Πτήση με αερόστατο πάνω από τη πόλη

Εισαγωγή στο flight seeing

Στο τελευταίο μου ταξίδι στη Βουδαπέστη, το 2002, θέλησα να πετάξω με ένα αερόστατο πάνω από το κέντρο της πόλης (με τη βοήθεια του City Center Sightseeing Balloon), προκειμένου να δω τη θέα από ψηλά. Αυτό το ασυνήθιστο είδος περιήγησης ονομάζεται στα αγγλικά flightseeing.

Το αερόστατο άνηκε στον Per Lindstrand, θρυλική φυσιογνωμία στον διεθνή χώρο του αερόστατου, κάτοχο πολλών παγκόσμιων ρεκόρ στο άθλημα. Οι ιδιότητές του αυτές μου είχαν εμπνεύσει αρκετή εμπιστοσύνη, ώστε να αποφασίσω όχι μόνον να πετάξω εγώ, αλλά, κατ' εξαίρεση, να παροτρύνω και ολόκληρη την οικογένειά μου να έρθει μαζί.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχα συγκεντρώσει, το αερόστατο πετούσε μόνο όταν ο άνεμος είχε ταχύτητα μικρότερη από 45 χλμ./ώρα κι εφόσον δεν έβρεχε. Όλοι οι χειριστές που το διεύθυναν ήταν διπλωματούχοι πιλότοι και ήταν σε θέση να το προσγειώσουν ακόμη και στην περίπτωση μεγάλης ανωμαλίας (worst case scenario στην επικρατούσα διεθνή γλώσσα). Πραγματοποιούσε πτήσεις την ημέρα, αλλά και έκτακτες νυκτερινές πτήσεις, οπόταν φωτιζόταν με ισχυρούς προβολείς. Ανά την υφήλιο υπήρχαν τότε αρκετά ιδιωτικά αερόστατα, που συνήθως άνηκαν σε αεραθλητικά κέντρα ή ομίλους. Ελάχιστα ήταν εκείνα που χρησιμοποιούνταν για περιήγηση και απόλαυση της θέας από ψηλά.

Την πρώτη προσπάθεια για να έλθω σε επαφή με τη βάση του αερόστατου την έκανα με τη βοήθεια του θυρωρού του ξενοδοχείου, ο οποίος γνώριζε την τοπική γλώσσα. Δυστυχώς, δεν απάντησε κανείς. Ξαναδοκίμασα μόνος μου την επόμενη ημέρα, από το κινητό μου τηλέφωνο και τελικά στάθηκα τυχερός. Βρήκα, μάλιστα, κάποιον που μιλούσε άψογα εγγλέζικα και μου έδωσε όλες τις πληροφορίες που ήθελα.

Χρειάστηκε να ρωτήσω πολλούς μέχρι να μάθω από πού ξεκινούσε το αερόστατο και πώς θα έφθανα μέχρι εκεί. Σημείο εκκίνησης ήταν το εμπορικό κέντρο West Εnd City Center, που βρισκόταν κοντά στον δυτικό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης. Ακόμη κι αυτοί που εργάζονται πολύ κοντά δεν γνώριζαν πολλά πράγματα για το αερόστατο κι αυτό γιατί οι πτήσεις είχαν αρχίσει πολύ πρόσφατα.

Το εμπορικό κέντρο ήταν καινούργιο, με εκατοντάδες μαγαζιά πολυτελείας, μέσα σε ένα ωραιότατο περιβάλλον (καταρράκτες με νερά, πολλά φυτά, άψογες τουαλέτες κ.λπ.). Όλα τα καταστήματα στο εμπορικό κέντρο ήταν ανοικτά και την Κυριακή (ενώ στους δρόμους της Βουδαπέστης ήταν τα πάντα κλειστά). Ένα τέτοιο συγκρότημα ήταν αδύνατον να υπάρχει ούτε καν στη φαντασία κάποιου την εποχή του κομμουνισμού. Στο παρελθόν είχα επισκεφθεί την Ουγγαρία 3 φορές (1973, 1982, 1986), μα στο συγκεκριμένο ταξίδι κυριολεκτικά εντυπωσιάστηκα από τη εικόνα που αντίκρισα, διότι οι αλλαγές ήταν εκπληκτικές. Νόμιζε κανείς ότι οι κάτοικοι έκαναν το παν για να απαλλαγούν από τα κατάλοιπα της μιζέριας του κομμουνιστικού καθεστώτος… Η βάση είχε εγκατασταθεί στην τεράστια ταράτσα του εμπορικού κέντρου, η οποία διέθετε πολλά φυτά, παγκάκια για ξεκούραση, γκαράζ για αυτοκίνητα κ.λπ.

