάν ως εσωτερικό διαχωριστικό χώρων, από ξύλο συνήθως, που έχει ανοίγματα ώστε να περνάει εν μέρει το φως ή κλοστρά, συνήθως από δομικά υλικά, που καλύπτει εξωτερικά ένα παράθυρο προς μερικό περιορισμό του φωτισμού, αλλά και για προστασία από αδιάκριτα βλέμματα.

Λυπάμαι που ενδεχομένως με τα γραφόμενά μου θα στενοχωρήσω κάποιους στενούς φίλους μου που έχουν σαφώς προκατειλημμένες ιδέες, λόγω μονομερούς πληροφόρησης. Πιστεύω, όμως, ότι η πολύπλευρη ενημέρωση και η αντικειμενική θεώρηση των καταστάσεων είναι μάλλον ωφέλιμη για όλους. Και, εν πάση περιπτώσει, όπως λέει ο σοφός Αριστοτέλης:

«Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δε η αλήθεια…».

Ελπίζω να μη με θεωρήσουν υπερβολικά αιρετικό. Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο δεν θέλησα να προχωρήσω τις σκέψεις και τα συμπεράσματά μου ακόμη περισσότερο.

Θεωρώ ότι είναι φυσικό και εύλογο κάποιος "νορμάλ" άνθρωπος να δυσκολεύεται να πιστέψει αυτά που γράφω. Ίσως μερικοί να νομίζουν ότι γράφω υπερβολές και αποκυήματα της φαντασίας μου. Τους προκαταλαμβάνω απαντώντας ότι το ίδιο κείμενο το στέλνω σε πολλούς φίλους με διάφορες επιστημονικές και επαγγελματικές ειδικότητες και ιδιότητες (διπλωμάτες, οικονομολόγους κ.λπ.), αλλά και σε τολμηρούς ταξιδευτές-φανατικούς globetrotters, που είναι σε θέση να ελέγξουν αρκετά απ' όσα γράφω.

Αισθάνομαι ότι κάποιοι ίσως να μειδίασαν υπεροπτικά, διαβάζοντας τα γραφόμενά μου για το "Σύνδρομο του Σάχη" και την αναφορά μου ότι ενίοτε ισχύει και στη σημερινή πραγματικότητα για κάποιους ισχυρούς, ακόμη και σε δημοκρατικά καθεστώτα. Για να μη θεωρηθεί η άποψή μου ως απίθανη υπερβολή, θα αναφέρω συγκεκριμένα συμβάντα:

Κάποια πασίγνωστη ελληνική προσωπικότητα (σκοπίμως χρησιμοποιώ τον όρο αυτό, για να μην αποκαλύψω όχι μόνο το όνομα αλλά ούτε καν το φύλο) είπε σε κάποια ομήγυρη το εξής:

«Μέσα από την Bangkok περνάει ο ποταμός Mekong.» (Λάθος! Είναι ο Chao Phraya.)

Κάθε άνθρωπος, ακόμη και ο σοφότερος, μπορεί κάποτε να κάνει λάθος. Το τραγικό, όμως, είναι αυτό, το οποίο επακολούθησε:

Εγώ τόλμησα να διαφωνήσω, αλλά όλοι ανεξαιρέτως οι παριστάμενοι έσπευσαν αμέσως όλοι μαζί, (σαν χορωδία) να συμφωνήσουν με ότι είχε πει η διάσημη προσωπικότητα! Θα μπορούσαν (για να μην τη δυσαρεστήσουν) τουλάχιστον να σωπάσουν. Εγώ δεν θέλησα να επιμείνω στη διαφωνία μου, ούτε καν ψιθύρισα:

«Και όμως δεν περνάει!»

Δηλαδή δεν είπα ούτε τα ιστορικά λόγια του Γαλιλαίου στην Ιερά Εξέταση: «Και όμως κινείται!». Έτσι έβαλα κι εγώ ένα λιθαράκι στο χτίσιμο μιας υπερφίαλης νοοτροπίας…

Σκεφθείτε δε ότι το συγκεκριμένο λάθος ελέγχεται και διαπιστώνεται αμέσως από κάθε χάρτη ή εγκυκλοπαίδεια ή σχετικό βιβλίο, αλλά και από το Ίντερνετ. Η περαιτέρω συνέπεια όμως είναι ότι αυτό το συνεχές "λιβάνισμα" συχνά αλλοιώνει, με την πάροδο του χρόνου, τον χαρακτήρα πολλών διάσημων και ισχυρών.