Το σχεδόν σφαιρικό αερόστατο ήταν γεμάτο με ήλιο για λόγους ασφαλείας, ένα άκαυστο, δηλαδή, αέριο ώστε να μην κινδυνεύει από πυρκαγιά. Είναι γνωστό στους περισσότερους ότι τα ταξίδια με τα πηδαλιουχούμενα αερόστατα σταμάτησαν άδοξα κι απότομα μετά την ανάφλεξη και τη φοβερή καταστροφή του γιγαντιαίου γερμανικού αερόπλοιου «Hindenburg», στο New Jersey, τον Μάιο του 1937. Μέχρι τότε πολλοί πίστευαν ότι τα αερόστατα και όχι τα αεροπλάνα θα ήταν το ιπτάμενο μεταφορικό μέσο του μέλλοντος! Στην ταράτσα μάλιστα του ουρανοξύστη Empire State Building (που κατασκευάστηκε το 1930 και επί περίπου 40 χρόνια ήταν το ψηλότερο κτίριο της Γης) είχε εγκατασταθεί μεταλλικός πύργος για την πρόσδεση αεροστάτων!

Το δικό μας αερόστατο ήταν δεμένο στο έδαφος με ένα χοντρό και πολύ ισχυρό συρματόσκοινο, το οποίο τυλιγόταν και ξετυλιγόταν επάνω σ' ένα γιγαντιαίο τύμπανο (στροφείο). Έτσι επιτυγχανόταν ο έλεγχος της ανύψωσης και της επιστροφής στο έδαφος. Η απαιτούμενη ισχύς για την περιστροφή του τυμπάνου προερχόταν από ένα μεγάλο ηλεκτρικό κινητήρα, που ήταν εγκατεστημένος, όπως και όλα τα μηχανήματα, στο υπόγειο, ακριβώς κάτω από την πλατφόρμα της βάσης. Παράλληλα με το συρματόσχοινο υπήρχε κι ένα πολύκλωνο ηλεκτρικό καλώδιο, το οποίο συνέδεε την καμπίνα με το μηχανοστάσιο, ώστε ο πιλότος να μπορεί να δίνει εντολές στα μηχανήματα.

Το συγκεκριμένο αερόστατο ανέβαινε ψηλά, αλλά δεν περιπλανιόταν ελεύθερα στον αέρα παρασυρόμενο από τους ανέμους, όπως γίνεται συνήθως. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσαν εκεί έδινε, βέβαια, μεγαλύτερη ασφάλεια και άνεση κι επέτρεπε την ταχύτερη εξυπηρέτηση περισσότερων επιβατών, συγκριτικά με εκείνη που έζησα στην Κένυα δέκα χρόνια πριν (8.2.1992), όπου είχα πάει για "σαφάρι" με αερόστατο σε ελεύθερη πτήση. Για να κάνεις τέτοια πτήση πέραν της προαπαιτούμενης καλής φυσικής κατάστασης, έπρεπε να υπογράψεις προηγουμένως κι ένα έγγραφο με το οποίο απάλλασσες από οποιαδήποτε ευθύνη για κάθε πιθανό ατύχημα ή δυστύχημα τους πιλότους, τους οργανωτές και τους ιδιοκτήτες του αερόστατου.