Άλλη περίπτωση: Κάποιος διάσημος, του οποίου εγώ εκτιμώ το μυαλό, αναγνωρίζω την καλοσύνη και θαυμάζω τις οικονομικές του επιτυχίες, έχει επηρεαστεί κι αυτός από το συνεχές λιβανωτό πολλών, που πιθανότατα "διπλαρώνουν" τους διάσημους σκοπίμως. Δεν επιτρέπει σε συζητήσεις σχεδόν σε κανέναν άλλο ούτε καν να διηγηθεί κάτι εντυπωσιακό που έχει ζήσει και να προσελκύσει έτσι το ενδιαφέρον της ομήγυρης, γιατί του χαλάει το "μονοπώλιο" του. Με περιπαιχτική έκφραση και περιφρονητικό χαμόγελο σχολιάζει πικρόχολα και τον αποπαίρνει:

«Σιγά τώρα που θα μας πεις εσύ…», κ.λπ.

Μια άλλη πτυχή ή παραλλαγή του φαινομένου αυτού εξηγεί, εν μέρει, και τη μέθη της εξουσίας:

Στις δημοκρατίες, δηλαδή, εξηγεί τον υπερβολικό πλουτισμό με απίστευτες παρανομίες, γιατί οι διάφοροι ισχυροί, κυρίως οι πολιτικοί, αισθάνονται ότι βρίσκονται στο απυρόβλητο.

Στις δικτατορίες εξηγεί την μη αποχώρηση των δικτατόρων (π.χ. Saddam Hussein) μέχρι τέλους, επειδή, πιστεύοντας τους κόλακες που τους περιβάλλουν, θεωρούν ότι είναι απολύτως ακλόνητοι και άτρωτοι. Άλλωστε, οι κόλακες προς το δικό τους συμφέρον, θέλουν να παραμείνει ο δικτάτορας, γιατί αν τυχόν φύγει δεν ξέρουν πού θα είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ εκείνων που θα φύγουν και εκείνων που θα ξεμείνουν πίσω (με τις αυτονόητες τραγικές συνέπειες…).

Η πολύ σημαντική υπόθεση των διαρροών E. Snowden

Η δημοσίευση πολλών δεκάδων χιλιάδων, άκρως απόρρητων εγγράφων των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών από τον Edward Snowden προκάλεσε παγκόσμιο πάταγο. Μυριάδες πληροφορίες top secret μεταβλήθηκαν σε.... hot talk!

Η διαφυγή του στο Χονγκ-Κονγκ και κατόπιν στη Μόσχα, η αγωνιώδης αναζήτηση ασύλου, η απόφαση πολλών χωρών (προφανώς κάτω από αφόρητες αμερικανικές πιέσεις) να μην επιτρέψουν τη διέλευση του αεροπλάνου που μετέφερε τον πρόεδρο της Βολιβίας, επειδή υπέθεταν ότι αυτό θα μετέφερε μαζί και τον Snowden, ήταν ειδήσεις σε όλα τα πρωτοσέλιδα της Γης.

Αρχικά, εγώ υπέθεσα ότι ο Snowden ήταν ίσως κάποιος πολύ ιδιόρρυθμος τύπος, ότι ενδεχομένως δεν ήταν πατριώτης, ότι μπορεί να χρηματίστηκε έντονα, κ.λπ. και γι' αυτό προέβη σε όλες αυτές τις αποκαλύψεις. Όταν όμως διάβασα για την προσωπική του ζωή και τις δηλώσεις του, άλλαξα τελείως άποψη.

Ο Snowden είχε καταταγεί αρχικά στις Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ για τον πόλεμο στο Ιράκ από φιλοπατρία. Αλλά, κατά την εκπαίδευση του, έσπασε και τα δυο του πόδια, οπότε δεν μπορούσε πλέον να γίνει "κομάντο" για δύσκολες αποστολές. Έτσι, υπηρέτησε στις μυστικές υπηρεσίες, αρχικά στη C.I.A. και κατόπιν στη N.S.A. επί μια δεκαετία.

Πριν προβεί στην πρωτοφανή "αποστασία" του, ήταν ένας προνομιούχος νέος, με ετήσιο μισθό 122.000$. Ζούσε ωραία στη Χαβάη, μαζί με την κοπέλα του, αλλά προτίμησε να τα εγκαταλείψει όλα. Καθυστέρησε, μάλιστα, να προβεί σε αποκαλύψεις, ελπίζοντας ότι ο πρόεδρος Ομπάμα θα αλλάξει το καθεστώς διακυβέρνησης. Όταν όμως απελπίστηκε, προχώρησε πλέον στις γνωστές αποκαλύψεις.