Η προσεδάφιση στην Κένυα ήταν μια βάρβαρη υπόθεση. Δεν επρόκειτο για ομαλή προσγείωση, αλλά για απότομη πρόσκρουση στο έδαφος. Η καμπίνα, συνήθως, μετά τη σύγκρουση ανατρεπόταν, δηλαδή περιστρεφόταν κατά 90 μοίρες και ξαφνικά από όρθιος βρισκόσουν οριζόντιος! Αντί να πατήσεις στα πόδια σου, αγωνιζόσουν να κρατηθείς με τα χέρια σου, βάζοντας όλες τις δυνάμεις σου, καθώς ο άνεμος παρέσυρε το αερόστατο κι εκείνο, με τη σειρά του, ρυμουλκούσε από πίσω την καμπίνα του. Σε κάθε ανωμαλία του εδάφους το "καλάθι" αναπηδούσε και τρανταζόταν φοβερά. Η κατάσταση θύμιζε λίγο τις βαρβαρότητες των αρχαίων, που έσερναν δεμένους, πίσω από τα άρματά τους, με μεγάλη ταχύτητα τους εχθρούς τους. Αυτό το άγριο… "αστείο" συνεχιζόταν μέχρι να κατορθώσει το προσωπικό του αερόστατου να το ακινητοποιήσει!

Στη Βουδαπέστη δεν θα είχαμε τέτοιες περιπέτειες. Καθησύχασα τους δικούς μου όσο καλύτερα μπορούσα, γιατί αισθάνονταν -με το δίκιο τους- κάποιο δέος γι' αυτή την πρωτόγνωρη περιπέτεια. Στην απίθανη περίπτωση που κοβόταν το συρματόσχοινο ο πιλότος ήταν πολύ πεπειραμένος ώστε να μπορέσει να το προσγειώσει σε κάποιο χωράφι έξω από την πόλη.

Τα συνηθισμένα αερόστατα έχουν τη δυνατότητα να ανεβαινοκατεβαίνουν με ρύθμιση των καυστήρων που θερμαίνουν τον αέρα, ο οποίος περιέχεται στη σφαίρα. Μια άλλη μέθοδος επηρεασμού του ύψους είναι με έρμα, το οποίο απορρίπτεται (για να ελαφρώσει και να ανέβει το αερόστατο) ή με ελεγχόμενη διαφυγή μιας μικρής ποσότητας αερίου (για να μειωθεί η ανυψωτική δύναμη και να κατέβει).

Σχολαστική προετοιμασία

Κυριακή, 16.6.2002

Πριν από την πρώτη πτήση της ημέρας το αερόστατο έκανε μια δοκιμαστική πτήση μόνο με τον πιλότο, χωρίς επιβάτες. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση ότι πριν γίνει επιτυχής, πλήρης έλεγχος όλων των οργάνων, μηχανημάτων και υλικών, δεν εξέδιδαν ούτε καν εισιτήρια! Για τη βιντεοκάμερα ή τη φωτογραφική, έπρεπε να πληρώσει κανείς βέβαια έξτρα, για ειδικό εισιτήριο.

Πριν από την επιβίβαση, κάθε επιβάτης έπρεπε να τοποθετήσει σε ειδικά ντουλάπια σακίδια, τσάντες και όλα τα μεταλλικά του αντικείμενα, να κλειδώσει το ντουλάπι του και παίρνει μαζί του το κλειδάκι. Στη συνέχεια γινόταν λεπτομερής έλεγχος ασφαλείας, με ανιχνευτή μετάλλων. Όλες αυτές οι προφυλάξεις μού φάνηκαν περίεργες και υπερβολικές, αφού το αερόστατο είναι έρμαιο των ανέμων κι επομένως ήταν πρακτικά αδύνατο να κάνει κάποιος αεροπειρατεία σε αερόστατο.

Όλες οι φωτογραφικές και λοιπές μηχανές δένονταν με ισχυρό ελαστικό ιμάντα που επέτρεπε τις κινήσεις, ο οποίος ασφαλιζόταν με σκληρό ανθεκτικό νάιλον κολάρο (το οποίο έκλεινε και σφραγιζόταν με ειδικό εργαλείο, σαν πιστολάκι). Στην άλλη άκρη ο ιμάντας στερεωνόταν γύρω από τον καρπό του εικονολήπτη ή φωτογράφου και ασφαλιζόταν πάλι με πλαστικό κολάρο. Τα κολάρα αυτά, όταν σφραγίζονταν δεν ξανάνοιγαν, μόνο κόβονταν (στο τέλος του εναέριου ταξιδιού). Αργότερα κατάλαβα την αιτία και τη σκοπιμότητα όλων αυτών των σχολαστικών μέτρων.

Μετά από τις διαδικασίες αυτές ανηφορίσαμε από μια κυκλική ράμπα προς το αερόστατο. Γύρω από την καμπίνα του, στην εξωτερική πλευρά, υπήρχαν στερεωμένοι μεγάλοι, μακρόστενοι, κόκκινοι, πλαστικοί σάκοι, οι οποίοι περιείχαν τα χοντρά σκοινιά, τυλιγμένα τακτικά σε δεμάτια, με τα οποία έδεναν απ' όλες τις πλευρές το αερόστατο, όταν ήταν παρκαρισμένο (αραγμένο) για να το αγκυρώσουν καλά στο έδαφος. Ήταν κάτι αντίστοιχο με τους κάβους που δένουν τα πλοία στα λιμάνια. Αυτά τα σχοινιά αντέχουν ακόμη και στις δυνάμεις που ενδεχομένως να δημιουργήσουν οι ισχυροί άνεμοι όταν τείνουν να συμπαρασύρουν το πελώριο αερόστατο, καθώς αυτό αποτελεί εμπόδιο στην πορεία τους. Στο έδαφος, γύρω από τη βάση, υπήρχαν καμιά δεκαριά ηλεκτροκίνητα βαρούλκα, τα οποία προστατεύονταν από τη βροχή, την υγρασία, τη σκόνη κ.λπ. με κίτρινα μεταλλικά καλύμματα. Αυτά χρησίμευσαν για να τυλίγουν και να τεντώνουν με δύναμη (σε ελάχιστο χρόνο) τα σκοινιά πρόσδεσης, μειώνοντας κατά πολύ το απαιτούμενο προσωπικό εδάφους και τους κινδύνους ατυχήματος, ιδίως όταν φυσούσε δυνατά.

Η είσοδος στην καμπίνα έγινε από μία πόρτα. Μόλις μπήκε και ο τελευταίος επιβάτης, ο πιλότος την ασφάλισε καλά. Μαζί μας ήταν και μια μικρή ομάδα κάμερα-μεν ενός τηλεοπτικού σταθμού, που γύριζε μια ταινία. Η παρουσία αυτού του επαγγελματικού συνεργείου μάς ωφέλησε, γιατί η πτήση μας διάρκεσε περισσότερο από το συνηθισμένο χρόνο… Καθώς το αερόστατο ήταν καινούργιο απόκτημα της πόλης, παρουσίαζε πολύ ενδιαφέρον και για τους Ουγγαρέζους.

Το αερόστατο ήταν πάρα πολύ μεγάλο, με ανυψωτική δύναμη που μπορούσε να σηκώσει μέχρι 30 άτομα. Η κουπαστή, που περιέβαλε ολόγυρα την καμπίνα (ή μάλλον το καλάθι), ήταν ψηλή, ώστε να μη μπορεί να πέσει κανένας επιβάτης. Πάνω από αυτήν είχαν τοποθετήσει ένα λεπτοπλεγμένο δίχτυ από χοντρό σπάγκο που δημιουργούσε ένα θόλο, σαν κουνουπιέρα πάνω από κρεβάτι της παλιάς εποχής. Έτσι αποκλειόταν η πιθανότητα ρίψης (επίτηδες ή κατά λάθος) κάποιου αντικειμένου. Η καμπίνα του (γόνδολα) αιωρούνταν από κάτω, σαν καλάθι κρεμασμένο με πολλά σκοινιά από την πελώρια φουσκωμένη ελαστική σφαίρα. Το καλάθι για τους επιβάτες είχε σχήμα δακτυλίου, δηλαδή ήταν σαν ένα κουλούρι, με μεγάλο κενό στη μέση.

Ψηλά στον αέρα

Καθώς το αερόστατο ανυψωνόταν σιγά-σιγά, η θέα γινόταν ολοένα και ωραιότερη. Για να απολαύσουμε όλες τις πλευρές του κυκλικού πανοράματος κάναμε τον γύρο του δακτυλίου της καμπίνας, που έμοιαζε με στενό διάδρομο. Με δυσκολία μπορούσες να προσπεράσεις κάποιον επιβάτη που χάζευε κάτω την πόλη. Ευτυχώς, εκείνη τη μέρα ήμασταν μόνο 10 επιβάτες κι έτσι είχαμε σχετική άνεση κινήσεων. Από ψηλά τα βαμμένα μηχανήματα ολόγυρα από τη βάση έμοιαζαν με κίτρινους θάμνους. Θύμιζαν κυκλικό παρτέρι με ανθισμένα σπάρτα.