Ιδού οι συγκλονιστικές δηλώσεις του:

«Στη διάρκεια της καριέρας μου, καθώς από τη μια παρακολουθούσα την ειδησεογραφία και από την άλλη μάθαινα όλο και περισσότερες αληθινές πληροφορίες που δεν είχαν περάσει μέσα από τα προπαγανδιστικά φίλτρα, κατάλαβα ότι αυτό που κάνουμε είναι να παραπλανούμε την κοινή γνώμη. Την κοινή γνώμη όλων των χωρών και όχι μόνο της Αμερικής.»

«Δεν είναι έγκλημα να λες την αλήθεια. Η ύπαρξη κατασκοπευτικής τεχνολογίας δεν πρέπει να καθορίζει την πολιτική».

Και κάτι άλλο πάρα πολύ σημαντικό, που εξηγεί τη στάση του:

Ο Σνόουντεν αναφέρει ότι τα προγράμματα παρακολούθησης των ΗΠΑ έχουν διευρυνθεί κατά την τελευταία τριετία και γι' αυτό δηλώνει απογοητευμένος από την κυβέρνηση Ομπάμα. Και πρόσθεσε:

«Πιστεύω στην Αρχή που διακηρύχθηκε κατά τη Δίκη των Ναζί στη Νυρεμβέργη το 1945: Τα άτομα έχουν διεθνείς υποχρεώσεις, οι οποίες υπερβαίνουν τις εθνικές υποχρεώσεις υπακοής. Συνεπώς, οι πολίτες έχουν υποχρέωση να παραβιάζουν τους νόμους του κράτους τους, προκειμένου να αποτρέψουν τη διάπραξη εγκλημάτων κατά της ειρήνης και κατά της ανθρωπότητας».

Υστερόγραφο

Στις εκλογές της 15-6-2013 τελικά εξελέγη από τον πρώτο γύρο με ποσοστό σχεδόν 51%, ο μετριοπαθής μεταρρυθμιστής κληρικός Hassan Rouhani, παρόλο που έλαβε την άδεια συμμετοχής του μόλις 3 εβδομάδες πριν από τις εκλογές! Έτσι, επιβεβαιώθηκε απολύτως η ανεπίσημη δειγματοληπτική "σφυγμομέτρησή" μου στους δρόμους και στις πλατείες του Ιράν τον περασμένο Σεπτέμβριο, την οποία σας περιέγραψα στις αμέσως προηγούμενες σελίδες! Τέτοια επιτυχία του Rouhani δεν μπόρεσε να προβλέψει κανένας από τους ειδικούς πολιτικούς αναλυτές.

Ο Rouhani είναι κληρικός, αλλά πολύ ανοιχτόμυαλος και έχει ζήσει στη Δύση. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης (Σκωτία) και η διπλωματική του εργασία είχε το εξής θέμα: «Η ευελιξία του Ισλαμικού Νόμου» (δηλαδή της Σαρία!), πολύ ενδεικτικό των αντιλήψεών του... Τον έχουν επονομάσει «Ο Σεϊχης-διπλωμάτης», γιατί υπήρξε καλός διαπραγματευτής. Το Υπουργικό Συμβούλιο του (σύμφωνα με το έγκυρο Βρετανικό περιοδικό «Economist» της 1-11-2014, σελίδα 9) έχει περισσότερους Υπουργούς με ντοκτορά αμερικανικού πανεπιστημίου από ό,τι εκείνο του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα!!!

Αξιοσημείωτη είναι η ακόλουθη δήλωσή του, γιατί διαφέρει ριζικά από τις πρακτικές του φανατικού και αρτηριοσκληρωτικού προκατόχου του:

«Ισχυρή κυβέρνηση δεν σημαίνει κυβέρνηση που αναμειγνύεται και παρεμβαίνει σε όλες τις υποθέσεις. Δεν είναι μια κυβέρνηση που περιορίζει τις ζωές των ανθρώπων».

Επίσης είπε:

«Όταν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης δείχνουν λεπτομερώς τη γέννηση ενός μικρού 'πάντα' (το γνωστό ζωάκι) στην Κίνα, αλλά τίποτε για τη διαμαρτυρία των απλήρωτων εντόπιων εργατών, είναι τότε φανερό ότι ο λαός και ιδίως οι νέοι θα τα αγνοούν».

Πνευματικά δικαιώματα adventurouslife.gr