Πετάξαμε πάνω από την πόλη της Πέστης. Από ψηλά είδαμε τα όμορφα, μεγάλα κτίρια ολόκληρα κι όχι μόνο μια ή δυο πλευρές τους, όπως γίνεται από το έδαφος. Πολύ εντυπωσιακό ήταν το Μέγαρο του Κοινοβουλίου, με τους πολλούς πυργίσκους του, που υψώνεται μόνο του ανάμεσα στο ποτάμι και στην πλατεία Kossuth, σε αρκετή απόσταση από τα γειτονικά κτίρια. Αναγνωρίσαμε κι άλλα μεγάλα κτίσματα, όπως το Μητροπολιτικό ναό και διάφορα μουσεία. Από το υψόμετρο που βρισκόμασταν φαίνονται όλα τα κτίρια μικροσκοπικά, σαν να ανήκαν σε λιλιπούτεια πόλη, όπου κατοικούνταν από νάνους. Λίγο πιο πέρα, ο Δούναβης κυλούσε κάτω από τις γέφυρες και μετά διακλαδιζόταν, για να δημιουργηθεί το καταπράσινο νησάκι της Μαργαρίτας.

Στην απέναντι όχθη, στη δίδυμη πόλη της Βούδας, δέσποζαν, ψηλά επάνω στους λόφους, το επιβλητικό αυτοκρατορικό ανάκτορο, η παλιά εκκλησία του Αγ. Ματθαίου, το μνημείο του Gellert και άλλα οικοδομήματα. Ακριβώς από κάτω μας τα αυτοκίνητα έμοιαζαν με παιχνιδάκια και οι άνθρωποι με μυρμήγκια.

Το αερόστατο έφθασε σε ύψος 140 μέτρων από το έδαφος, όπως μέτρησα με το ειδικό ορειβατικό ρολόι μου. Εκεί σταμάτησε για αρκετά λεπτά, ώστε να μας δοθεί χρόνος να απολαύσουμε, με την άνεσή μας, το πανόραμα που απλωνόταν κάτω από τα πόδια μας. Το αερόστατο της Βουδαπέστης θα μπορούσε να έφθασε μέχρι τα 180 μέτρα ύψος, όπως μου είπε ο πιλότος του, που ήταν καθισμένος μπροστά στον πίνακα με τα όργανα μετρήσεων, ελέγχου και επικοινωνίας.

Κάποια στιγμή ο μικρός γιος μου, ο Θωμάς, κατάφερε το ακατόρθωτο: του ξέφυγε από το χέρι (ή μήπως το έριξε ο ίδιος επίτηδες για να κάνει πλάκα;) το γλειφιτζούρι που κρατούσε κι έπεσε στο κενό! Τότε συνειδητοποίησα τη σκοπιμότητα των τόσο αυστηρών μέτρων ασφαλείας πριν από την πτήση… Καθώς από κάτω κυκλοφορούν άνθρωποι στα πεζοδρόμια, αν έπεφτε κατά λάθος μια βαριά φωτογραφική μηχανή, για παράδειγμα, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρό ατύχημα. Τέτοιοι φόβοι δεν υπήρχαν, βέβαια, στην Κένυα κατά την πτήση πάνω από τις σαβάνες και τα δάση…

Παραμείναμε περίπου 20 λεπτά σε σταθερό ύψος, απολαμβάνοντας τη θέα και κατόπιν άρχισε η αργή κάθοδος. Η υψομετρική διαφορά από το έδαφος σιγά-σιγά και τελείως αθόρυβα μηδενίστηκε. Η προσγείωση ήταν απίστευτα ομαλή και μαλακή. Την ώρα που βγαίναμε κάποιος από το προσωπικό έδωσε στο Θωμά το γλειφιτζούρι του…

Πνευματικά δικαιώματα adventurouslife.gr